Dagblaðið Vísir - DV - 03.05.1999, Blaðsíða 16

16
ennmg
MÁNUDAGUR 3. MAÍ 1999 UV
Að skrifa sig
til Parísar
Stóriðja og jarðgöng
Jón Leifs hundrað ára
Á hverju ári stendur Alliance Francaise í
París fyrir frönskukeppni meðal mennta-
skólanema víða um heim og taka um 10.000
manns þátt í henni
að jafnaði. Enda til
mikils að vinna,
því sigurvegari í
hverju landi fær
að frílysta sig í
París í 10 daga.
Frönskukeppnin á
íslandi fór fram í
Reykjavík þann 22.
mars sl. og sóttu
hana 9 mennta-
skólanemar víða af landinu. Skiluðu þeir rit-
gerðum á frönsku og voru þrjár þeirra send-
ar til yfirdómnefndar í París, ritsmíðar Ás-
dísar Jóhannesdóttur frá MK, Tryggva Þor-
geirssonar frá MR og Katrínar Þórarinsdótt-
ur frá MR. Það var síðan Katrín (á mynd)
sem bar sigur úr býtum og tók við sérstökum
verðlaunum úr hendi Colette Fayard, fram-
kvæmdastjóra Alliance Francaise á íslandi,
þann 27. apríl sl. Katrín er 19 ára gömul og er
nemandi Eydísar Ýrar Guðmundsdóttur.
Þeir sýni framsækna
djörfung ...
í dag kl. 17 munu málsvarar listamanna
skora á frambjóðendur stjórnmálaflokkanna
að „sýna framsækna djörftmg í afstöðu sinni
til menningar og lista“ eins og segir í kynn-
ingu frá Banda-
lagi islenskra
listamanna.
Frambjóðendum
er boðið aö opin-
bera afstöðu sína
til menningar-
mála á fundi sem
bandalagið eftiir
til á Hótel Borg
og hafa meldað
sig til samkom-
unnar þau Björn
Bjarnason
menntamálaráð-
herra fyrir hönd
Sjálfstæðisflokks-
ins, Valgerður
Sverrisdóttir frá
Framsóknarflokkn-
um, Mörður Ámason frá Samfylkingunni,
Kolbrún Halldórsdóttir frá Vinstrihreyfing-
unni - grænu framboði, Birgitta Jónsdóttir
frá Húmanistaflokknum og Margrét Sverris-
dóttir frá Frjálslynda flokknum. Munu gest-
imir flytja stutt framsöguerindi um menn-
ingarstefnu flokka sinna, en að því loknu er
boðiö upp á umræður og fyrirspumir úr sal.
„Menning okkar getur aldrei dafnað ein og
óstudd," segir í kynningu BÍL. „Hana þarf að
styrkja og efla með öllum ráðum - en hvern-
ig á að fjármagna - og hvernig á að tryggja
komandi kynslóðum menningarlegt uppeldi
og umhverfi?" Fundarstjórar, þau Tinna
Gunnlaugsdóttir og Bjöm Br. Björnsson,
munu væntanlega krefja stjómmálamennina
svara við þessum spurningum.
í Gerðarsafni í Kópavogi standa nú
yfir þrjár sýningar. Um sýningu þýsku
kvennanna í austursalnum verður ekki
fjallað hér, aðeins um „nordAU3“, sýn-
ingu Ólafar Nordal i vestursalnum og
sýningu Þórs Vigfússonar, „Brothættir
staðir" í neðsta salnum.
Sýning Ólafar gefur tilefni til vanga-
veltna um ýmis mikilvæg mál sem
einmitt eru ofarlega á baugi nú. Aðal-
þemað er ál, það er i yfirskrift sýning-
arinnar og gegnumgangandi efni í öll-
um verkunum eins og það hefur leikið
aðalhlutverkið í umræðunni um at-
vinnu- og byggðamál sem einhvers kon-
ar töfralausn á hvers kyns vanda.
tilefnis en stærðar salarins. Geir-
fuglinn hefur reyndar verið sýnd-
ur áður en þolir endurtekninguna
ágætlega.
Valþjófsstaðarhurðin er
veikasti hlekkurinn. Hún er al-
gjörlega njörvuð við áðumefnda
kenningu, samhengið við hin
verkin er nokkuð langsótt, auk
þess sem hún fer afar illa. Hún
skagar upp úr hinu eiginlega sýn-
ingarrými og dregur athyglina að því hve
stórum hluta af lofthæðinni er sóað í fyr-
irferðarmikil hólf uppi í loftinu.

ipgiP9
Olöf Nordal - Geirfugl, 1999, DV-mynd Hilli
Gegn álinu teflir hún hinum vand-
fundna en máttuga fjögurralaufasmára,
jafnvel fimmlaufa. Þurrkuð eilífðar
smáblómin em innrömmuð í massífa
álramma og hanga I syrpum, 13 í
hverri, sömuleiðis mögnuð tala. Þama
er lítið ál-ísland og ál-geirfugl í yfir-
stærð, þessi ófleygi fugl sem einmitt
varð miskunnarlausri rányrkju að bráð
og er einn svartasti bletturinn á sam-
visku þjóðarinnar. Hann ætti að vera
okkur ævarandi víti til vamaðar, förg-
um ekki náttúmnni fyrir stundarhags-
muni. Að auki sýnir Ólöf áleftirmynd
Valþjófsstaðarhurðarinnar með viðbót-
um í samræmi við kenningar um að
hún hafi einhvemtíma verið þriðjungi
hærri.
Ofstuðlun
Þetta er fyrst og fremst vitsmunaleg
sýning. Hún fjallar um sjálfsmynd þjóðarinn-
ar, landið, menningararfinn og náttúrana og
styðst við söguna, kenningar fræðimanna og
þjóðtrú en tekur þó hvorki öfgakennda afstöðu
né óþarfa áhættu. Boðskapurinn er þörf við-
vörun þó það að íslenska álfélagið skuli vera
stuðningsaðili sé að vísu dálítið stuðandi. Hins
vegar er sýningin svo tryggilega stöguð niður
með þjóðlegum tilvísunum að mér er næst að
tala um ofstuðlun.
Myndlist
Áslaug Thorlacius
E.t.v. hefði minna rými hentað betur. Smár-
arnir í römmunum em fallegir en hugmyndin
er þanin langt umfram þol án annars sýnilegs
Fjórða víddin
Um sýningu Þórs Vigfússonar þarf
ekki að hafa mörg orð önnur en þau að
hún er ákaflega falleg. Hann heldur
áfram að vinna með svipaða hluti og
hann hefur gert að undanfómu og höfðar
til skynjunar fremur en vitsmuna. Hér
eru á ferðinni fjórir risastórir, glampandi
glerflekar i mismunandi litum sem opna
okkur sýn eins og inn í göng í veggjun-
um. Litimir eru fremur kaldir og spegla
misvel. Eins og vera ber er myndin skýr-
ust á dökkum granni á meðan litur með
miklu hvítu leggst eins og þoka yfir
myndefnið. Vegna þess að plötumar hall-
ast aðeins upp að veggnum lyftist
spegilmyndin eilítið upp á við og
fjórða víddin myndast í rýminu.
Þannig liggja þessi mislitu göng, ör-
lítið skásett, til fjögurra átta út úr
sýningarsalnum og hefja spegilmynd
áhorfandans upp á æðra plan upp á
hinn brothætta stað.
Það er kannski ekki þörf á miklum upp-
lýsingum um þessa sýningu en þó væri
gaman að vita hvað ræður litavalinu.
Allavega er algjör óþarfi að fela nafn sýn-
ingarinnar, „Brothættir staðir", svo vand-
lega. Það er hvergi sjáanlegt á sýningar-
stað en sem eina viðbótin við sjónrænu
upplifunina hlýtur það að skipta tölu-
verðu máli.
Stappað í takt
Síðasta verkið á tónleikun-
um var Grógaldr op. 62 fyrir
alt, tenór og hljómsveit. Þar
hefur Jón Leifs reynt að skapa
kynngimagnaða stemningu og
var þetta óneitanlega skásta
verk efhisskrárinnar. Loksins
heyrði maður einhverjar and-
stæður, þama bólaði
meira að segja á örlitl-
um styrkleikabrigðum. Finnur
Bjarnason var í hlutverki Svipdags
og stóð sig frábærlega vel en sömu
sögu er ekki hægt 'að segja um Jó-
hönnu Þórhallsdóttur sem var í
hlutverki Gróu. Hún hreyfði sig eins
og dægurlagasöngkona og stappaði
meira að segja í takt með öðrum fæt-
inum. Heyrst hefur að hún hafi á ell-
eftu stundu hlaupið í skarðið fyrir
aðra söngkonu og var auðheyrt að
hún var óörugg með sig og hefði þurft meiri
tima til að ná valdi á hlutverki sinu.
Þó um frumflutning hafi verið að ræða á :
síðarnefndu tveimur tónsmíðunum voru
þetta ekki áhugaverðir tónleikar. Hljóm- :
sveitarsfjórinn, Johann Arnell, virkaði eins |
og hann þyldi ekki Jón Leifs, a.m.k. gerði
hann ekkert til að bjarga því sem hægt var. f
Eins og fyrr segir var Jón þó að mörgu leyti f
merkilegt tónskáld og sumt eftir hann á skil-
ið að heyrast um víðan völl. En í þeim flokki I
er ekki ofantalin efnisskrá.
Ballettdansarar
framtíðar
Allir dansunnendur ættu að bregða sér í
Borgarleikhúsið í kvöld (3. maí) eða annaö
kvöld, því þar ætla 24 útskriftamemar frá
þekktasta ballettskóla í Evrópu, Sænska ball-
ettskólanum í Stokkhólmi, að leika listir sín-
ar fyrir íslendinga. Út úr þessum skóla hafa
útskrifast margir dansarar sem sett hafa
mark á þróun
klassíska balletts-
ins á norðurslóð-
um, m.a. nokkrir
íslendingar. Það
er einmitt fyrir
milligöngu ungs
íslendings, Kára
Fiæys Björns-
sonar, að hópur-
inn er hingað
kominn, en
hann útskrifast sjálfur af klassíska sviði skól-
ans í vor.
Þessi útskriftarhópur hefur tekið þátt í
fjölda sýninga, m.a. í Stokkhólmsóperanni,
og fengið ágætar viðtökur. Hingað kemur
hann eftir dansfór um Svíþjóð. Æfingastjóri
hópsins er Conny Borg, fyrrverandi aðal-
dansari við Konunglegu óperuna i Stokk-
hólmi. Sýningar á klassískum ballett era
orðnar sjaldgæfar hér á landi, því miður, og
því er brýnt að minna á hann öðm hvom
með sýningum eins og þessum.
Jón Leifs átti hundrað ára af-
mæli á laugardaginn var og í til-
efni þess voru haldnir hátíðartón-
leikar í Þjóðleikhúsinu. Björn
Bjarnason menntamálaráðherra
og Hjálmar H. Ragnarsson héldu
ræður og Kammersveit Reykjavík-
ur flutti fjögur verk Jóns, þar af
tvö sem ekki hafa heyrst áður.
inu, Nótt, og því þriðja, sem
var Helga kviöa Hundingsbana
op. 61 fyrir alt, bassa og litla
hljómsveit. Sama hugmynda-
leysið sveif yfir vötnunum út í
gegn, tónbil upp og niður á víxl
og hljómsveitarparturinn bara
eitthvað. Einsöngvararnir, þau
Jóhann Smári Sævarsson og
Guðrún Edda Gunnarsdóttir,
komust þó klakklaust í gegn-
um síbyljuna og skiluðu sínu
þokkalega.
Báðar ræðumar voru mikið lof
um afmælisbamið og í annarri
þeirra var fullyrt að Jón Leifs
væri mesta tónskáld íslendinga á
þessari öld. Ég er ekki sammála
því; nokkur önnur tónskáld búa að
mínu mati yfir mun meiri frum-
leika og hugmyndaauðgi, nægir
þar að nefna þá Jón Nordal, Atla
Heimi Sveinsson og Þorkel Sigur-
björnsson. En Jón var samt gædd-
ur miklum hæfileikum og það
verður því ætíð ráðgáta hversu
mistækur hann var. Mörg verka
hans eru stórkostleg en önnur em
einskis virði, bara ómerkilegar
stílæfingar sem drepa mann úr leiðindum
í ræðu sinni talaði Hjálmar H. Ragnarsson
um hinar miklu andstæður í tónlist Jóns
Leifs. Andstæður voru þó ekki áberandi á
tónleikunum í Þjóðleikhúsinu. Fyrsta tón-
smíð efnisskrárinnar, Guörúnarkvióa op. 22
fyrir messósópran, tenór, bassa og hljóm-
sveit, var ósköp daufleg og hefðu bæði ein-
söngvarar og hljóðfæraleikarar að ósekju
mátt gera meira úr styrkleikabrigðum.
Ekki merkileg tónlist
Einsöngvaramir, þau Þórann Guðmunds-
dóttir, Guðbjörn Guðbjömsson og Guðjón G.
Óskarsson, stóðu sig þó prýðilega, enda öll
með ágætar raddir. En Guörúnarkviöa er
bara ekki merkileg tónlist, að vísu kemur
þar fyrir ein og ein góð hugmynd en í það
heila eru laglínurnar bara óþægileg tónbil
upp og niður og hljómsveitarparturinn
myndi sóma sér ágætlega i kvikmynd eftir
Hrafn Gunnlaugsson. Kannski hefði tónlist-
Tónlist
Jónas Sen
in hljómað betur í skárri tónleikasal, endur-
ómun Þjóðleikhússins er lítil sem engin og
átti sjálfsagt sinn þátt í því hve tónlistar-
flutningurinn skilaði sér illa.
Hafi Guðrúnarkviða verið leiðinleg var
Nótt op. 59 fyrir tenór og baritón og litla
hljómsveit allt að því óbærileg. Verkið er
samið við texta eftir Þorstein Erlingsson og
það „líður áfram í veikri dýnamík", svo vitn-
að sé í efnisskrána, mínútu eftir mínútu,
áfram og endalaust eins og verið sé að spila
sömu opnuna að eilífu. Þeir Einar Clausen
tenór og Bergþór Pálsson stóðu sig ágætlega
en raddir þeirra pössuðu ekkert sérlega vel
saman.
Lítill sem enginn munur var á öðru verk-