Dagblaðið Vísir - DV - 27.05.1999, Blaðsíða 13
FIMMTUDAGUR 27. MAÍ 1999
13
Einkavædd
verðbólga
Fyrir nokkrum dög-
um var sagt frá því í
fréttum að verðbólgan
væri orðin 6% á árs-
grundvelli ef miðað
væri við verðhækkanir
síðustu vikna. Mest
munar um hækkanir á
verði húseigna en þær
verðhækkanir eru af
mannavöldum.
Landsbankinn
Nýlega fór Lands-
bankinn að lána fé til
húsakaupa með góðum
kjörum. Þessi lán eru
vinsæl og mörg hund-
ruð þeirra hafa verið
afgreidd á nokkrum
vikum. Afleiðingarnar
hafa orðið þær að verð
íbúða hefur snögghækkað og í
sumum tilfellum um meira en
10%.
Áður en þetta lánaflóð gekk
yfir var fasteignamarkaðurinn í
Reykjavík í jafnvægi og hafði ver-
ið lengi. Framboð og eftirspurn
héldust í hendur. Verðlag var
stöðugt enda halda stjórnvöld því
fram að hér sé ekki verðbólga.
Svo setur einkavæddur banki
með hf. fyrir aftan sitt nafn með
nýju lánaframboði verðbólgu-
skriðuna af stað. Alla vega í bili
en fleiri aðilar
hjálpa til.
Lífeyrissjóðir.
Okkur er sagt að
nýju lánin komi úr
lífeyrissjóðum. Þar
er spamaðm- laun-
þega. Þeim er ekki
gerður greiði með
því að hækka húsa-
verð. Raunar er
það neikvætt fyrir
flesta launþega, sér-
staklega þegar til
lengri tíma er litið.
Þá hækkar húsa-
leiga. Einnig má
benda á að lífeyris-
sjóðir þurfa helst
að fjárfesta i arð-
bærum fyrirtækj-
um sem skapa nýjar tekjur og nýja
atvinnu. Vel mætti hugsa sér að
lífeyrissjóðir ættu t.d. raforkuver.
Þar er áhætta lítil og arður venju-
lega öruggur.
Andstæðan eru
þau vinnubrögð
að veita lán sem
valda hækkun á
verði íbúða og
framleiða þannig
verðbólgu.
Hagvöxtur
Nokkuð er deilt
um það hvort
hagvöxtur verði
hér áfram 3% eða
t.d. 5%. Þetta
skiptir venjuleg-
an mann litlu eða engu. Það ræður
meiru hvernig tekjuskiptingin er.
Vextir eru hér 2-3 sinnum hærri
en t.d. á vaxtasvæði Evrunnar.
Skuldir heimilanna aukast mjög
hratt, sbr. opinberar skýrslur.
Heimilin verða því ekki aðnjótandi
meiri hagvaxtar. Hann lendir hjá
þeim sem eiga íjármagn eða t.d.
hjá bönkum sem hagnast mjög vel.
Kjallarinn
Lúðvík
Gizurarson
hrl.
„Einkavæðing bankanna fæddist
hjá ríkisstjórninni en segja má að
þetta afkvæmi þeirra framleiði
nú verðbólgu og ofþenslu með
því að seilast um of eftir vaxta-
gróða. Verðbólgan var áður á
vegum Seðlabanka og ríkis-
stjórnar en er það ekki lengur. “
„Svo setur einkavæddur banki með hf. fyrir aftan sitt nafn með nýju lána-
framboði verðbólguskriðuna af stað. Greinarhöfundur nefnir Landsbankann
til sögunnar í grein sinni.
Hjá eigendum fjármagns er
„hagvöxturinn" ekki 5% sem er
meðaltal í þjóðfélaginu. Hann er
þar stundum frekar 25% eða jafn-
vel 50% sem eru áætlaðar tölur.
Svo er 1000% hagvaxtaraukning
hjá sumum eigendum kvóta. Hjá
skuldugu heimili er „hagvöxtur-
inn“ neikvæður um þessar sömu
tölur. Þar lenda háu vextirnir
með fullum þunga.
Einkavædd ofþensla.
Ríkisstjórnin hefur hlotið
ámæli fyrir það að við söfnum
nýjum skuldum erlendis i þessu
svokallaða „góðæri". Mikill halli
ásamt skuldasöfnun er á viðskipt-
um okkar við útlönd sbr. stórauk-
inn innflutning nýrra bíla. Lán til
eyðslu eru tekin erlendis með t.d.
5-6% vöxtum en endurlánuð hér
með allt upp í 16% vöxtum til
heimilanna. Þau finna því mörg
varla fyrir hagvextinum og 3%
eða 5% hagvöxtur skiptir því ekki
nokkru máli.
Það má því segja að einkabank-
arnir sem hafa hf. i nafni sínu
hrelli ríkisstjórnina með því sem
ákveðinn hópur kallar að „há-
marka ávöxtunina". Einkavæðing
bankanna fæddist hjá ríkisstjóm-
inni en segja má að þetta af-
kvæmi þeirra framleiði nú verð-
bólgu og ofþenslu með því að seil-
ast um of eftir vaxtagróða. Verð-
bólgan var áður á vegum Seðla-
banka og ríkisstjórnar en er það
ekki lengur. Nú hefur ofþenslan
og verðbólgan verið einkavædd.
Gróðavonin ein rekur þetta
stjórnlaust áfram.
Lúðvík Gizurarson
Hvað er fram undan?
Ef það sem nú er að gerast er
upphafið að þriðju heimsstyrjöld-
inni, sem sennilega myndi þá verða
sú síðasta, getur enginn sagt um
hvað gæti gerst. Við vitum að
heimurinn er i upplausn og maður-
inn er búinn að sýna það að hann
ræður ekki við að gera upp þann
stóra reikning sem nú liggur fyrir.
Þá er aðeins einn eftir, það er sá
sem öllu ræður og allan vanda get-
ur leyst. Hvað okkur íslendinga
varðar erum við í svo mikilli sér-
stöðu vegna legu landsins, sögu
þjóðarinnar og óumdeilanlegs
eignaréttar okkar á landinu.
Okkar aðalsmerki er að við höf-
um engan her og höfum ekki út-
kljáð okkar mál gagnvart öðrum
þjóðum með vopnum heldur skyn-
samlegum rökum og samningum.
Þess vegna eigum við ekki heima í
neinu hernaðarbandalagi. Það er
sorglegt að við skulum hafa verið
dregin inn í að taka ákvörðun um
að ráðast inn í Serbíu með þennan
lofthernað sem hefur og á eftir að
hafa hryllilegar afleiðingar.
Margt ólært
Nú er aðeins átta og hálfur mán-
uður til ársins 2000. ísland kemur
mikið við sögu hátíðarhalda árið
2000. Þá er þús-
und ára afmæli
kristnitökunnar
á íslandi og
Reykjavík verð-
ur útnefnd ein
af menningar-
borgum Evrópu.
Við verðum að
taka okkur ær-
legt tak ef við
eigum að rísa
undir því, svo
margt eigum við
ólært.
Við unnum
fullnaðarsigur í
sjálfstæðisbar-
áttunni 17. júní 1944 þegar við lýst-
um yfir stofnun lýðveldis á ís-
landi. Við sem vorum stödd á
ÞingvöUum þann mikla rigningar-
dag þegar hjörtu allra íslendinga
slógu í takt gleymum því aldrei.
Nú eru liðin 55 ár síðan og grun
hef ég um einhver
af hjörtum núlif-
andi íslendinga
hafi misst úr slög
og takturinn því
brenglast.
Árið 1944 mynd-
aði Ólafur Thors
þriggja flokka
stjórn sem Sjálf-
stæðisflokkur, Sós-
íalistaflokkur og
Alþýðuflokkur
stóðu að og var
nefnd Nýsköpunar-
stjórnin. Þessa
stjóm hef ég talið
einhverja bestu
stjórn sem setið
hefur að völdum.
Og það kom einnig í hlut Ólafs
Thors sem forsætisráðherra að
koma almannatryggingum í lög.
Þessari stjórn tókst að sameina
það besta frá vinstri og hægri því
ekkert er algott og ekkert alvont.
Sjálfum okkur nóg
Þarna held ég að orðið hafi til
það mynstur sem jafnaðarmenn á
hinum Norðurlöndunum og
Verkamannaflokkurinn á Bret-
landi notuðu eftir stríð. Þessi
stjóm sat að völdum frá 21. okt.
1944 til 4. febr. 1947. Þá voru keypt-
ir hinir margumtöluðu síðutogar-
ar sem voru þeir fullkomnustu á
þeim tíma en nokkrum árum
seinna komu skuttogar-
arnir sem höfðu mikla
yfirburði hvað snerti
allan aðbúnað og vinnu-
aðstöðu svo síðutogar-
arnir lögðust fljótt af. -
Þetta sá enginn fyrir en
var samt notað stjórn-
inni til lasts. Landbún-
aðurinn efldist mikið á
þessum tíma því þá kom
vélvæðingin til lands-
ins, bæði stórvirkar
jarðvinnsluvélar og hey-
vinnuvélar. Það sem
var þó stórkostlegast
var iðnaðaruppbygging-
in. Á nokkrum árum
komst á fót ótrúlega
fjölbreyttur iðnaður
sem skapaði vinnu við að fram-
leiða vörur sem við höfðum áður
flutt inn og spöruðum með því
gjaldeyri. Við komumst að því á
stríðsárunum þegar allar sam-
göngur lokuðust við önnur lönd
hvað það var nauðsynlegt að geta
verið sjálfum okkur nógir á sem
flestum sviðum.
Það uxu upp hópar af mjög fær-
um iðnaðarmönnum í mörgum
greinum og iðnnám var eftirsótt
hjá unglingum. Þetta var allt í
örum vexti þegar nýfrjálshyggjan
tók svo völdin, og fótunum var
kippt undan innlendri framleiðslu
með einu pennastriki.
Snorri Bjarnason
„Nú er aðeins átta og hálfur mán-
uður til ársins 2000. ísland kemur
mikið við sógu hátíðarhalda árið
2000. Þá er þúsund ára afmæli
kristnitökunnar á íslandi og
Reykjavík verður útnefnd ein af
menningarborgum Evrópu. Við
verðum að taka okkur ærlegt tak
ef við eigum að rísa undir því, svo
margt eigum við óiært.u
Kjallarinn
Snorri Bjarnason
ökukennari, Blönduósi
Með og
á móti
Fjölgun ráðherrastóla
Búist er við að ný ríkisstjórn taki til
starfa á morgun. I henni munu að öll-
um líkindum sitja tólf ráðherrar í stað
ti'u áður. Þar með verður landbúnaðar-
og umhverfisráðuneyti ekki lengur á
sömu hendi og sömuleiðis dóms-
mála- og sjávarútvegsráðuneyti.
Kemur i veg
fyrir hagsmuna-
árekstra
„í tíð síðustu vinstristjórnar
voru ráðherrar 11 að tölu. Undan-
)eir verið 10. Nú
)eim verði fjölg-
Orri Hauksson, aö-
stoöarmaöur for-
sætisráöherra.
farin átta ár hafa
er hugsanlegt að
að í 12. Það er
ekki til nein
töfratala þegar
kemur að fjölda
ráðherra. Það
sem máli skipt--
ir er að verka-
skipting og
ábyrgð séu ljós
og að stjórnsýsl-
an bjóði ekki
upp á að sami
maðurinn sitji
beggja vegna borðs. A þessum ára-
tug hefur almenningi á íslandi
orðið sífellt meira umhugað um
að skil á milli ýmissa þátta hins
opinbera séu skýr. Skorið var á
tengsl framkvæmdavalds og
dómsvalds og tjölmörgum réttar-
bótum komið á, s.s. með stjórn-
sýslulögum og upplýsingalögum.
Sumir hafa spurt hvort eðlilegt sé
að sami maður fari til dæmis
bæði með umhverfismál og land-
búnaðarmál, sem og með sjávarút-
vegsmál og málefni landhelgis-
gæslu. Þetta eru vangaveltur sem
ekki á að leiða hjá sér. Uppbygg-
ing Stjórnarráðsins er ekki óum-
breytanleg og hefur þróast í gegn-
um tíðina. Mér mundi hugnast vel
að stokka upp og jafnvel sameina
sum ráðuneyti. Þá mun ráðherr-
um fækka. Það þarf ávallt að fara
vel með almannafé og spara hvar
sem kostur er. í því augnamiði
eru til ýmsar aðferðir, flestar
betri en að hætta á að skapa sið-
ferðilegar klípur með því að láta
sömu ráðherrana sinna fleiri en
einu ráðuneyti."
Engin tala
heilög
„Það hniga mörg rök að því að
stjórnkerfið verði stokkað upp í
heild sinni og endurskipulagt.
Menn hafa til dæmis talað um
stofnun sér-
staks atvinnu-
málaráðuneytis
í því sambandi.
Slík endur-
skipulagning
hefði í för með
sér fækkun en
ekki fjölgun
ráðuneyta.
Það er líka
kostur að um-
hverfisráðuneyti losni úr sam-
bandi við landbúnaðarráðuneytið
og dómsmálaráðuneyti og sjávar-
útvegsráðuneyti séu ekki á sömu
hendi því þannig losna menn við
hugsanlega hagsmunaárekstra.
Það er hins vegar alveg Ijóst að
það er ekki til nein heilög tala yfir
hversu mörg ráðuneytin eiga að
vera. Mér finnst fráleitt að fjölga
ráðherrastólunum til þess eins að
fullnægja framagirni nokkurra
þingmanna Framsóknarflokks og
Sjálfstæðisflokks." -aþ
Ögmundur Jónas-
son þingmaöur.
Kjallarahöfundar
Athygli kjallarahöfunda er vak-
in á því að ekki er tekið við grein-
um í blaðið nema þær berist á
stafrænu formi, þ.e. á tölvudiski
eða á Netinu. DV áskilur sér rétt
til að birta aðsent efni á stafrænu
formi og í gagnabönkum.
Netfang ritstjórnar er:
dvritst@ff.is