Dagblaðið Vísir - DV - 19.06.1999, Blaðsíða 14

14
LAUGARDAGUR 19. JÚNÍ 1999
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÓLI BJÖRN KÁRASON
Aðstoðarritstjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLT111,105
RVÍK, SIMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vfsir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@rff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1900 kr. m. vsk. Lausasöluverð 170 kr. m. vsk., Helgarblað 230 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins f stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Lærdómsrík hernaðarsaga
Ríki eiga ekki að fara í þorskastríð með því að beita
freigátum eins og múrbrjótum. Léttbyggð skip eru dæmd
til að tapa árekstrastríði fyrir varðskipum, sem eru
styrkt til siglinga innan um ísjaka. Þannig er sagnfræð-
in full af reynslu, sem getur nýtzt í nútímanum.
Einn merkasti lærdómur hernaðarsagnfræðinnar er,
að ríki eiga ekki að fara í hálf stríð eða kvartstríð. Þau
eiga annað hvort að fara í heil stríð eða ekki fara í stríð.
Þannig áttu Aþeningar ekki að senda tíu herskip til
hjálpar Korkýringum, heldur tvö hundruð eða ekkert.
Ríki, sem hafa ætlað sér með sýndarmennsku að spara
sér að fara í stríð, hafa lent í að vera dregin stig af stigi
út í fullt stríð, sem varð þeim mun dýrara en það hefði
orðið, ef þau hefðu tekið slaginn strax. Þannig varð stríð-
ið um Kosovo lengra en það þurfti að vera.
Það er gömul saga, að gróin og þreytt herveldi hafa
ranglega ofmetið eina sérgrein hernaðar, venjulega ein-
hverja aðra en landhernað. í gamla daga var sjóhernað-
ur talinn allra meina bót, en í seinni tíð hafa ráðamenn
þreyttra risavelda tekið trú á lofthernað.
Þannig ímynduðu Aþeningar sér, að ósigrandi floti
þeirra mundi þreyta landher Spartverja í Pelopsskaga-
stríðinu. Þannig ímynduðu Rómverjar sér, að yfirburða-
floti þeirra mundi þreyta landher Hannibals frá
Karþagó. Báðir greiddu ímyndunina dýru verði.
Svipað var upp á teningunum í aðdraganda heims-
styrjalda tuttugustu aldarinnar. Bretar töldu sér trú um,
að þeir gætu teflt þær skákir án marktæks landhers, í
fyrra skiptið með flota og í síðari skiptið með flugher.
Því urðu þeir að heyja illa undirbúin stríð.
Sagan segir okkur, að stríð er jafn algengt og friður og
að friður ver sig ekki sjálfkrafa. Það þarf að verja hann
með viðbúnaði. Á þessu flöskuðu vesturveldin í aðdrag-
anda heimsstyrjalda tuttugustu aldarinnar, en unnu síð-
ar kalda stríðið með því að halda vöku sinni.
Stríð byggjast á því, að oftast eru til ófullnægð her-
veldi, sem vilja komast ofar í goggunarröðina eða þenja
út áhrifasvæðið. Reynslan sýnir, að blóðbaðið verður
minna, ef þau eru stöðvuð í upphafi. Þannig áttu Vestur-
veldin að vera búin að stöðva Serbíu í tæka tíð.
Edward Grey í fyrri heimsstyrjöldinni og Neville
Chamberlain í hinni síðari töldu sér og öðrum trú um,
að ófullnægða útþenslumenn mætti hafa ofan af villu
sinni með þrúkki í stíl kjarasamninga. Þessa villu hafa
vesturveldin endurtekið í tvígang á Balkanskaga.
Ronald Reagan vann hins vegar kalda stríðið með því
að yfirkeyra Sovétríkin í viðbúnaði. Þau hrundu af því
að Reagan hafði hækkað kostnað þeirra við að leika
hlutverk heimsveldis. „Stjörnustríð“ Reagans leiddi til
þess, að kalda striðinu lauk án blóðsúthellinga.
Sagan segir líka, að sjónhverfingar vinna ekki stríð.
Khrústjov varð að gefa eftir í Kúbudeilunni, af því að
Kennedy skoðaði spilin á hendi Khrústjovs og þau
reyndust vera hundar. Þessi reynsla kom vesturveldun-
um ekki að gagni í þrúkkinu við Serbíu á Balkanskaga.
Mánuðum og misserum saman höfðu vesturveldin í
hótunum við Serbíu út af yfirgangi hennar í Bosníu og
síðan Kosovo. Milosevic Serbíuforseti taldi jafnan, að
þetta væru orð án innihalds. Hann reyndist lengst af
hafa rétt fyrir sér og gekk sífellt lengra á lagið.
Af þessu má ráða, að stórveldisdagarnir séu taldir,
þegar ríki má ekki lengur sjá blóð sinna manna. Það er
íhugunarefni fyrir vesturveldin, einkum Bandaríkin.
Jónas Kristjánsson
Imynd og fylgistap
Deilur um hug-
myndafræði
Hin bresk-þýska yf-
irlýsing hlaut engan
hljómgrunn í kosn-
ingabaráttunni. Bret-
ar líta á efnahags-
stefnu Blairs sem sjálf-
sagðan hlut og margir
telja enga ástæðu til
að leita til Evrópu um
samvinnu í efnahags-
málum. Þetta notfærði
leiðtogi breska íhalds-
flokksins, William
Hague, sér til hins
ýtrasta í kosningabar-
áttunni með því að
hamra á andstöðunni Tony Blair og Gerhard Schröder. „Sósíaldemókratar töpuðu víðast hvar fylgi í nýaf-
við evruna. Vandamál stöðnum kosningum til Evrópuþingsins á kostnað mið- og hægriflokka. Tilraunir
Schröders var ekki þeirra Tony Blairs, forsætisráðherra Bretlands, og Gerhards Schröders, kanslara
Evrópupólitíkin, held- Þýskalands, til að marka sameiginlega hugmyndafræðilega stefnu hlutu lítinn hljóm-
Ósigur þeirra Tony Blairs, leið-
toga breska Verkamannaflokksins
og Gerhards Schröders, formanns
þýskra sósíaldemókrata, í kosning-
unum til Evrópuþingsins, sýnir að
það er ekki nóg að kenna sig við
miðjustefnu til að virkja flokks-
menn og kjósendur. Mið- og hægri-
flokkar unnu víðast hvar mikinn
kosningasigur. Reyndar hefur van-
trú evrópsks almennings á hinni
„pólitísku stétt“ í heild sinni aldrei
verið meiri, eins og hin slæma kosn-
ingaþátttaka ber vitni um. Því er
heldur ekki að neita að ríkisstjóm-
arflokkar eiga oftast undir högg að
sækja í aukakosningum. Loks
skyggði Kosovo-striðið á kosninga-
baráttuna. En hið mikla fylgistap
sósíaldemókrata á sér einnig aðrar
skýringar. Ekki hefur tekist að
vinna bug á togstreitunni milli hefð-
bundinna sósialdemókratískra gilda
og þeirrar markaðs- og hnattvæðingar sem nú á sér
stað. Þetta kom skýrt fram í hugmyndafræðilegum
tilraunum Blairs og Schröders til að stilla saman
strengi sína í kosningabaráttunni til Evrópuþingsins.
Bresk-þýsk yfirlýsing
Fyrir kosningar gáfu þeir Blair og Schröder út
sameiginlega yfirlýsingu þar sem hvatt var til endur-
mats á ýmsum forsendum velferðarkerfisins. í yfir-
lýsingunni er deilt á sósíaldemókratíska flokka fyrir
að miða félagslegt réttlæti og baráttuna við atvinnu-
leysi við hækkun ríkisútgjalda til velferðar- og at-
vinnumála. Minni áherslu eigi að leggja á ríkisvaldið
en þeim mun meiri á einkaframtak og ábyrgð ein-
staklinganna. Schröder hefur lengi viljað nútíma-
væða þýskt efnahagslíf, reyna að örva fiárfestingu og
draga úr atvinnuleysi, m.a. með því að draga úr
skattbyrði fyrirtækja. Kanslarinn hefur litið á Bret-
land sem fyrirmynd, ekki síst vegna þess að atvinnu-
leysið þar er mun minna en i Þýskalandi. Blair hefur
barist fyrir því að evrópskir sósíaldemókrataflokkar
fylgi fordæmi sinu í
efnahagsmálum. Hann
taldi að bandalag með
Schröder styrkti
stefnu bresku stjórn-
arinnar í Evrópumál-
um og þann ásetning
að taka upp evruna
eftir nokkur ár.
sagt stefnuleysi stjómar hans í inn-
anríkismálum. Yfirlýsing þeirra
Blairs olli miklu uppnámi meðal
sósíaldemókrata (SPD). Vinstri arm-
urinn telur sig eiga mun minna
sameiginlegt með Blair en Lionel
Jospin og frönskum sósíalistum
sem, andstætt flestum öðrum hóf-
sömum vinstriflokkum, bættu við
sig fylgi í kosningunum til Evrópu-
þingsins. Enginn áhugi er á því að
upplifa „enskt ástand", eins og þýsk-
ir sósíaldemókratar hafa stundum
lýst félagslegum veruleika hinna
verst settu i Bretlandi. Meirihluti
flokksmanna SPD, sem er hallur
undir vinstri arminn, kaus ekki
Schröder sem leiðtoga af hug-
myndafræðilegum ástæðum heldur
vegna þess að hann var sá eini sem
gat komið SPD til valda. Nú er
Schröder milli tveggja elda: Margir
flokksmenn eru mótfallnir því að
taka upp Blairisma og vilja leggja áherslu á hefð-
bundin gildi flokksins. Schröder telur að vonlaust sé
að framfylgja slíkri stefnu vegna þess að kjósendur
trúi ekki á hana. En tilraunir hans til að færa flokk-
inn til hægri hafa mætt mikilli andstöðu innan
flokksins og það er ekki öfundsvert hlutskipti að vera
einn á miðjunni, ef kjósendur telja að kristilegir
demókratar séu betur í stakk búnir en sósíalde-
mókratar til að endurnýja efnahagslifið. Stórsigur
kristilegra demókrata í kosningunum hefur gert það
að verkum að farið er að hitna undir Schröder. Hann
verður ekki að aðeins ná flokknum á sitt vald, held-
ur einnig að láta verkin tala í innanríkismálum. Bla-
ir þarf ekki að hafa áhyggjur af valdi sínu yfir flokkn-
um. En kosningaúrslitin í Bretlandi sýna að í fyrsta
sinn frá því að Verkamannaflokkurinn komst til
valda þarf Blair að hlúa að grasrót flokksins og
marka skýrari stefnu í Evrópumálum. Annars gæti
farið fyrir honum eins og forvera hans í embætti for-
sætisráðherra, Johns Majors, sem fór vel af stað, en
glataði að lokum öllu.
Erlend tíðindi
Valur Ingimundarson
ur stefna eða réttara grunn.“
skoðanir annarra pv
Óhjákvæmilegur flótti
„Maður getur harmað flótta serbneska þjóðar-
brotsins frá Kosovo í flutningabílum hersins, lög-
reglunnar og vopnaðra sveita stjórnar Milosevics.
En ætti nokkuð að koma á óvart að það skuli gerast
sem var mjög svo fyrirsjáanlegt og sem virðist óhjá-
kvæmilegra með hverjum deginum sem líður, eftir
því sem fleiri sannanir finnast um ómannúðlega
meðferð á Albönum héraðsins? Enginn getur svar-
að þessu öðru visi en neitandi. Of margir glæpir
hafa verið framdir í þessu landi í nafni serbneska
þjóðarbrotsins til að það geti talið sig öruggt þar.“
Úr forystugrein Libération 18. júní.
Tryggja þarf vernd
„Þjóðir heims þurfa að ákveða hvers konar
sfiómskipun þær geta hugsað sér að styðja í
Kosovo. Verndarsvæði er bara tímabundin lausn. í
framtíðar stjómarskipun þarf að tryggja vemd
minnihlutáhópa. Serbar, sem nú neyðast til að yfir-
gefa landið á niðurlægjandi hátt, verða að hafa rétt
til að búa í landinu án þess að eiga á hættu að vera
mismunað. Það er ekki sjálfsagt aö Kosovo verði
eigið fuUvalda ríki. Frelsisherinn má ekki með
vopnum og án tiflits til þeirra Kosovo-Albapp, sem
styðja umbóta- og friðarsinnann Rugova, koma sínu
módeli á með þvingunum."
Úr forystugrein Aftonbladet 17. júnl.
Glæpir innflytjenda
„Innflytjendur, sem ekki eru af vestrænum upp-
runa, brjóta tvöfalt oftar lög heldur en Norðmenn.
En í heUdina bera innflytjendur ábyrgð á mjög litl-
um hluta, 5 prósentum, þeirra glæpa sem framdir
eru í Noregi. Norðmenn fremja flesta glæpina. í
rannsókninni er lögð áhersla á að meðal innflytj-
enda em fleiri ungir karlar en meðal norsku þjóð-
arinnar og að þeir búa oftar í bæjum og þéttbýli.
Flest aíbrot eru framin af ungum mönnum sem búa
í bæjum. Þar meö er komin skýring á fiölda inn-
flytjenda í glæpayfirlitinu. Við það bætist að inn-
flytjendur búa við verri skUyrði en norska þjóðin.
Norskir Norðinenn, sem setja ekki hlutina í sam-
hengi, draga fljótt rangar ályktanir."