Dagblaðið Vísir - DV - 14.06.1999, Blaðsíða 15

MÁNUDAGUR 14. JÚNÍ 1999
15
Halló, ég er hérna á
Miklubrautinni
Varla líður vika
milli frétta af slysfórum
í umferðinni og í hverj-
um mánuði missa
menn ástvini í bílslys-
um hér á landi. Þær
sorgir og hörmungar
sem fylgja í kjölfar
þessara atburða hljóta
að vekja sérhvem hugs-
andi mann til umhugs-
unar um, hvernig koma
megi í veg fyrir æ tið-
ari umferðarslys.
Með öllu óviðun-
andi
Ekki verður í efa
dregið að sérhvert
bílslys sé rannsakað og
reynt að komast fyrir
ástæður þess. Þó verður
að játa að lítið hefur
komið fram sem skýrir óhugnan-
lega fjölgun óhappa. Við vitum að
„ Og andvaraleysi foreldra, sem
senda nýfermd börn sín út í lífiö
meö farsíma í rassvasanum, er
óskiljanlegt. Litlu greyin eru
löngu afvön oröin aö tala viö for-
eldra eöa vini nema í farsímann
þegar þau ná sautján ára aldri og
fara aö aka bílum heimilisins.“
Kjallarinn
Guðrún
Helgadóttir
fyrrverandi
alþingismaður
bílafloti landsmanna stækkar í sí-
fellu en jafnframt hefur vega- og
gatnagerð verið bætt í samræmi
við það þó áð hvergi nærri sé nóg
að gert. Enginn vafi er á að öku-
kennsla er miklu betri nú en hún
var fyrir áratug og Umferðarráð
starfar af krafti við að kenna böm-
um að gæta sín í umferðinni með
sýnilegum árangri. Staðreyndin er
samt sú að umferðarmenning okk-
ar er með öllu óviðunandi. Með
skelfilegum afleið-
ingum.
Menn hljóta að
spyrja hvort eitt-
hvað nýtt hafi kom-
ið til sem ruglað
geti akstur manna.
Og því má svara ját-
andi. Sá er ekki
maður með mönn-
um sem ekki hefur
nú síma i bíl sinum.
Víst er það þægi-
legt, ekki síst þegar
um langan og fáfar-
inn veg er að fara,
en notkun bilsíma
er gjörsamlega óaf-
sakanleg meðan á
akstri stendur. Þó
er svo komið að al-
gengara er en ekki
að mæta bíl þar
sem ökumaður er að tala í síma.
Lítil svör að
fá
Árið 1988 flutti ég
þingsályktunar-
tillögu um að
dómsmálaráð-
herra setti reglur
um notkun far-
síma við akstur
og hlaut hún
samþykki Al-
þingis þó að
mörgum þætti
hún beinlínis fá-
ránleg. Enginn
sem fékk tillög-
una til umsagnar
tók af skarið um að nauðsynlegt
væri að grípa til aðgerða. Lögregl-
an viðurkenndi að símnotkun við
akstur gæti verið hættuleg, en
engar tölulegar upplýsingar voru
fyrir hendi um afleiðingar hennar
á þeim bæ.
Árið 1997 bar ég fram fyrirspum
um gang þessa máls, en lítil svör
var að fá. Dómsmálaráðherra við-
urkenndi að notkun síma gæti
haft áhrif á umferðaröryggi og
kvað samning hafa verið gerðan
við Umferðarráð og Póst og síma
um útgáfu almennra leiðbeininga
um notkun farsíma í bílum til að
draga úr slysahættu. Ekki hafa
þær leiðbeiningar farið hátt. Og
ennþá hygg ég að lögreglan hafi
litlar upplýsingar um tölu slysa
sem beinlínis urðu vegna símnotk-
unar við akstur sem þó er vanda-
laust að kanna í hverju tilviki.
Aðrar þjóðir hafa haft annan hátt
á, og nú þegar hefur bann við
notkun farsíma við akstur verið
lögfest i mörgum Evrópuríkjum,
t.d. í Sviss og Danmörku og víðar
og liggja við háar fjársektir. Þar er
mönnum hættan ljós.
Undarlegt áhugaleysi
Áhugaleysið á þessu máli er
undarlegt. Það er staðreynd að lít-
ið er varað við þessari hættu við
ökukennslu og forstjórar trygg-
ingafélaganna, sem nú horfa
skjálgir á sjóði sína, þegja þunnu
hljóði. Ekki veit ég hvort þeir eiga
hlutabréf í símafyrirtækjunum
eins og flestu öðru, en ekki kæmi
það á óvart. Og andvaraleysi for-
eldra, sem senda nýfermd böm sín
út í lifið með farsíma í rassvasan-
um, er óskiljanlegt. Litlu greyin
eru löngu afvön orðin að tala við
foreldra eða vini nema í farsím-
ann þegar þau ná sautján ára aldri
og fara að aka bílum heimilisins.
Það liggur þegar fyrir að ungir
ökumenn valda fleiri slysum en
þeir sem eldri em. Væri trygg-
ingafélögunum ekki sæmra að
beita sér fyrir könnun á því hvað
veldur, t.d. hvort notkun farsíma
kann að eiga þar þátt, fremur en
að hóta enn frekari hækkun ið-
gjalda? Víst er að lítil von er til
þess að lögregla, umferðaryfirvöld
eða dómsmálaráðuneyti sjái
ástæðu til þess, enn síður Alþingi.
Nema konumar bjargi því. Strák-
arnir tala nefnilega gjaman við
kjósendur sína úr bíinum á hrað-
ferð um þjóðvegina, svo að bænd-
ur og búalið hristi höfuðið yfir því
hver ósköp vesalings mennimir
hafi að gera. Og hvað höfðingjam-
ir hafast að, hinir ætla sér leyfíst
það.
Og nýjar sorgir og nýjar hörm-
ungar bíða á næsta leiti.
Guðrún Helgadóttir
„Þó er svo komið að algengara er en ekki að mæta bíi þar sem ökumað-
ur er að tala í síma.“
Efndir fylgi orðum
Ný ríkisstjóm hefur tekið við
völdum eða endurnýjuð fyrri rík-
isstjórn í raun. Miðað við umræðu
alla í aðdraganda kosninga er ekki
að furða þó öryrkjar bindi veruleg-
ar vonir við aö lífskjöram þeirra
verði lyft svo að sæmandi verði
öllum, þeim sjálfum og ekki síður
stjórnvöldum. Ýmis mikilvæg
skref voru stigin í lok liðins kjör-
tímabils og óneitanlega varð all-
nokkur prósentuhækkun kaup-
máttar hjá öryrkjum á tímabilinu,
þó ekki næði hún neinu meðaltali,
allra síst í krónum talið. Kjara-
grannurinn, sem alltof margir ör-
yrkjar búa viö, er einfaldlega Eilltof
lágur enda verulega fyrir neðan
þau lágmarkslaun sem ekki þykir
þó mikið til koma.
Næstu fjögur árin
í stjómarsáttmála þeirra Davíðs
og Halldórs er ákveðinn texti helg-
aður þessum málum og hefðu ef-
laust margir viljað sjá hann meira
afgerandi en hann er. Vonin er að-
eins sú að innstæðurík séu orðin
og bak við þau búi einlægur vilji
til athcifna góðra svo rétta megi
hlut þeirra sem lakast hafa það og
það verulega. En hver eru þessi
orð sem allt 'skal byggt á næstu
fjögur árin?
Um þessi máleftii beint segir
orðrétt: „Að endurskoða almanna-
tryggingakerfið svo og samspil
þess við skattkerfið og lífeyris-
sjóðakerfið með
það að markmiði
að umfang og
kostnaður við
stjórnsýslu verði
sem minnstur og
framkvæmd
verði einfólduð
og samræmd til
hagsbóta fyrir
bótaþega.
Áhersla verði
lögð á að tryggja
sérstaklega hag
þeirra öryrkja,'
fatlaðra og aldr-
aðra sem lægstar tekjur hafa.“ Svo
mörg voru þau orð eða fá, eftir því
sem menn vilja meta hlutina og
orð fá þá fyrst sína verðugu vigt
þegar þau hafa verið efnd.
Verulegar úrbætur
Gjarnan hefðum við viljað sjá
orðalag sem afdrátt-
arlausara væri gagn-
vart skerðingará-
kvæðum sem í gildi
eru í dag, s.s. af
launatekjum og líf-
eyrissjóðatekjum, en
með ákveðnum vel-
vilja má alveg skilja
fyrri setninguna á
þann veg að sú sé
meiningin með „ein-
földun og samræm-
ingu til hagsbóta fyr-
ir bótaþega".
Við viljum áreið-
anlega öll mega trúa
því að einmitt sé sú
ætlunin og um leið
að þegar verði hafist
handa. Sama er að
segja um að „tryggja
sérstaklega hag þeirra lífeyrisþega
sem lægstar tekjur hafa“.
Engin ástæða er til annars að
óreyndu en að vænta verulegra úr-
bóta fyrir það fólk sem við alls
óviðunandi kjör býr og bærileg
bót þarf að verða á - ekki í lok
kjörtímabils - heldur að sjálfsögðu
verði nú þegar tekist á við vanda-
mál þessa verst stadda fólks, hvort
sem það verður unnið í skipuleg-
um, myndarlegum áföngum eöa
leiðréttingu verði komið á af
rausn sem allra fyrst.
Ekki fer það mála milli áð vera-
legur hluti öryrkja sem annarra
landsmanna sýndi stjórnarflokk-
unum báðum þá góðu tiltrú að
gefa þeim atkvæði
sitt. Þessu fólki, sem
og öllum hinum, ber
að skila sínum rétt-
láta skerf af góðærinu
og ljúf skylda ætti það
að vera þeim sem í
stefni standa og stýra
þjóðarskútunni.
Fylgst með efnd-
unum
Öryrkjar segja nú
einum rómi: Orð eru
til alls fyrst en efndir
verða í kjölfarið að
fylgja, þannig að orð-
in fái þá merkingu
sem þeim hlýtur að
vera ætlað sem til
gagns megi verða.
Hvað sem líður deilum fyrir kosn-
ingar um hlut öryrkja í góðærinu
skal því a.m.k. trúað að allir hugs-
andi menn vilji í einlægni úrbæt-
ur þeim til handa sem minnst bera
úr býtum og ekki síst ætti það að
gilda um þá sem hafa tekiö sér
umboð til að fara með málefni
þjóðarinnar allrar næstu fjögur
árin.
Engir sleggjudómar verða hér
upp kveðnir enda hæfir slíkt ekki
heldur á það eitt vísað hver
reynslan verður af efndum öllum.
Eftir þvi verður vel tekið, með því
verður vökulum sjónum fylgst.
Það mega okkar ágætu valdhafar
vita að verður gjört.
„Ekki fer þaö mála milli aö veru-
legur hluti öryrkja sem annarra
landsmanna sýndi stjórnarflokk-
unum báöum þá góöu tiltrú aö
gefa þeim atkvæöi sitt. Þessu
fólki sem og öllum hinum ber aö
skila sínum réttláta skerf afgóö-
ærinu.“
Kjallarinn
Helgi Seljan
.. framkvæmdastj.
Öryrkjabandalagsins
Með og
á móti
Hefur Landssíminn
óeölilegt forskot í
samkeppninni?
Samkeppnisraö felldi þann úrskuró fyrir
helgi aö Landssíminn hf. nyti ólögmæts
forskots í samkeppni á fjarskiptamark-
aöi og heföi fcngiö minnst 10 milljaröa
á silfurfati frá ríkinu vegna vanmats á
eignum þegar Póst - og símamálastofn-
un var breytt í hlutafólag,
Landssímann hf.
Arnþór Halldórs-
son, framkvæmda-
stjóri hjá Tali hf.
Kínverskir
múrar að falla
„Úrskurður
Samkeppnis-
ráðs markar
fyrstu skrefin í
þá átt að þeir
kínversku
múrar sem
Landssíminn
hefur reist um
starfsemi sína
eru teknir að
falla. Skýrsla
Samkeppnis-
ráðs er mjög vönduð og þar er ít-
arlega farið ofan í saumana á því
hvemig Landssíminn hefur
hegðað sér í samkeppninni. Þetta
er ófógur lýsing og sýnir að inn-
an Landssímans hefur með
skipulögðum hætti verið unnið
að koma í veg fyrir að Tal næði
fótfestu á markaðnum.
Samkeppnisráð segir að þaö sé
hagur neytenda að hér á landi
ríki virk samkeppni í GSM-þjón-
ustu en svo verði ekki með nú-
verandi ofríki Landssímans. Á
þetta hefur Tal bent frá upphafi
og því er ástæða til að fagna
þessari niðurstöðu.
Viðbrögð Landssímamanna
við áliti Samkeppnisráðs eru slá-
andi. í stað þess að ganga i að
bæta hag neytenda með heiðar-
legri samkeppni draga þeir úr-
bætur á langinn með áfrýjun.
Slíkt er óásættanlegt fyrir neyt-
endur og skorar Tal á stjórnvöld
að sjá til þess að tilmælum Sam-
keppnisráðs verði tafarlaust
framfylgt."
Furöuleg
framsetning
„í fyrsta
lagi skil ég
ekki hvað er
átt við þegar
því er haldið
fram að Póst-
og símamála-
stofnun hafi
fengið allan
þennan
heimanmund
þegar stofnun-
inni var
breytt í hlutafélag. í raun átta
ég mig ekki á þeim forsendum
seiji samkeppnisráð gefur sér í
þeim efnum. Framsetning á úr-
skurðinum er hreint út sagt
furðuleg þegar látið er að því
liggja að ríkið sé að styrkja fyr-
irtækið um tíu milljarða ef ekki
meira. Það er ljóst að Landssím-
inn er eðli málsins samkvæmt
leiðandi aðili á fjarskiptamark-
aðnum en nú, þegar starfsum-
hverfið breytist, er ekki óeðli-
legt að árekstrar verði. Meint
forgjöf Landssímans í sam-
kepnninni ætti ekki að vera
undrunarefni vegna þess að
Póst- og símamálastofnun var á
sínum tíma eina fyrirtækið á
þessum markaði áratugum sam-
an. Nú er verið að brjóta upp
alit kerfið og í þeim breytingum
öllum hafa samkeppnisyfirvöld
verið að fóta sig við nýjar að-
stæður og mér virðist sem ýmsi-
legt hafi vafist fyrir þeim í því
brölti öllu. Allt tal um tíu millj-
arða forgjöf í samkepninni á
samskiptamarkaðnum er mjög
hæpið og undir það er ég ekki
tilbúinn að skrifa."
-EIR