Dagblaðið Vísir - DV - 15.06.1999, Blaðsíða 14

14
ÞRIÐJUDAGUR 15. JÚNÍ 1999
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
StjórnarformaBur og útgáfustjóri: SVEINN R. EVJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÓLI BJÖRN KÁRASON
Aóstoóarritstjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaóaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI11,105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - ABrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Augiýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverö á mánuði 1900 kr. m. vsk. Lausasöluverð 170 kr. m. vsk., Helgarblað 230 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaösins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Léttúð í dauðagildrum
Talsmaður Spalar spurði nýlega í fjölmiðlum, hvort
slökkviliðið í Reykjavík teldi, að Spölur ætti að borga
brunavarnir fyrir það í göngunum í Hvalfirði. Talsmað-
ur Bláa lónsins sagði skömmu síðar í fjölmiðlum, að
„fullnægjandi" öryggis væri gætt í lóninu.
Það er tízku hjá mörgum, sem hafa komizt til manna-
eða peningaforráða, að vera kokhraustir, þegar vanda
ber að höndum. Sjaldgæft er þó, að menn tali af slíkri
léttúð á almannafæri um mikinn ábyrgðarhluta eins og
þessir tveir hafa hvatvíslega gert að undanförnu.
Hlutur talsmanns Bláa lónsins er að því leyti verri, að
Bláa lónið er sagnfræðilega viðurkennd dauðagildra. Þar
hafa átta manns farizt á háifum öðrum áratug eða um
það bil einn maður á tveggja ára fresti. Það hæfir ekki
aðstandanda þess að tala af léttúð um slík mál.
Þegar næstsíðasta dauðsfallið bar að höndum, lentu
talsmenn Bláa lónsins í deilu við eftirlitsaðila, sem töldu
öryggi að ýmsu áfátt í lóninu. Tilfærsla lónsins á nýjan
stað eftir tvær vikur verður eðlileg afleiðing langvinnrar
umræðu um reynsluna af ýmiss konar háska.
Sumir eru drukknir og aðrir veikir. Sumir fara yfir
girðingar og aðrir lesa ekki eða geta ekki lesið lesið við-
vörunarorð. Lónið er ekki gegnsætt og gufa byrgir mönn-
um sýn. Dýpi er snögglega breytilegt og hiti er snögglega
breytilegur. Allt eru þetta áhættuþættir.
Jafnvel þótt farið sé í hvívetna eftir því, sem sam-
komulag næst um milli Bláa lónsins og eftirlitsaðila í ör-
yggismálum, er Bláa lónið hættulegur staður. Sagan
sannar það og hún sannaði það enn í þessum mánuði,
þegar fórst þar útlendingur, sem kunni ekki ensku.
Rökfræðilega er út í hött að fullyrða, að öryggi sé í
lagi, þegar fólk ferst á stað, þar sem margir hafa áður far-
izt. Aðstandendur hafa einfaldlega ekki sett sér nógu
harðar öryggiskröfur og magna með hverju mannslátinu
hættuna á, að Bláa lónið verði illræmt.
Hvalfj arðargöngin eru ekki sagnfræðileg dauðagildra,
því að þar hefur ekkert slys orðið. Umræðan um örygg-
ismálin þar stafar af slysum í hliðstæðum göngum í
frönsku Ölpunum. Verið er ræða um, hvort byrgja eigi
brunninn áður en bamið dettur í hann.
Bent hefur verið á, að öryggisreglur í göngunum séu
vægari en gengur og gerist í Evrópu vestanverðri. Deilt
er um, hvort takmarka eigi enn frekar umferð bíla með
hættuleg efni eða hvort hreinlega eigi að láta slíka um-
ferð fara inn fyrir fjörðinn fremur en nota göngin.
Þegar reist er mannvirki, sem kallar á allt aðrar og
meiri kröfur um brunavarnar en þau mannvirki, sem
fyrir eru, hlýtur sá, sem rekur mannvirkið að bera
ábyrgð á brunavörnum. Það ber vitni léttúðar að vísa til
slökkviliðsins í Reykjavík um öryggi í göngunum.
Slökkviliðið í Reykjavík er útbúið til brunavarna í
Reykjavík. Borgin getur með reglugerðum takmarkað
frelsi manna til að reisa mannvirki, sem gera meiri kröf-
ur um brunavamir en slökkviliðið ræður við. Borgin
hefur ekkert slíkt vald yfir Hvalfjarðargöngum.
Það er léttúðugt af talsmanni Spalar að segja Reykja-
vík eiga að kosta brimavarnir í Hvalfirði. Hann gæti rétt
eins sagt, að Akranes ætti að borga brúsann. Auðvitað
eiga brunavarnir í göngunum fyrst og fremst að vera
hluti kostnaðar við gerð nýstárlegs mannvirkis.
Það vekur óhug, að menn í áhrifastöðum á viðkvæm-
um öryggissviðum skuli tala af eins fullkomnu gáleysi og
talsmenn Spalar og Bláa lónsins hafa gert.
Jónas Kristjánsson
„Stækka á stóriðjuverin í Hvalfirði og virkja í þeirra þágu.“
Sáttatal án innstæöu:
Töfraþu la ríkis-
stjórnarinnar
hvað býr að baki töfra-
þulunni, því að þá
gæti farið í verra. Ef
litið er til virkjana- og
stóriðjumálanna blas-
ir eftirfarandi við. Um
leið og iðnaðarráð-
herra setti við lok
kjörtímabils á fót
starfshóp til að fylgja
eftir fjögurra ára
gömlu ákvæði í eigin
stjórnarsáttmála
ákvað ríkisstjómin að
herða á stóriðjufram-
kvæmdum allt hvað af
tekur.
Stækka á stóriðju-
verin í Hvalfirði og
virkja í þeirra þágu.
„ Við íslendingar megum ekki
haga okkur eins og við séum ein-
ir í heiminum. Stóriðjumálin
varða ekki aðeins áhrifín á ís-
lenska náttúru heldur einnig al-
þjóðasáttmála eins og loftslags-
samninginn og verndun líffræði-
legrar fjölbreytni.“
Kjallarinn
Hjörleifur
Guttormsson
fyrrv. alþingismaður
Ríkisstjórnin hef-
ur fundið upp töfra-
orð sem leysa á
hvers kyns ágrein-
ing sem rísa kann af
stefnu hennar. Þetta
töfraorð er SÆTTIR.
Alls staðar þar sem í
odda skerst ætlar
ríkisstjórnin að beita
sér fyrir að sættir
náist. Þetta voru
skilaboð ráðherra
Framsóknarflokks-
ins til kjósenda fyrir
kosningar vegna
stóriðju og virkjana.
Þar ætluðu ráðherr-
amir heldur betur að
sætta nýtingar- og
vemdunarsj ónar-
mið, héldu þeir völd-
um. Halldór Ás-
grímsson bauð fram
Þjórsárver og Detti-
foss í sættina og
Finnur setti á lagg-
irnar starfshóp undir
yfirskriftinni Maður,
nýting, náttúra.
Ráðherrar Sjálf-
stæðisflokksins feta
dyggilega i þessi fót-
spor Framsóknar. í
sjávarútvegsmálum
á að sætta þjóðina við núverandi
fiskveiðistjórnunarkerfi og ný-
skipaður samgönguráðherra ætlar
að tryggja sættir um næstu jarð-
göng. Segi menn svo að ríkis-
stjórnin hafi ekki ráð undir rifi
hverju. Ef töfraþulan hrífur er fyr-
irsjáanlegt að hér mun ríkja
gullöld og gleðitíð í allsherjarsátt
svo lengi sem stjómin situr.
Galli á gjöf Njarðar
Vonandi uppgötvar þjóðin ekki
Jafnframt er allt sett undir til að
áformin um álbræðslu á Reyðar-
firði nái fram að ganga, frekar tvö
en eitt álver, veskú! Þar er undir í
fyrsta framkvæmdaáfanga Fljóts-
dalsvirkjun, sem ekki hefur feng-
ist sett í lögformlegt umhverfis-
mat, meðal annars með vísan til
þess að svo mikið liggi á með stór-
iðjuna.
Á eftir eiga að fylgja fleiri virkj-
anir norðan Vatnajökuls, allt eftir
hentugleikum álbræðslumanna
sem auðvitað tefla í trausti þess að
hagkvæmni stærðarinnar fái notið
sín með síðari framkvæmdaáfong-
um. Þannig var nýlega samið um
stækkun járnblendiverksmiðju á
Grandartanga og um álbræðslu
Norðuráls. Hvers vegna skyldi
annað vera upp á teningnum
eystra í viðræðum við Norsk
Hydro og Columbia Venture?
Prófsteinn á sáttavilja
Rikisstjórn sem þannig heldur á
málum er ekki að bjóða sættir
heldur stríð. Forsenda þess að eitt-
hvert mark sé takandi á sáttatali í
stóriðjumálunum er að gert sé hlé
á framkvæmdaáformum á meðan
farið er vandlega yfir sviðið og
unnið að rammaáætlun um vernd-
un og nýtingu. Þar þarf að hafa
sjálfbæra orkustefnu að leiðar-
ljósi og endurmeta ber allar
framkvæmdir, hvað sem líður
eldri heimildum. Réttarþróun á
sviði skipulagsmála og stórfram-
kvæmda er erlendis öll í þá átt
að endurskoða beri ákvarðanir
sem liggja mörg ár til baka,
hvað þá áratugi.
Við íslendingar megum ekki
haga okkur eins og við séum
einir í heiminum. Stóriðjumálin
varða ekki aðeins áhrifin á is-
ienska náttúra heldur einnig al-
þjóðasáttmála eins og loftslags-
samninginn og verndun líffræði-
legrar fjölbreytni. Einnig af þeim
sökum ber íslenskum stjómvöld-
um að stöðva frekari stóriðju-
framkvæmdir uns séð er fyrir
endann á útfærslu Kyótó-bókunar-
innar að því er ísland varðar. Allt
er þetta prófsteinn á það hvort
sáttatal ríkisstjórnarinnar er ann-
að en blekkingaleikur og boð um
svikasættir.
Hjörleifur Guttormsson
Skoðanir annarra
Aflifunargetan
„Niöurstöður visindamannanna eru í nokkurri
andstöðu við hefðbundnar skoðanir að stór heili jafn-
gildi mikilli greind. Ef til vill er hægt að færa fyrir
því rök að tengsl séu á milli greindar og hæfileikans
til aö vinna úr skynhrifum. Góður skilningur á
greindum umhverfisþáttum gefur viðkomandi líf-
veru forskot og eykur almenna lífhæfni hennar.
Þetta tengist m.a. hæfileikanum til að finna, á réttum
tíma, viðeigandi kynfélaga, bráð eða greina aðsteðj-
andi hættur. Það er þessi hæfileiki sem stuðlar að
aukinni aflifunargetu lífverannar og hæfileika henn-
ar til að halda gangandi lífkeðjunni frá einni kynslóð
til annarrar."
Sverrir Ólafsson í Mbl. 13. júní.
Ekki markaðshyggja
„Hið opinbera á að borga einkaskóla, keppnisí-
þróttaiökun, menningarhallir af öllu mögulegu og
ómögulegu tagi, skatta forsetans, stinningarlyf og
fiskirannsóknir fyrir kvótaeigendur, laun presta,
búnaðarþing og landafundahátíðir í fleiri heimsálf-
um og fleira og fleira. En sé nokkur von til þess að
ríkisstofnun standi undir sjálfri sér og skOi jafnvel
hagnaði skal hún seld með skilmálum sem era móðg-
un við allt eðlilegt fjármálavit... Frjálshyggjan verð-
ur að hafa sinn skrykkjótta gang en það er undarlegt
að ráðamenn þjóðarinnar skuli ekki enn hafa skilið
markaðshyggjuna. Þá myndu þeir ekki hegða sér
eins og fávitar þegar þeir einkavæða fyrirtæki fólks-
ins í landinu."
Oddur Ólafsson í Degi 12. júní.
Valkostir á Austurlandi
„Nú virðist einnig raunhæfur möguleiki á að taka
upp þráðinn þar sem frá var horfið í sambandi við
uppbyggingu olíuhreinsunarstöðvar. Slíkt stóriöjuver
hefur þann kost, að ekki þarf að reisa mikla virkjun
á Austurlandi af þeim sökum, og þar með myndum
við losna við þær hörðu deilur, sem fyrirsjáanlegar
era vegna hugsanlegra virkjana norðan Vatnajökuls.
Á hinn bóginn myndu margir hafa áhyggjur af meng-
un vegna olíuhreinsunarstöðvar og þá ekki sízt af
siglingum olíuskipa með mikið magn af olíu um verð-
mæt fiskimiö. Engu að síður er full ástæða til að þessi
möguleiki verði kannaður nánar.“
Úr forystugreinum Mbl. 13. júní.