Dagblaðið Vísir - DV - 12.05.1999, Síða 14

14
MIÐVIKUDAGUR 12. MAÍ 1999
Frjálst, óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjórl: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÓLI BJÖRN KÁRASON
Aðstoðarritstjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiösla, áskrift: ÞVERHOLTI11,105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar flölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1900 kr. m. vsk. Lausasöluverð 170 kr. m. vsk., Helgarblað 230 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgialds.
Verkefnin bíða
Fátt bendir til annars en að ríkisstjórn Sjálfstæðis-
flokks og FramsóknarfLokks verði áfram við völd
næstu fjögur ár, enda í samræmi við úrslit þingkosn-
inga síðasta laugardag. Á næstu dögum verða fjöl-
miðlar uppteknir við að velta vöngum og spá um
skiptingu ráðherraembætta - hverjir setjast í ráð-
herrastóla og hverjir ekki. Slíkar vangaveltur eru
ágætar, svo langt sem þær ná, en skipta litlu þegar
til lengri tíma er litið. Það sem mestu skiptir er
hvaða verkefni bíða ríkisstjómarinnar og hvernig
hún hyggst leysa úr þeim.
Eitt stærsta verkefni ríkisstjórnar Davíðs Odds-
sonar á komandi árum eru breytingar á stjórnkerfi
fiskveiða. Mikilvægt er að þær breytingar gangi
hratt fyrir sig og verði ekki til þess að skapa óróa
eða óvissu í sjávarútvegi. Ljóst er að byggt verður á
því skipulagi sem nú ríkir - kvótakerfið verður
styrkt í sessi, þó einhverjar breytingar verði gerðar
innan þess.
Davíð Oddsson forsætisráðherra hefur lýst því
yfir að til greina komi að sjávarútvegurinn taki auk-
inn þátt í að standa undir þeim kostnaði sem fellur
nú á samfélagið vegna nýtingar auðlinda sjávar.
Hvort menn kjósa að kalla slíkt auðlindaskatt eða
annað skiptir ekki máli, en aukin kostnaðarþátttaka
sjávarútvegs er til þess fallin að auka sátt um stjórn-
kerfi fiskveiða.
Á næstu fjórum árum verður því engin bylting
gerð á íslenskum sjávarútvegi, heldur leitast við að
sníða af þá vankanta sem eru á stjórnkerfi fiskveiða.
Á liðnu kjörtímabili voru tekin nokkur mikilvæg
framfaraspor á fjármálamarkaði með því að skipu-
leggja undanhald ríkisins af markaði. Sala ríkis-
banka gekk hægar en vonir stóðu til og því er nauð-
synlegt að ríkisstjórn, með endurnýjað umboð frá
kjósendum, taki einkavæðingu ríkisbankanna
þriggja föstum tökum. Um leið þarf ríkisstjórnin að
vera undir það búin að breyta stefnunni í peninga-
málum ef talið er nauðsynlegt að tengja íslensku
krónuna við evruna með einhverjum hætti. Þær
breytingar sem eru að verða á evrópsku peninga- og
fjármálakerfi skipta okkur íslendinga miklu þó fátt
bendi til þess, enn sem komið er, að dagar krónunn-
ar sem sjálfstæðs gjaldmiðils séu taldir.
Uppskurður heilbrigðiskerfisins er verkefni sem
stjómmálamenn hafa forðast eins og heitan eldinn og
þeir eru fáir sem hafa riðið feitum hesti eftir að hafa
setið um lengri eða skemmri tíma í stóli heilbrigðis-
ráðherra. Ríkisstjórn sem situr að völdum næstu ár
kemst hins vegar ekki hjá því að taka til hendinni.
Markmiðið er að tryggja öllum góða heilbrigðisþjón-
ustu um leið og aðhalds er gætt. Innleiða verður
raunverulega samkeppni í þessa grein atvinnulífsins
sem öðru fremur ýtir undir betri þjónustu við þá sem
þurfa að leita sér hjálpar og opnar heilbrigðisstéttum
nýjar og betri leiðir til að styrkja afkomu sína.
Verkefni nýrrar ríkisstjórnar em margvísleg -
sum em flókin en önnur fremur auðveld viðureign-
ar. En mikilvægast er að varðveita þann stöðugleika
sem einkennt hefur íslenskt efnahagslíf undanfarin
ár - stöðugleika sem leyst hefur úr læðingi þrótt ein-
staklinga á öllum sviðum þjóðlífsins, allt frá viðskipt-
um til lista og menningar. Þar skiptir mestu hvernig
til tekst í kjarasamningum á komandi ári.
Óli Bjöm Kárason
„Höfum við safnað rétti eða bónus með áratuga skattgreiðslum í ríkisútgerðina með hestaheilsu?" - Sjúkling-
ar sækja bætur í Tryggingastofnun ríkisins.
^ Endurreisn sjúkratrygginga:
Ur ánauð trygg-
ingaeinokunar
Enginn kærir sig um
biðlista, hvort sem um
ræðir mjaðmaaðgerðir,
hjartaaðgerðir, geðdeild-
ir, endurhæfingu, bama-
geðdeildir eða nú síðast
biðlista á heilsugæslu-
stöðvum ríkisins. Ríkis-
rekstrarformið sjálft
verkar lamandi á þjón-
ustuna.
Hérlendis og
erlendis
Mikilvægasta leiðin út
úr eymd ríkisrekstursins
eru alvörutryggingar á
ný. Einstaklingar þurfa
að verða neytendur og
borgunarmenn fremur
en skattgreiðendur og
þurfamenn bíðandi við
dyr lamaðra ríkisstofn-
ana. Um leið og fólk er
laust úr ánauð trygginga-
einokunar rikisins er það
orðið valfrjálsir neytend-
ur. Þá og ekki fyrr verður
hætt að koma fram við
sjúklinga eins og þurfa-
menn.
Stofnanir sem veita
heilbrigðisþjónustu geta
jafnframt losnað úr hlut-
verki ölmusuþega fjárlag-
anna. Geta farið að skipta
við sjálfstætt fólk með tryggingar
sem það ber sjálft ábyrgð á. Þetta
kann að vera nýstárleg hugmynd
fyrir þá sem eru fæddir inn í opin-
bera forsjá í heilbrigðismálum.
Sjúkratryggingaskírteinið á að geta
verið hliðstætt öðrum trygginga-
skírteinum þar sem trygginga-
samningar eru skýrir og viðskipti
einkennast af því. Þar kann hinn
tryggði að hafa skilgreinda sjálfsá-
byrgð eins og gerist víða annars
staðar. Geti tryggður íslendingur
ekki fengið þjónustu hérlendis er
Kjallarinn
Ingólfur S.
Sveinsson
læknir
eðlilegt að hann
kaupi hana erlend-
is. Nauðsynlegt er
að fólk hafi val-
frelsi um trygg-
ingafélög, þar á
meðal e.t.v. trygg-
ingar ríkisins og
samkvæmt reynsl-
unni þurfum við
einnig aðgang að
erlendum trygging-
um sbr. sögu bíla-
trygginganna.
Að marka
stefnu
Þegar horfið verð-
ur frá ríkiseinokun
trygginga koma
vafalaust fleiri
„Sjúkratryggingaskírteinið á að
geta verið hliðstætt öðrum
tryggingaskírteinum þar sem
tryggingasamningar eru skýrir
og viðskipti einkennast af því.
Þar kann hinn tryggði að hafa
skilgreinda sjálfsábyrgð eins og
gerist víða annars staðar.”
spumingar en svör. En fyrst og
fremst þurfum við að hafa myndug-
leik til að marka stefnu sem er í
samræmi við siðferðisvitund okkar
og langa sögu. Spurningar gætu
verið:Hve mikla skatta fáum við til
baka ef við tryggjum okkur sjálf
t.d. hjá endurreistu sjúkrasamlagi
Akureyrar? Höfum viö safnað rétti
eða bónus með áratuga skatt-
greiðslum í rikisútgerðina meö
hestaheilsu? Fæst hann fluttur?
Stóra spumingin í augum flestra er
þó þessi: Hvað um hinn fátæka
mann? Hver á að annast hann? Þá
spurningu þarf að fást við með öðr-
um hugtökum en amerísku grýl-
unni annars vegar og hins vegar
„bernskum" hugsjónum sósíalism-
ans. - Það telst eðlilegt að böm trúi
á tilveru jólasveinsins til fiögurra
ára aldurs en varla að íslendingar
trúi á sósíalismann ævina út.
í fyrsta lagi þarf að skilgreina
með löggjöf lágmarksskyldutrygg-
ingu hvers manns svo að engir séu
ótryggðir. Þá þarf að ákveða hver
skal greiða fyrir þann sem ekki get-
ur greitt tryggingagjöld sjálfur.
Sagan segir að sveitarfélagið sé
eðlilegasti aðilinn einmitt vegna
hefðar íslendinga og svo hins að
slík ábyrgð setur mjög ákveðna
kröfu á hvert sveitarfélag að rækta
mannlíf. Hafa góða skóla, góða
heilsugæslu, jákvæða virka fé-
lagsþjónustu o.s.frv.
Dugir Sjálfstæöis-
flokkurinn?
Einn allra flokka á Sjálf-
stæðisflokkurinn stefnu sem
vísar veg út úr ríkisrekstri og
ríkiseinokun heilbrigðis-
mála. Stefnan er í samræmi
við sjálfstæðisstefnuna með
áherslu á atvinnufrelsi, við-
skiptafrelsi, raimverulegar
tryggingar einstaklinga og af-
nám opinbers reksturs svo
sem við verður við komið. Sjálf-
stæðisflokkurinn hefur á árum
áður litið framhjá þessari hugsjón
sinni þegar hann hefur farið með
ráðuneyti heilbrigöismála og not-
að sósíalisma í staðinn. Sjálfstæð-
ismenn eiga vonandi þá trú-
mennsku við heilbrigða skynsemi
og sina eigin stefhu að vinna upp
þetta mikilvæga svið sem hefur
hvað rekstrarform varðar dregist
svo mjög aftur úr öðrum sviðum
þjóðlifsins.
Ingólfur S. Sveinsson
Skoðanir annarra
Unglingar og reykingar
„Unglingar eru mjög áhrifagjamir og það er skýlda
fullorðinna að koma í veg fyrir að þeir byrji að reykja.
Reykingar fylgja því unga fólki sem ánetjast tóbaki
oftast alla ævi og kosta þjóðfélagið stórfé ... Ráðamenn
þjóðarinnar verða að taka á málinu tafarlaust og sjá
tU þess að ungt fólk undir 18 ára aldri geti ekki keypt
tóbak. Þannig forða þeir mörgum unglingnum frá því
að byrja að reykja og neyta annarra vimuefna. Kann-
anir sýna að miklar líkur eru á að unglingar sem
reykja leiðist út í notkun sterkari vímugjafa."
Pétur Orri Þóröarson í Mbl. 11. maí.
Fyrirhafnarlítil stjórnarmyndun
„Hversu skrítið sem það kann nú að virðast er
ekki annað að sjá en að forystumenn Samfylkingar-
innar leggi verulega áherslu á að næststærsti þing-
flokkur Alþingis fái frí frá landsstjóminni næstu
árin. Hugsanlega er þetta gáfuleg afstaða frá hreinu
flokkssjónarmiði ... Ef Framsóknarflokkurinn gerir
Samfylkingunni þann greiða að endumýja fyrirhafn-
arlítið núverandi stjómarsamstarf án þess að kanna
einu sinni aöra möguleika, gæti þessi hemaðaráætl-
un jafnvel skilað tilætluðum árangri i næstu þing-
kosningum."
Elías Snæland Jónsson í Degi 11. mai.
Samfylkingin missir afl
„Samfylkingin náði svipuðum árangri í kosning-
unum og skoðanakannanir höfðu gefið til kynna ...
Hins vegar er árangur hinnar sameinuðu fýlkingar
í kosningunum sjálfmn töluvert langt frá því, sem
forystumenn hennar og hugmyndasmiðir höfðu
vænzt. í því felst, að framundan er fiöguma ára
vinna jafnaðarmanna við að festa Samfylkinguna í
sessi. Það verður ekki einfalt verk, þegar horft er til
þess árangurs, sem vinstri grænir náðu ... Og raun-
ar virðist styrkur vinstri grænna í þessum kosning-
um benda til, að það verði nánast óframkvæmanlegt
fyrir Samfylkinguna að ná því marki nema henni
takist að laða vinstri græna til samstarfs við sig.“
Úr forystugreinum Mbl. 11. maí.