Dagblaðið Vísir - DV - 06.05.1999, Page 11

I>V FIMMTUDAGUR 6. MAÍ 1999
★ '
—■'k

tennmg
Hvers konar pabbi?
A þriðjudaginn
frumsýndi Hafnar-
fjarðarleikhúsið
Hermóður og Háð-
vör leikþátt eftir
Karl Ágúst Úlfsson
sem nefnist Stóllinn
hans afa. Höfundur-
inn hlaut styrk úr
svokölluðum Stef-
ánssjóði Menningar-
og fræðslusambands
alþýðu og Félags
bókagerðarmanna
og var þess farið á
leit við hann að
hann skrifaði verk
sem hentaði til
flutnings á vinnu-
stöðum og fjallaði
um karlmenn og
heimilið. Karl Ágúst
valdi að skrifa um
efni sem hefur verið
ofarlega á baugi að
undanfornu, það er
fæðingarorlof feðra.
Réttarfarslegar hiið-
ar málsins eru látn-
ar liggja milli hluta
en í leikþættinum er
á gamansaman hátt velt upp spumingum
um feður sem fyrirmyndir og þátt þeirra í
uppeldi barna sinna.
í forgrunni er ungi faðirinn Sveinn sem
veit ekki alveg hvemig hann á að höndla
það að vera heima með nýfæddan son
sinn. Þarf hann til dæmis að segja eitthvað
sérstakt við hann um leið og skipt er um
bleiu? Og verður sonurinn harðari af sér ef
hann minnir hann á að hann sé strákur en
ekki stelpa eins og afi hans gerði iðulega?
Þessum og öðrum álíka spumingum er
ekki auðsvarað því í Sveini togast á ólík
viðhorf sem eru gerð sýnileg með því að
persónugera það sem við gætum kallað
karilega og kvenlega eiginleika hans.
Þannig verður persónan þríþætt í bókstaf-
legum skilningi og með hlutverkin fara
Gunnar Hansson, Gunnar Helgason og
Gunnar Helgason í hlutverki sínu í Stólnum hans afa.
Leiklist
Halldóra Friðjónsdóttir
Björk Jakobsdóttir. Sá fyrstnefndi leikur
Svein sjálfan, ýmist sem barn eða fullorð-
inn karlmann, og kannski er það einmitt
þess vegna sem persónan verður jafn lit-
laus og ratm ber vitni. Gunnar Helgason er
karllega hliðin á Sveini en að auki túlkar
hann afa gamla og foður Sveins. Allt eru
þetta hreinræktuð kómísk hlutverk, enda
átti Gunnar auðvelt með að kitla hlátur-
taugar áhorfenda eins og svo oft áður.
Helst mætti finna að ónákvæmni í texta-
flutningi sem örlitið minni hraði hefði
auðveldlega komið í
veg fyrir. Björk var
öllu hófstilltari í
sinni túlkun en var
ágætis mótvægi við
afa og pabba og öllu
skörulegri en Sveinn
sjálfur þó að hún
væri hin svokallaða
mjúka hlið hans.
Þar sem um vinnu-
staðasýningu er að
ræða er leikmynd
Finns Amar Arnar-
sonar einfold, nokkr-
ir flekar sem ramma
inn gamaldags stofu
á íslensku alþýðu-
heimili, og svo auð-
vitað stóllinn hans
afa. Lýsingin er
sömuleiðis einfold en
á frumsýningu tók
helst til langan tíma
að fá upp fullan styrk
á ljós.
Þó að Stólnum
hans afa sé ætlað að
vera innlegg í félags-
lega umræðu leggur
höfundurinn mesta
áherslu á skemmtanagildi verksins. Hann
fellur ekki í þá algengu gryfju að prédika
eða boða einhvem stóra sannleik en sýn-
ingin vekur samt spumingar sem vert er
að velta fyrir sér.
Leikstjórn Hilmars Jónssonar miðar
að sama marki og af viðbrögðum fram-
sýningargesta að dæma hefur pening-
unum úr Stefánssjóði og frá öðrum
styrktaraðilum svo sannarlega verið
vel varið.
Hafnarfjarðarleikhúsið Hermóður og
Háðvör sýnir:
Stóllinn hans afa eftir Karl Ágúst Úlfs-
son
Leikstjórn: Hilmar Jónsson
Leikmynd: Finnur Arnar Arnarson
Hljóðmynd: Margrét Örnólfsdóttir
Lýsing: Kjartan Þórisson
Gervi: Sigríður Rósa Bjarnadóttir
Hið exótíska austur
Silki eftir ítalska rithöfundinn Al-
essandro Barrico er ekki löng saga. Hún er
aðeins 118 síður og þar að auki byggir hún
á endurtekningum sömu setninga og efnis-
greina. Sagan hefur
enda yfir sér blæ
dæmisögunnar og æv-
intýrsins. Hér er sagt
af fjórendurteknu
ferðalagi silkikaup-
mannsins Hervé
Joncour til Japans um
miðja síðustu öld. Til-
gangurinn er að leita
eggja silkiormsins til
að bjarga silkifram-
leiðslu heimabæjarins
sem líkt og allur silki-
iðnaður Evrópu er í
hættu vegna sýkingar
í orminum, sjálfri und-
irstöðu framleiðslunn-
ar. Barrico vinnur í
þessari sögu með hefð-
bundna og máttuga
orðræðuhefð um Aust-
urlönd: skrif um
Austrið sem upp-
sprettu framandleika,
furðu og dulúðar.
Þessi imynd Austurs-
ins tekur hér, líkt og
víða annars staðar (t.d.
hjá Flaubert sem
nefedur er í sögunni) á
sig kynferðislega
mynd, og þau holdlegu
ævintýri sem aðalper-
sónan upplifir í Japan
verða smám saman að
þráhyggju sem yfir-
skyggir allt annað. En
það er ekki allt sem
sýnist í þessari litlu
sögu og samband
Joncours við Japan er
ekki jafneinfalt og það
virðist í fyrstu.
Þráin eftir hinu annarlega
Þetta er ekki bara saga um finlega veröld
hinum megin á hnettinum sem verður vest-
rænum manni uppspretta unaðar og hrolls.
Hér er snúið upp á hina hefðbundu Austur-
landasögu á nokkuð óvæntan hátt, þótt það
væri ljótt að ljóstra því upp hér í hverju af-
hjúpunin felst. En i lokin er
staðfest það sem lesandann
granaði: hér er komin dæmi-
saga. Saga sem fjallar um
tengsl hversdagsleika og
framandleika, um þrána eftir
hinu annarlega og æsandi og
Bókmenntir
Jón Yngvi Jóhannsson
ekki síst um tengsl tungumáls
og veruleika. Þáttur tungu-
málsins i mótun vitundar
okkar og tilfinninga, sem og
þáttur þýðinga í miðlun
ólíkra menningarheima
eru meðal umfjöllunar-
efna sögunnar. Hún er
dæmisaga sem vinnur
með spurningar um upp-
ranaleika og eftirlíkingu,
þýðingu og framtexta. En
þegar öll kurl koma til
grafar er Silki líka ástar-
saga, og minnir í einfald- l
leik sínum ekki lítið á aðra
ástarsögu sem einnig hefur
tungumálið að meginstefi,
sjáifa söguna af Cyrano de
Bergerac. Þýðingu Kolbrúnar
Sveinsdóttur hef ég ekki borið
saman við frumtexta, en þetta
er vel skrifuð bók í íslenskri
gerð sinni.
Alessandro Barrico - Silki
Þýðandi Kolbrún Sveinsdóttir
Mál og menning 1999
Nýjasta skáldsaga Rushdies
Nýjasta skáldsaga Salmans Rushdies, The
Ground Beneath Her Feet, hefur að vonum feng-
ið feiknarlega umfjöllun víðast hvar, enda er
þetta fyrsta „alvöru" skáldsaga hins „umsetna"
höfundar i mörg ár, og að margra mati sú besta
frá því Midnight’s Children kom út. Samt skipt-
ast gagnrýnendur í tvö hom
hvað þessa sögu snertir; breskir
hafa ákveðnar efasemdir varð-
andi hana, telja höfund vera
helst til hugfanginn af ýmiss
konar yfirborðskenndum snið-
ugheitum, en þeir bandarísku
eru hrifnari. Eins og venjulega
fer Rushdie ekki troðnar slóðir í
frásögn sinni. Eftir lýsingum að
dæma steypir hann saman vestrænu goðsögn-
inni um Orfeif og Evridísi, indversku goðsögn-
inni um Kama og Rati, ástarguðinn og konu
hans, og heimfærir þessa blöndu á nútímann
og heim vestrænnar dægurlagatónlistar. Um
leið er nútími höfundarins á skjön viö hinn
„kórrétta" nútíma að ýmsu leyti. Unglingspilt-
ur á Indlandi syngur lög eftir Elvis og Bitlana
áður en þau verða til, John F. Kennedy slepp-
ur óskaddaður frá Dallas, þekktur bandarískur
rithöfundur semur skáldsögu sem nefnist
Catch-18 og blaðafréttir spretta beint upp úr
kvikmyndum Bunuels eða Truffauts. Með eilít-
illi tilfærslu á nútímanum áréttar Rushdie
óljós skilin milli veruleika og hugaróra.
Þjóðleikhúsið auglýsir
eftir leikverki
Nú rekur hver bókmennta- og leikritasam-
keppnin aðra, og næg verkefni fyrir „skúffu-
höfunda" sem aðra höfunda fram að aldamót-
unum 2000. í tilefni af 50 ára afmæli sínu um
vorið 2000 efnir Þjóðleikhúsið til
samkeppni um leikverk sem
henti til sýninga á einhverju
leiksviða þess. Skilyrði er að
leikverkið hafi ekki bfrst eða
verið flutt áður. Stefnt er að þvi
að taka verkið sem hlýtur fyrstu
verðlaun til sýningar í leikhús-
inu á afmælisárinu. Verðlaunin
era ekki af verri endanum,
500.000, 300.000 og 200.000 krónur.
Verði verkið sem hlýtur lstu
verðlaun flutt á vegum Þjóðleik-
hússins nýtur höfundur að auki óskertra höf-
undarlauna.
Handrit skulu send undir dulnefni, ásamt
meö lokuðu umslagi merktu sama dulnefni,
með nafni, heimilisfangi og síma höfundar inn-
an í, á skrifstofu Þjóðleikhússins fyrir 1. júní
1999. Sem er dálítið bratt fyrir þá sem ekki eiga
leikverk á lager.
Allt um það, tilkynnt verður um úrslit í
keppninni fyrir lok júní, en i dómnefnd eru
Stefán Baldursson þjóðleikhússtjóri, Melkorka
Tekla Ólafsdóttir leiklistarráðunautur og
Tinna Gunnlaugsdóttir leikari.
Hjalti les Þorstein
I kvöld kl. 22 ættu þeir sem
kunna að meta bæði eyrna-
góðgæti og vandaöan skáld-
skap að bregða sér inn á
Næsta Bar við Ingólfsstræti
la, gegnt íslensku óperunni.
Þar ætlar sá makalausi ljóða-
upplesari, Hjalti Rögnvalds-
son leikari (á mynd), að lesa
upp úr glænýrri ljóðabók Þor-
steins frá Hamri, Meöan þú
vaktir, eins og hún leggur sig.
Upplesturinn tekur u.þ.b. klukkustund og er
aðgangur ókeypis.
Fræðimenn í Jónshúsi
Tilkynnt hefur verið hverjir koma til með
að fá afnot af fræðimannsíbúð í Húsi Jóns Sig-
urðssonar í Kaupmannahöfn frá 1.
september 1999 til 31. ágúst 2000,
nefnilega þau Clarence E. Glad, sem
hyggst rannsaka gögn um klassíska
menntun á íslandi 1846-1996, Inga
Huld Hákonardóttir (á mynd), til að
kanna trú kvenna á íslandi á 19. öld,
og Kristján Karlsson, sem hyggst
vinna að rannsókn á verkum Sörens
Kirkegaards, Leó Kristjánsson, til að
rannsaka útflutning silfurbergskrist-
alla, Baldur Hafstað, til að rannsaka fomaldar-
sögur og hetjuljóö, Bjarni Bragi Jónsson til að
kanna sögu dansk-íslenskrar peningamyndun-
ar og lánastarfsemi og Jón Hjaltason tO að
kanna gögn um danska kaupmenn sem versl-
uðu á Akureyri.

íST'
Umsjón
Aðalsteinn Ingnlfsson