Dagblaðið Vísir - DV - 12.06.1999, Blaðsíða 15

LAUGARDAGUR 12. JUNI 1999
15
Að nærast á
sögusögnum
Sögusagnir hafa aö líkindum
alltaf verið hluti af pólitískri bar-
áttu. Stjórnmálamenn nærast og
deyja á sögusögnum og fjölmiðl-
ar hafa margir lifibrauð af því að
kynda undir. Við íslendingar
kunnum nokkuð í að fleyta sög-
um um náungann en við erum
börn í samanburði við Banda-
ríkjamenn og vonandi verðum
við það áfram, þó ýmislegt bendi
til að við séum óðum að læra.
Sögusmetturnar fara á kreik
fyrir kosningar enda jarðvegur-
inn þá frjósamur - fjölmiðla og
almenning hungrar í góða kjafta-
sögu um menn og málefni. Við
sáum dæmi um hvernig kjafta-
sögur fóru á kreik í prófkjörum
stjórnmálaflokkanna fyrir sið-
ustu kosningar og raunar í kosn-
ingabaráttunni sjálfri. Sögurnar
felldu að þessu sinni a.m.k. einn
stjórnmálamann. Sögusmettur
hafa sérstakt yndi af þvi að eyði-
leggja starfsferil - því glæsilegri
því betra og skemmtilegra.
Það er ekkert nýtt að kjafta-
sögur um menn og málefni séu
hluti af stjórnmálabaráttu enda
oft til mikils að vinna. Gróa á
Leiti hefur alltaf verið til staðar
og mun alltaf lifa góðu lífi. Margt
bendir þó til að sú gamla sé að
verða illvígari en áður, bæði hér
á landi og annars staðar en þó
sérstaklega í Bandaríkjunum.
Forseti og sögusagnir
Þeir sem fylgjast með banda-
rískum stjórnmálum vita hve
mikilvægar sögusagnir geta ver-
ið í hörðum slag þeirra sem
sækjast eftir opinberum embætt-
um. Á stundum eiga þessar sög-
ur við rök að styðjast en stund-
um er ekki flugufótur fyrir þeim.
Það ræður þó ekki úrslitum um
hvort þær fá byr undir vængi.
Fiskisagan flýgur ef hún er góð.
Gary Hart, fyrrum frambjóð-
andi í forkosningum demókrata
til forseta, varð fórnarlamb sögu-
sagna sem áttu sér stoð í raun-
veruleikanum. Hann neyddist til
að draga framboð sitt til baka
þrátt fyrir að vera
spáð sigri í for-
kosningunum.
Óli Björn Kárason
ritstjóri
Michael
Dukakis, fyrr-
um ríkisstjóri
Massachusetts og
frambjóðandi
demókrata í forseta-
kosningunum 1988,
glímdi í baráttunni
við George Bush
við rægitungur
er sökuðu eigin-
konu hans um
lyfjamisnotk-
un. Síðar kom á daginn að hún
hafði misnotað lyf en náð bata.
Sjálfur þurfti Dukakis að sæta
ásökunum um geðræn vanda-
mál, en aldrei komu fram neinar
sannanir.
Jack Kemp, fyrrum húsnæðis-
málaráðherra og varaforsetaefni
Bobs Doles í síðustu forsetakosn-
ingum hefur
verið fórnar-
lamb slúður-
bera. í gegn-
um árin hafa
æ ofan í æ
farið á kreik
sögur um
samkyn-
, hneigð hans,
sem er
dauðadómur
fyrir hægri-
sinnaðan
stjórnmála-
mann í
Bandaríkjun-
um. Þrátt
fyrir ítrekað-
ar rannsókn-
ir margra
fjölmiðla hef-
ur aldrei ver-
ið sýnt fram
á að sögurn-
ar eigi við 1 ■"
rök að styðj-
ast.
Bob Dole varð sjálfur fyrir
barðinu á Gróu en sögur um
framhjáhald hans í fyrra hjóna-
bandi fóru af stað í kosningabar-
áttunni. Bæði The Washington
Post og Time tímaritið rannsök-
uðu málið og ræddu við meinta
ástkonu Doles. Hvorugt blaðið
taldi sannanir vera fyrir hendi
en slúðurblaðið National
Enquirer birti „fréttina“.
Bill Clinton forseti hefur ekki
farið varhluta af kjaftasögum og
slúðri hvers konar. Sumt hefur
reynst eiga stoð í raunveruleik-
anum, eins og flestir vita, en
arinað hefur verið tilraun póli-
tískra andstæðinga til að sverta
forsetann.
Þegar Clinton bauð sig fyrst
fram til forseta árið 1992 gegn
George Bush fóru fjölmiðlar
strax að velta sér upp úr þvi að
hann hefði komið sér hjá her-
skyldu á árum Víetnamstríðsins
með óeðlilegum hætti. Svo langt
var gengið að Clinton var sakað-
ur um föðurlandssvik vegna þátt-
töku í mótmælum í London gegn
stríðinu. Jafnvel þáverandi for-
seti, George Bush, talaði um að
heimsókn Clintons til Moskvu á
tímum Víetnamstríðsins
hefði verði óeðlileg.
Kjaftasögur
fóru af stað um að Clinton hefði
verið á snærum sovésku leyni-
þjónustunnar, KGB. Þessi ásök-
un var algjörlega úr lausu lofti
gripin.
Bush og kókaín
Þeir sem sækjast eftir að kom-
ast til áhrifa í
stjómmálum eiga
alltaf á hættu að
fjölmiðlar
skyggnist inn í
fortíð þeirra,
enda ekkert við
slíkt að athuga sé
farið eftir öllum
reglum sann-
gjarnrar blaða-
mennsku. Vandi
þeirra sem starfa
á fjölmiðlum er
að átta sig á því
hvenær verið er
að misnota þá í
annarlegum til-
gangi til að koma
höggi á pólitíska
andstæðinga eða
keppinauta á öðr-
um vettvangi.
Margt bendir til
að margir
bandarískir
prentmiðlar
hafi enn einu sinni fallið á
prófinu nú þegar dregur að for-
setakosningum. Að minnsta
kosti 37 dagblöð og tímarit
hafa að undanförnu birt frétt-
ir og ritstjórnargreinar þar
sem fjallaö er um hugsanlega
kókaínneyslu Georges W.
Bush, ríkisstjóra Texas og lík-
legasta frambjóðanda
repúblikana í komandi kosn-
ingum. Eins og nafnið bendir
til er hann sonur fyrrum forseta
Bandaríkjanna.
Fyrir nokkrum vikum fjallaði
bandaríska dagblaðið The Wall
Street Journal ítarlega um sögu-
sagnir sem hafa verið á kreiki
um eiturlyfjaneyslu Bush
á yngri árum. Blaðið
bendir á að
kjaftasagan
um
neyslu sé ein sú vinsælasta með-
al manna í samkvæmum í Was-
hington og víða um Bandaríkin.
Allir hafi heyrt um kókaínneyslu
Bushs og sumir segist hafa heim-
ildir frá fyrstu hendi. En enginn
getur lagt fram neinar sannanir
eða rökstuðning fyrir sögunni.
Ungur og ábyrgðarlaus
Svo þrálátar eru sögurnar að
því er jafnvel haldið fram að
Bush hafi keypt kókaín á götu-
horni í Washington og verið í
vímu við hátíðarhöld þegar faðir
hans tók við embætti. Blaða-
menn The Wall Street Journal
rannsökuðu þennan áburö sér-
staklega og ræddu við fjölda
fólks sem var með George Bush
yngri við embættistökuna. Allir
neita því afdráttarlaust að hann
hafi neytt vímuefna. Og blaða-
mennirnir könnuðu einnig hvort
fótur væri fyrir sögum um eitur-
lyfjaneyslu Bush
á
námsárunum. Skólafélagar
sögðu allt slíkt tal út í hött. Þeir
sem gegndu herþjónustu með
Bush eða hafa átt við hann við-
skipti neita aUir að hann hafi
nokkurn tíma neytt eiturlyfja.
Sem sagt engar sannanir - ekki
snefill. En það hefur ekki þaggað
niður í kjaftakerlingunum.
George Bush hefur neitað að
ræða þessi mál opinberlega, að-
eins sagt að hann hafi drukkið of
mikið á sínum yngri árum en
síðan hætt: „Þegar ég var yngri
og ábyrgðarlaus var ég ungur og
ábyrgðarlaus.“
Kjaftasögur eru gjaldmiðiU í
stjórnmálum í Bandaríkjunum
eins og í öðrum löndum. Þær eru
til þess ætlaðar að skapa um-
ræðuefni í kokkteilboðum og
skaða andstæðinga. Þó geta
menn gengið of langt eins og
Ross Perot, milljarðamæringur
og óháður forsetaframbjóðandi,
gerði í sjónvarpsþættinum 60
mínútur árið 1992. Þar hélt hann
því fram að repúblikanar hefðu
ætlað að eyðileggja brúðkaup
dóttur hans með því að senda
tölvuunna mynd af dótturinni í
kynlífsstellingum til helstu
slúðurblaða. Hann hélt því
einnig fram að sömu and-
stæðingar hefðu hlerað hans
eigin skrifstofur og reynt að
brjótast inn í tölvukerfið til
að komast inn í tölvustýrt
hlutabréfaviðskiptakerfi til
að koma honum á hné fjár-
hagslega. Þessar ásakanir
Perots hittu engan nema hann
sjálfan svo fráleitar voru þær.
Kjósendur sneru við honum
baki.

m