Dagblaðið Vísir - DV - 05.05.1999, Page 10
10
enning
MIÐVIKUDAGUR 5. MAÍ 1999
Oscar endurnærður
Bjorn Bjornsson í New York?
íslensk nöfn birtast á ólíklegustu stöðum.
Umsjónarmaður menningarsíðu var að fletta
nýju (18.apríl) hefti af New York Times Mag-
azine - að hans mati besta tímarit sem gefið
er út í heiminum, en það er önnur saga - og
rakst þar á auglýsingatengda umfjöllun um
eldhús og baðherbergi framtíðar. Þar er aö
flnna ljósmynd af lúxusbaðherbergi þar sem
grófar flísar eru aflsráðandi, nema hvað
hönnuður herbergisins er sagður heita
Bjom Bjomsson. Kannast einhver við mann-
inn eða er hér um að ræða Nojara með „ís-
lensku" nafni? Allar upplýsingar vel þegnar
Prýðisbók eftir Nabokov
Bókaútgáfan Ormstunga hefur hleypt af
stokkunum bókaflokki sem nefnist Prýöis-
bœkur, en þeim er ætlað að „veita fólki að-
gang að gömlum og nýjum bókmenntaverk-
um sem til hafa orðið úti í heimi og eiga er-
indi til íslenskra lesenda", eins og segir í
kynningu. Væntanlega er þá kominn flokkur
bóka sem keppt getur við
Syrtlur Máls og menningar
um hylli vandfýsinna en lítt
efnaðra lesenda.
Fyrsta bókin í þessum
flokki Prýðisbóka er ekki af
verri endanum, nefnilega
Vörnin eftir meistara Vla-
dimir Nabokov í þýðingu III-
uga Jökulssonar. Þar hæfh'
kjafti skel, þar sem bókin
segir frá vinsælum en van-
sælum skákmeistara, en
eins og alþjóð veit er Illugi
forfallinn skákunnandi.
Nabokov varð einnig fyrir valinu þar sem
nú eru 100 ár liöin frá fæðingu hans. Sjálfur
taldi Nabokov Vörnina búa yfir mestri
„hlýju“ allra rússneskra bóka sinna. Hún
kostar 2.400 krónur, en einnig er hægt að
gerast áskrifandi að Prýðisbókum með því
að bregða sér á heimasíðu útgáfunnar, sem
er www.ormstunga.is.
Umsjónarmaður má til með að bæta því
við að honum þykir útlit þessarar fyrstu
bókar í flokknum fremur kaldhamrað og frá-
hrindandi. A.m.k. er það ekki ýkja líklegt til
að ná athygli bókaunnenda.
Tíðarandinn samkvæmt
aldamótablöðunum
Áður hefur verið vakin athygli á Horfnum
heimi, ljómandi áheyri-
legum þáttum Þórunnar
Valdimarsdóttur sagn-
fræðings (á mynd) um
tíðarandann um alda-
mótin 1900, en lokaþátt-
urinn er einmitt á dag-
skrá Rásar 1 í dag (mið-
vikudag) kl. 15.03. Þætt-
irnir eru byggðir á efni
sem fengið er úr lands-
málablöðunum, Þjóðvilj-
anum, Fjallkonunni,
ísafold, Þjóðólfi, Stefni, . ______
Austra og Bjarka. í þættinum í dag fjallar
Þórunn um oftrú á læknavísindin sem ein-
kenndi þennan tíma, einkum hvað snerti
lækningu á áfengissýki, en auk þess töldu
menn sig hafa ýmis ráð til aö sigrast á ell-
inni.
Einsemd og ástleysi
Bókmenntir
Sigríður Albertsdóttir
Viö vörpum engum skuggum á titrandi
gólfiö, viö erum aöeins til í hugum eigenda
og staöirnir skipta stööugt um eigendur (43)
Haröi kjarninn
(njósnir um eigiö líf)
heitir nýjasta ljóðabók
Sindra Freyssonar.
Tvískiptingu titilsins
mætti túlka út frá til-
raunum ljóðmælanda
til að nálgast kjarnann
í sjálfum sér, kjarna
sem er hins vegar erfitt
að komast að vegna
þess að sár lífsreynsla
og erfitt og þjakandi
umhverfi hefur sett
mark sitt á ljóðmæl-
andann. Hann er kald-
ur, bitur og týndur í
firrtu umhverfi þar
sem sambandsleysið er
allsráðandi þrátt fyrir,
eða kannski einmitt
vegna allra farsím-
anna, símsvaranna,
tölvanna og tækjanna.
Þau skilaboð eru auð-
lesin að það séu öll
þessi tæki og hraðinn
sem þeim fylgir sem
komi í veg fyrir að
hendur og augu mæt-
ist, að fólk snertist,
nálgist og njótist í
kyrrð augnabliksins.
Sú niðurstaða fæst í
ljóðinu enginn söngur
eftir að kyrrðin sé ein-
faldlega ekki lengur til
staðar í háværu og of-
beldiskenndu lífi nú-
tímannsins. Og í lok
ljóðsins segir:
Þaö eimir ekkert eftir
af söng í vitfirrtum
hraöanum á götunum,
diskótekunum og hótel-
herbergjunum en ég
reyni aö muna eftir
þögninni (75) sindri Freysson.
Ljóðmælandi reynir
að muna þögnina, kannski í von um að
finna þar týnda hlutann af sjálfum sér en í
öðrum ljóðum kastar hann frá sér voninni
og reynir að sameinast svartri kösinni í
brjáluðum dansi gleymskunnar: Á dimmum
stað í miöri borginni/erum viö ekki til; viö
dönsum(4S) segir á einum stað í ljóðinu í
kösinni. En lokalínur ljóðsins sýna að ljóð-
mælandi getur ekki lokað úti beiskjuna sem
fylgir þeirri tilfinningu aö vera ekki til:
Sindri Freysson - Harði kjarninn (njósnir um
eigið líf)
Forlagið 1999
Beiskja og
kaldhæðni
Einsemdin og ástleysið er
allsráðandi þema í ljóðabók
Sindra. Einsemdin sem fylg-
ir fjarlægð og firringu og ein-
semdin sem fylgir glataðri
ást. Og það er beiskjutónn og
jafnvel kaldhæðni í ljóðum
þar sem kveðið er til þeirrar
ástar sem ljóðmælandi hélt í
einfeldni sinni að væri
kannski eilíf. Konan sem ort
er um vill bara þiggja en
ekkert gefa, hún er komin til
að kæfa, eyðileggja og drepa!
Það er mikill sársauki og
sterkur aðskilnað-
artónn í ástarljóð-
um Sindra og í ljóð-
inu hver hleypti kon-
unni inn? situr ljóð-
mælandi einmitt
einn eftir með
blekkingunni sem
fylgir því að elska
of mikið. Ástfang-
inn trúir hann á hiö
vandséöa jafn-
vœgi/milli hátíöar
og daglegs/brauös
en uppsker aðeins
sársauka og rótleysi. Þetta er
kröftugt og áleitið ljóð og það
sama gildir um flest önnur
ljóð bókarinnar sem vinna á
við hvem lestur. Hér er
myrkri lífssýn komið
tæpitungulaust til skila í
ágætum ljóðum. Þó getur
svartsýnin orðið heldur
þrúgandi og fortíðarþráin
sem birtist t.d. í ljóðinu tré
úr íslenskum skógi er í klisju-
kenndari kantinum. Manstu
þegar viö ortum/bara um tré
segir í upphafi þess ljóðs og í
framhaldi af þessum orðum
er dregin upp mynd af ein-
foldu lífi mannsins sem
blómstraði í sakleysi sinu á meðan tilvera
hans leitaöi ekki/út fyrir garöinn (71).
Þannig dregur höfundur á dálítið einfeldn-
ingslegan hátt upp andstæðurnar for-
tíð/nútíð, þó aldrei svo að kæfi ágætan
skáldskap.
enski trommuleikarinn Martin Drew. Af átta
lögum eru öll nema eitt eftir Peterson sjálfan,
en hið áttunda er Satin Doll eftir Ellington.
Sum laganna em gamalkunn, t. d. HYMN TO
Oscar Peterson er einn þeirra
jassmúsíkanta sem er vel þekkt-
ur langt út fyrir raðir iimvigðra
djassgeggjara. Því veldur stíll
hans, sem byggir sumpart á
klassísku tónlistaruppeldi ásamt
því að hvíla tryggum fótum í
djasshefðinni. Næmi hans fyrir
timanum er margrómað og á því
byggist það virtúósítet sem
hann er kunnur fyrir. Hann hef-
ur spilað inn á ógrynni platna,
en er þekktastur fyrir eigin pía-
nótríó, sem reyndar var oft
Geislaplötur
Ársæll Másson
styrkt með fjórða manni. Margir
af bestu djassleikumm heimsins
hafa leikið í tríóum hans og
nægir þar að nefna bassistana
Ray Brown, Sam Jones og Niels
Henning Örsted Pedersen, en sá
síðastnefndi var kallaður til þeg-
ar nýjasti kvartett Petersons var
stofnaður. Á síðastliðnu sumri
hélt kvartettinn tónleika í
Múnchen og vom þeir hljóðritaðir og gefnir
út undir nafninu A SUMMER NIGHT IN
MUNICH. Aðrir meðlimir kvartettsins era
sænski gítarsnillingurinn Ulf Wakenius og
FREEDOM, en fjögur þeirra
hafa ekki verið á dagskrá hjá
Peterson áður.
Leifturhratt
Oscar Peterson er 74 ára og
er nú húinn að ná sér að mestu
eftir að hafa fengið slag árið
1993, sem lék hann töluvert
illa. Það kann að vera að
snerpan sé eitthvað farin að
minnka frá því að best lét, en
þessi plata ber öll þau ein-
kenni sem haldið hafa nafni
hans á lofti öll þessi ár. Það er
ansi rólegt yfir henni þar til
kemur að síðasta laginu, SUS-
HI, sem er leifturhratt og
skemmtilegt. Wakenius fellur
vel inn í kvartettinn þótt hann
sé gerólíkur þeim gítaristum
sem mest hafa unnið með Pet-
erson og setur hann aðeins nú-
tímalegra yfirbragð á plötuna
en Herb Ellis eða Joe Pass
hefðu gert. Þeir sem hafa haft
gaman af tónlist Petersons í
gegnum tíðina ættu ekki að
verða fyrir vonbrigðum með
þessa plötu.
Oscar Peterson
A Summer Night in Munich
Telarc CD-83450
Umboð á Islandi: 12 tónar
Lifi punkturinn!
Um daginn var argentínski rithöfundm'-
inn Alberto Manguel beðinn um að til-
nefna markverðustu uppgötvun
síðustu 1000 ára í prentlist. Hann
tilnefhdi punktinn. Alveg satt.
Og rökstuddi þá tilnefningu
býsna vel. „Án punktsins væri
Werther ungi enn vælandi,"
sagði hann, „Hobbitinn væri á
endalausu róli, og fjarvera punktsins gerði
James Joyce kleift aö fara með Finnegans
Wake í heilan hring.“ Að þvi er Manguel seg-
ir voru alls kyns raglingslegar aðferðir not-
aðar til að reka endahnút á texta allt fram til
1566, þegar ítalskur prentari, Aldus Manuti-
us yngri (sonarsonur feneysks prentara sem
fann upp kiljuna ...) innleiddi punktinn og
skilgreindi notkun hans í sérstakri handbók.
„Hann taldi sig vera aö búa til leiðarvísi fyr-
ir prentara; hvernig gat hann órað fyrir því
að hann væri með uppgötvun sinni að gera
okkur, lesendum framtíðar, kleift að skynja
hrynjandi og merkingu bæði í bókmenntum
og tónlist," segir Manguel að lokum.
Umsjón
Aðalsteinn Ingólfsson