Dagblaðið Vísir - DV - 03.06.1999, Blaðsíða 12

12
FIMMTUDAGUR 3. JÚNÍ1999
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaöur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÓLI BJÖRN KÁRASON
Aóstoöarritstjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 11,105 RVlK,
SlMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREYRi: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1900 kr. m. vsk. Lausasöluverð 170 kr. m. vsk., Helgarblað 230 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaösins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endura'alds.
Þangað sækir klárínn
Einkennilegt upphlaup hefur orðið í þjóðfélaginu
vegna hækkunar iðgjalda í bílatryggingum. Bíleigendur
láta eins og þeir hafi orðið fyrir óvæntum hremmingum,
sem Fjármálaeftirlitið eða einhverjir aðrir opinberir að-
ilar eigi í krafti Stóra bróður að láta ganga til baka.
Staðreyndin er hins vegar sú, að markaðurinn ræður
því, hvað tryggingafélögin telja sig geta komizt upp með.
Fyrir nokkrum árum var til höfuðs þeim stofnað eigið
tryggingafélag bíleigenda, sem bauð þá og býður enn
miklu lægri iðgjöld en gömlu tryggingafélögin.
í Bandaríkjunum hefði atburðarásin verið á þá leið, að
meirihluti bíleigenda hefði fært sig yfir til ódýra trygg-
ingafélagsins og þar með knúið dýru félögin til skilyrðis-
lausrar uppgjafar. Borgaraleg samstaða Bandaríkja-
manna veldur lágu verði á vöru og þjónustu.
Hér hugsa menn allt öðru vísi: Hinir mega taka þátt í
að lækka verð trygginga fyrir alla með því að flytja sig
til nýja félagsins, en ég ætla að vera frífarþegi á þeirri
braut og bíða eftir lækkun míns gamla félags. Þannig fæ
ég hagnaðinn, án þess að taka þátt í aðgerðunum.
Gömlu tryggingafélögin hjálpuðu fólki til að vera
stikkfrí í verðstríðinu með því að setja bílatryggingarn-
ar í pakka með öðrum tryggingum og veifa þar með
óbeint ógnuninni um að hækka iðgjöld á öðrum sviðum,
ef menn hætti að tryggja bílana hjá þeim.
AfLeiðingin var sú, að flestir sátu um kyrrt hjá gömlu
félögunum og sannfærðu ráðamenn þeirra um, að við-
skiptamennirnir mundu sitja sem fastast, á hverju sem
dyndi. Enda mun koma í ljós, að upphlaup líðandi stund-
ar reynist vera stormur í vatnsglasi.
Reikningsmenn tryggingafélaga eiga auðvelt með að
semja útreikninga, sem sýna, að þau þurfi svo og svo
mikla hækkun. Reikningsmenn neytendasamtaka og bíl-
eigendafélaga eiga jafnauðvelt með að semja útreikninga,
sem sýna, að hækkunin sé að mestu óþörf.
Að undanförnu hafa tryggingafélögin safnað tugum
milljarða króna í bótasjóði til að mæta óvæntum áföllum.
Nýja hækkunin gerir hvort tveggja í senn að mæta
óvæntum áföllum og að halda áfram að safna milljörðum
á hverju ári í þessa áfallasjóði án þess að þurfa það.
Reikningarnir eru samt bara eins konar menúett, sem
stiginn er formsins vegna. Upphæð iðgjalda ræðst ekki af
slíkum útreikningum, heldur af mati ráðamanna gömlu
tryggingafélaganna á því, hvað markaðurinn þoli, hvað
þeir komist upp með að hækka iðgjöldin mikið.
Þeir gera ráð fyrir, að örlítil bylgja reiðra bíleigenda
flytji tryggingar sína, en öldudalurinn komi fljótt á eftir.
Hækkunin muni gera margfalt meira en að bæta upp
brottfall nokkurra viðskiptamanna. Og þeir meta tryggð
þrælslundaðra viðskiptamanna nákvæmlega rétt.
Eins og Bandaríkjamenn geta íslendingar sjálfir
ákveðið, hvað markaðurinn þolir há iðgjöld, eins og þeir
geta ákveðið, hvað markaðurinn þolir hátt bensínverð.
Reynslan sýnir, að við getum sameinazt um að leggjast á
bílflautur, en ekki að taka strætó einn dag.
Við lifum í þjóðfélagi, þar sem máttur vanans er mik-
m, þar sem menn eru vanir að lúta yfirvaldinu og reyna
að finna leiðir til að væla fríðindi út úr því, en eru ófær-
ir um að taka höndum saman um að brjótast úr viðjum
þeirra, sem hafa slegið eign sinni á þjóðfélagið.
Einkunnarorð þjóðar, sem þorir hvorki né nennir að
taka afleiðingum aðgerðaleysis síns, eru réttilega þessi:
Þangað sækir klárinn, sem hann er kvaldastur.
_________Jónas Kristjánsson
Með kristnitökunni má einnig ráða að íslendingar hafi lýst því yfir að þeir vildu annars vegar hafa einn sið og ein
lög í landinu, þ.e. lifa í einu samfélagi sem næði tii landsmanna alira, segir hér m.a.
Hvers vegna
kristnihátíð?
Kjallarinn
Fyrir skömmu hófust hátíða-
höld í tilefni af því að 1000 ár eru
liðin frá kristnitöku íslendinga og
munu þau standa fram á mitt
næsta ár. En upp á
hvað er í raun og
veru haldið?
Fyrst af öllu
verðum við að gera
okkur grein fyrir
að hér er ekki um
„afmæli“ evangel-
ísk-lúthersku þjóð-
kirkjunnar að
ræða. Sú grein
kristninnar varð
ekki til fyrr er
rúmu hálfu árþús-
undi síðar. Það er
heldur ekki haldið
upp á upphaf róm-
versk-kaþólskrar
kirkju. Hún var
ekkert frekar til í
þeirri mynd sem
hún hefur í dag, af-
mörkuð kirkjudeild
sem greinir sig frá
öðrum deildum
kristninnar.
Hjalti Hugason
prófessor
á og kirkja tók á sig þaö form sem
við þekkjum nú.
Atburðurinn á Þingvöllum fyrir
1000 árum var í raun algerlega
_______ táknræns eðlis og olli ef
til vill ekki neinum telj-
andi breytingum í
skjótri svipan. Áhrif
hans voru hins vegar
því meiri því lengra
sem frá leið. Tákngildi
atburðarins má ráða
með ýmsu móti. Ein
ráðningin felst i því að
með kristnitökunni hafi
íslendingar lýst því yfir
að þeir vildu annnars
vegar hafa einn sið og
ein lög í landinu, þ.e.
lifa í einu samfélagi sem
næði til landsmanna
allra en hins vegar
fylgja þeirri þróun sem
uppi var í nálægum
Atburðurinn
táknræns eðlis
í raun er ekki
einu sinni hægt að
segja að þúsund ár
séu nú liðin frá því
að kirkja komst á laggimar hér á
landi í sögulegum skilningi. Það
leið langur tími áður en prestar
komu hér til starfa og kirkjur
voru reistar svo svaraði þörf
landsmanna. Enn lengri tími leið
áður en söfnuðir og sóknir komust
„Að því er best verður séð voru
undirstöður þess samfélags sem
komst hér á í kjölfar landnáms nor-
rænar, höfðingjadæmið, þingskip-
anin og uppistaðan í lögunum. Að
svo miklu leyti sem þetta samfélag
hvíldi á sameiginlegum átrúnaði
var hann einnig norrænn.“
löndum. Kristnitakan hafði því
áhrif bæði á innanríkis- og utan-
ríkismál.
Urðum Evrópumenn
Nú, 1000 árum síðar, kann þessi
ákvörðun að virðast einfóld og
sjálfsögð en svo þarf alls ekki að
hafa verið þá. Að öllum líkindum
voru landsmenn mun sundurleit-
ari hópur þá en nú, tungumála-
lega, trúarlega, menningar- og fé-
lagslega. Ákvörðunin um eitt sam-
félag var því að líkindum furðu
róttæk, ekki síst þar sem svo virð-
ist sem ríkjandi þjóðfélagshópur -
hinir norrænu höfðingjar - hafi
fórnað fyrir hana eigin trúarleg-
um sérkennum. Þar með erum við
komin að hinni utanríkispólitísku
hlið.
Að því er best verður séð voru
undirstöður þess samfélags sem
komst hér á í kjölfar landnáms
norrænar; höfðingjadæmið, þing-
skipanin og uppistaðan í lögunum.
Að svo miklu leyti sem þetta sam-
félag hvíldi á sameiginlegum
átrúnaði var hann einnig nor-
rænn. Um 1000 sótti kristni
stöðugt á um norðanverða Evrópu.
Hefðu íslendingar kosið að leggja
fyrst og fremst rækt við það sem
íslenskt var hefðu þeir einangrast.
Þeir ákváðu hins vegar að þróast í
takt við það sem var að gerast um-
hverfis þá - þ.e. verða Evrópu-
menn.
Hefðu forfeður okkar ákveðið að
láta skerast í odda í innanríkis-
málunum og valið einangrun í
stað aukinna tengsla við umheim-
inn væri allnokkru öðruvísi um
að litast hér nú. Fyrr eða síðar má
reikna með að hér hefði komið
upp vandi af sama tagi og nú er
við að glíma á Balkanskaganum.
Skyldi ekki vera fullgild ástæða til
að halda hátíð yfir því að svo varð
ekki?
Hjalti Hugason
Skoðanir annarra
Mikilvægustu verkefnin
„Mikilvægasta verk ríkisstjómarinnar er að viðhalda
stöðugleikanum. Afnema vöragjöld, einfalda aðflutnings-
gjaldakerfiö og lækka ytri tolla. Draga úr opinberum fram-
kvæmdum meðan núverandi þensla er í hagkerflnu og draga
úr umsvifum ríkisvaldsins. Innleiða lögmál markaðarins í
heilbrigðis- og menntakerfinu með endurskipulagningu og
einkavæðingu. Ríki dragi sig út úr bankarekstri... Eftirlits-
iðnaður rikisins verði stokkaður upp með það að markmiði
að gera hann skilvirkari, einfaldari og umsvifaminni.“
Haukur Þór Hauksson í Viðskiptablaðinu 2. júní.
Ógnvekjandi þróun
„Kosningamar era afstaðnar og vart búið að mynda rík-
isstjóm stöðugleikans iyrr en hver verðhækkunin rekur
aðra, sumar beinlínis vegna ákvarðana hins opinbera.
Marglofaður stöðugleiki er skyndilega að breytast í meiri
verðhækkanir en þekkst hafa árum saman... Til viðbótar við
þær grófu hækkanir, sem nú dynja yfir almenning og magna
verðbólguna, hljóta nýjar tölur um þróun neysluverðs í land-
inu að vekja ugg. Þær sýna að það sem fram til þessa hefur
einkum haldið verðbólgunni í skefium er lækkun á verðlagi
innfluttra vara. Það sem af er þessu ári hefur innflutningur-
inn hins vegar verið að hækka i verði... Við slíkar aðstæður
er enn furðulegra að hið opinbera skuli ganga á undan með.
aðgerðir sem hækka verðlag í landinu."
Elias Snæland Jónsson í Degi 2. júni.
Hækkun bílatrygginga
„Hækkun bifreiðatryggingaiðgjal(& veldur því að menn
hrökkva við... Hækkun iðgjaldanna er til komin vegna breyt-
inga á skaðabótalögum, þar sem Alþingi hækkaði bætur fyr-
ir líkamstjón... Útreikningar tryggingafélaganna segja hækk-
unarþörfina vegna skaðabótalaganna allt að 58%... Þrátt fyr-
ir rökin, sem færð era fram fyrir hækkun iðgjaldanna, fer
ekki á milli mála að bílaeigendum þykja þær úr öllu hófi...
Talsmenn Fjármálaeftirlitsins hafa lýst því yfir að þeir muni
taka rökin fyrir þessum hækkunum til skoðunar. Það skipt-
ir máli að niðurstaða úr þeirri athugun komi sem fyrst.“
Úr forystugreinum Mbl. 2. júní.