Dagblaðið Vísir - DV - 01.07.1999, Blaðsíða 15

FIMMTUDAGUR 1. JULÍ 1999
15
Hver er stríðsglæpa-
maður, hver ekki?
Sigurvegarar í
stríði skrifa ævinlega
söguna og ekki annars
að vænta en að þeir
sem fara halloka séu
úthrópaðir stríðs-
glæpamenn. Svo er
einnig nú í Kosovo.
Enginn efast um
hroðaleg glæpaverk
Serba þar en því fer
fjarri að þeir einir eigi
alla sök. Menn eru
ekki lengur vissir um
að allar þær fjölda-
grafir sem nú finnast
séu þeirra verk. Að
minnsta kosti drjúgur
hluti þeirra er vitnis-
burður um hermdar-
verkastríð KLA gegn
Serbum siðustu sjö ár.
Talsmenn NATO tala líka af meiri
hógværð nú en í upphafi eftir því
sem ljósara verður hvers konar
samtök KLA eru. Fjöldaflóttinn
hófst fyrst með loftárásunum.
Sekur eða saklaus?
Óhjákvæmilega er Milosevic
efstur á blaði yfir stríðsglæpa-
menn, ásamt fimm öðrum æðstu
mönnum Júgóslavíu.
Ákæra stríðsglæpa-
dómstólsins í Haag
og tímasetningin
orkar samt tvímælis.
Það er af henni of
mikill pólitískur
keimur. Ákæran,
hvort sem það var
meðvitað eða ekki,
verkaði sem réttlæt-
ing fyrir árásarstríði
NATO gegn
Júgóslavíu. Þegar
allt kemur til alls
var þetta strangt til
tekið innanríkismál
Júgóslavíu. Það var
ekki farið með ófriði
á hendur nágrönn-
unum heldur barist
gegn því sem
Júgóslavar og fleiri kalla ótínd
hryðjuverkasamtök í einu héraði
landsins sem vildu sjálfstæði sem
ekki einu sinni NATO er tilbúið
að veita þeim.
Spumingar vakna um aðra leið-
toga. Hvers vegna var Tudjman,
forseti Króatíu, ekki ákærður fyrir
stórfelldustu þjóðernishreinsanir
stríðsins til þessa þegar allt að 400
þúsimd Serbar voru reknir allslaus-
ir frá Krajina í Króatíu á vergang
sem þeir eru enn á. Hvar er hjálpin
við þá? Hver vegna er enginn leið-
togi múslíma í Bosníu ákærður þótt
vitað sé um ótal glæpaverk
múslíma þar gegn Serbum og
Króötum. Hins vegar eru leiðtogar
Serba, sem þó töldu sig vera að
veija foðurleifð sína fyrir valdaráni
múslíma í Bosníu, ákærðir og eftir-
lýstir? Þess er tæpast að vænta að
þeir Karadzic og Mladic ásamt hin-
um komi fyrir rétt í bráð. En lög-
formlega hafa sigurvegaramir í
þessum stríðum réttinn sín megin,
eins og við má búast.
Hver er stríðsglæpamaður?
En hvað er þá stríðsglæpur? Er
George Bush, fyrrum Bandaríkja-
forseti, stríðsglæpamaður fyrir inn-
rás í fullvalda Panama sem kostaði
yfir 5000 mannslíf? Kannski er það
ástæðan fyrir því að Saddam
Hussein er ekki meðal stríðsglæpa-
manna fyrir innrásina í Kúveit.
Það heggur of nærri Bush. Em nú-
verandi og fyrr-
verandi leiðtogar
ísraels stríðs-
glæpamenn vegna
öfgaverka þeirra
gegn Palestínu-
aröbum á her-
námssvæðunum
og fyrir stöðugar
loftárásir á
óbreytta borgara í
Líbanon, nú síðast um helgina? Er
það stríðsglæpur að hemema
fimmta hluta Líbanons og drepa þá
sem reyna að veija land sitt? Er það
stríðsglæpur að halda uppi stöðug-
um loftárásum á írak, án nokkurs
umboðs Sameinuðu þjóðanna, eins
og Bandaríkjamenn gera? NATO
hafði heldur ekki umboð Samein-
uðu þjóðanna til árása á
Júgóslavíu, það var ákvörðun
bandalagsins í trássi við alþjóðalög.
Em Solana og Clark þá stríðsglæpa-
menn? Og hvað með uppreisnará-
standið í Kosovo? Vitanlega
ekki. Umheimurinn velur
stríðsglæpamenn vandlega
til að valda ekki of miklu
raski á núverandi ástandi.
Eru Kínverjar stríðsglæpa-
menn fyrir undirokun Tí-
bets og fjöldamorðin á
Torgi hins himneska frið-
ar? Auðvitað ekki. Stór-
veldin skilgreina stríðs-
glæpi eins og þeim sýnist.
Lög stórveldanna ná ekki
yfir alla, síst af öllu þau
sjálf. Því ber að taka slík-
um útnefningum með stór-
um fyrirvara.
Gunnar Eyþórsson
George Bush, Saddam Hussein, Milosevic, Solana: Hver þeirra er stríðsglæpamaður og hver ekki?
Kjallarinn
Gunnar
Eyþórsson
blaðamaður
JEt það stríðsglæpur að halúa
uppi stöðugum loftárásum á írak,
án nokkurs umboðs Sameinuðu
þjóðanna, eins og Bandaríkja-
menn gera?“
Sjálfstæðisflokkurinn herðir tökin
Sjálfstæðisflokkurinn herðir tök
sín í atvinnulífinu. Ráðningar nýs
forstjóra og stjórnarformanns
Landssímans hf. bera öll merki
þess. Undir yfirskini endurskipu-
lagningar tók Sturla Böðvarsson,
nýr samgönguráðherra og handhafi
alls hlutafjár í þessu hlutafélagi
allra landsmanna, þá ákvörðun að
koma úr forstjórastóli Guðmundi
Bjömssyni, farsælum forstjóra
Landssímans, sem hafði starfað i
fyrirtækinu um langt árabil, og
ráða í hans stað Þórarin V. Þórar-
insson, framkvæmdastjóra Vinnu-
veitendasambands íslands, sem
hafði til skamms tíma gegnt stöðu
stjórnarformanns fyrirtækisins.
Um leið var Friðrik Pálsson, fráfar-
andi forstjóri Sölumiðstöðvar hrað-
frystihúsanna, ráðinn nýr stjórnar-
formaður.
Síðan er látið í veðri vaka að frá-
farandi forstjóri hafi af eigin hvöt-
um ákveðið að segja starfi sínu
lausu, enda þótt öll umgjörð máls-
ins og viðbrögð brottrekins for-
stjóra gefi allt annað til kynna. Það
er ástæða til að gagnrýna harðlega
þessi rammpólitísku afskipti Sjálf-
stæðisflokksins af málefnum fyrir-
tækisins, sem þarf á allt öðra að
halda í nýju samkeppnisumhverfi
en beinni íhlutun einstakra stjórn-
málaflokka og ráðherra.
Nýir stjómendur Landssímans
era vafalaust hinir mætustu menn,
en hitt er kristalklárt að mestu
virðist hafa skipt að báðir koma
þeir úr innsta kjarna Sjálfstæðis-
flokksins; þar era gagnkvæm tengsl
og trúnaður á milh.
Gagnrýnt harðlega
Það var og enda þannig að tveir
fulltrúar í stjóm Landssímans hf.
gagnrýndu þessa aðgerð ráðherrans
harðlega. Þessir tveir fulltrúar vom
á sinum tíma skipaðir í stjómina af
fráfarandi samgönguráðherra sam-
kvæmt ábendingum formanna Al-
þýðuflokks og Alþýðubandalags.
Eftir slíkum
ábendingum var
ekki leitað nú,
þegar nýr ráð-
herra endurskip-
aði stjórnina.
Eins og kunnugt
er skipar sam-
gönguráðherra
alla stjóm Lands-
símans og gerði
það raunar sama
daginn og forstjóraskipti urðu. í
fjölmiðlum var látið í veðri vaka að
skipt yrði um stjómarmenn ef erfið-
lega gengi að ná saman meirihluta
um áðurgreindar mannabreytingar.
Sjálfstæðisflokkurinn er með öðmm
orðum einráður þegar kemur að
málefnum þessa stóra og mikilvæga
fyrirtækis.
Þessar ráðstafanir koma í kjölfar
mikillar umræðu um stöðu Lands-
símans í vaxandi samkeppnisum-
hverfi, þar sem Sam-
keppnisstofnun hefur
þráfaldlega komið
ábendingum á framfæri
til ráðherra samgöngu-
mála og annarra sem
fara með málefni Lands-
símans hf. að gæta betur
að leikreglum sam-
keppninnar á fjarskipta-
markaðnum. Enn frem-
ur er athyglivert að ráð-
herra samgöngumála,
sem hefúr ítrekað lýst
vilja sínum til að hraða
sölu Landssímans hf.,
sýnir því afar lítinn
áhuga að leita upplýs-
inga um raunverð á
þessu stóra fyrirtæki.
Samkeppnisstofnun hef-
ur rökstutt það ítarlega
og aðrir sérfræðingar tekið undir
það, að Landssíminn hf. hafi í um-
ræðu fram að þessu verið stórlega
vanmetinn þegar kemur að hreinni
eign fyrirtækisins og siðar meir
söluverði þess. Það vekur tortryggni
og efasemdir um það, að famar
verði hagkvæmustu leiðir við söl-
una, s.s. varðandi dreifða eignarað-
ild og sanngjamt endurgjald til
skattgreiðenda, eigenda fyrirtækis-
ins, þegar það verður sett á markað.
Sporin hræða
Það er auðvitað umhugsunarefni
i þessu sambandi að nýtt fyrirtæki
á fjarskiptamarkaði, Íslandssími,
hefur styrkt stöðu sína með nýjum
fjárfestum, innlendum sem erlend-
um. Það verður fróðlegt að fylgjast
með því hvemig þessi kaup gerast á
eyrinni, þegar Sjálfstæðisflokkur-
inn ræðst til atlögu
og einkavæðir
Landssimann hf. og
hvaða hlutverki eig-
endur Íslandssíma
munu gegna í þeim
viðskiptum. Ýmsir
forsvarsmenn þess
fyrirtækis tengjast
Sjálfstæðisflokknum
sterkum böndum.
Sporin hræða i þess-
um efnum. Einka-
vinavæðing og sölur
rikisfyrirtækja á
undirverði marka
söguna í þessum
efnum, þegar Sjálf-
stæðisflokkurinn
hefur verið með
„brunaútsölur" á
ríkisfyrirtækjum.
Að samanlögðu er ljóst að Sjálf-
stæðisflokkurin er samur við sig,
þegar kemur að afskiptum af at-
vinnulifinu. Frelsi markaðarins og
samkeppni á aðeins við á hátíðar-
stundum hjá þeim sjálfstæðismönn-
um og er víkjandi þegar hagsmunir
flokksins og bestu vina hans era
annars vegar.
Eign almennings í Landssiman-
um skiptir tugum milljarða króna.
Það er ekki og má aldrei verða
einkamál örfárra sjálfstæðismanna
hvemig farið er með þessa miklu
fjármuni og þá gífúrlegu hagsmuni
sem í húfi em. Sturla Böðvarsson
samgönguráðherra, sem fram aö
þessu hefur verið gætinn og yfir-
vegaður stjómmálamaður, má ekki
láta flokksvini sína leiða sig á glap-
stigu í þessum mikilvægu málum.
Guðmundur Ámi Stefánsson
„Einkavinavæðing og sölur ríkis-
fyrírtækja á undirverði marka
söguna í þessum efnum, þegar
Sjálfstæðisflokkurinn hefur verið
með „brunaútsölur“ á ríkisfyrir■
tækjum."
Kjallarinn
Guðmundur Árni
Stefánsson
alþingismaður
Samfylkingar
Með og
á móti
Var eðlilegt að skipta um
forstjóra Landssímans?
Nýr forstjóri tekur við Landssímanum
í dag en fyrrverandi forstjóri var látinn
vikja. Menn eru missáttir við aðdrag-
anda forstjóraskiptanna og skiptin
sjálf. Ögmundur Jónasson alþingis-
maður hefur sagt að fyrrverandi for-
stjóri hafi drýgt þann eina glæp að
vera fyrir þeim mönnum sem um
einkavæddan Landssíma eru að véla -
einkavæðingar sem til var stofnað i
þágu peningamanna og hjálpar-
kokka þeirra.
Fullkomlega
eðlilegt
Pétur Blöndal, a(-
þingismaður og
fyrrverandi for-
stjóri.
„Það er víða uppi sú skoðun að
menn í stjórnunarstöðum eigi ekki
að gegna þeim lengur en í fimm til
sjö ár á hverjum stað. Lengri tími
sé hvorki hollur fyrir þá sjálfa eða
fyrirtækið. Þá er það er fullkom-
lega eðlilegt að
stjórnir fyrir-
tækja skipti um
stjómendur. Hið
gagnstæða væri
óeðlilegt. Menn
sjá hlutina frá
mismunandi
sjónarhorni og
nýir menn nálg-
ast hlutina á
nýjan hátt og frá
nýju sjónar-
homi og byggja
á reynslu fýrrverandi stjómenda.
Þeir koma úr öðm umhverfi og
bæta gjaman einhveiju nýju við á
nýjum stað. Fyrirtæki þátna því
yfirleitt við það að skipt eru um
stjómanda og stjómendur batna
við að skipta um vettvang og
takast á við að stjórna nýju fyrir
tæki. Ég stjómaði Kaupþingi áður
og eftir að aðrir menn tóku við því
hefúr það haldið áfram að
blómstra. Það er ekki víst að þaö
hefði hefði blómstrað eins áfram
hefðí ég setið við stjómvölinn.
Þetta er því stjómunarstefna sem
er mjög eðlileg. f eðli sínu er rekst-
ur fyrirtækja eins hvort sem um er
að ræða frystihús, banka, símafyr-
irtæki eða spítala. Fyrirtæki fram-
leiða öll vöra eða þjónustu og
stunda ýmiss konar aðdrætti. Til
þessa þurfa þau fólk og fjármagn.
Eðli stjórnunar er alls staðar það
sama, að ná fram því besta úr fólk
inu. Fólkið er besta auðlind hvers
fyrirtækis."
Gagnrýnisverð
aðferð
„Ákvörðunin um að láta fýrrver-
andi forstjóra víkja var tekin í
samgönguráðuneytinu og án sam-
ráðs við stjóm fýrirtækisins og
það tel ég hafa verið óeðlileg
vinnubrögð þótt kannski megi
segja að eigand-
inn, eða hluthaf-
inn og fulltrúi
hans, samgöngu-
ráðherra, hafi
rétt til þess að
skipta um æðstu
stjórnendur. Að-
dragandinn var
sá að stjómin
var látin vita af
því að það væri
búið að ákveða
að skipta um for-
stjóra þótt fyrir
fram hefði maður samt haldið að
nýr samgönguráðherra vildi fyrst
heyra ofan í stjórn fyrirtækisins
áður en jafhmikilvæg ákvörðun
væri tekin. Þetta tel ég hafa verið
gagnrýnisvert og stjómin, eða í
það minnsta hluti hennar, var ekk-
ert mjög ánægð með það hvernig
var staðið að málinú eftir að hafa
um hokkum tfma verið búin að
ræða ýmsar skipulagsbreytingar.
Síðar ineir, eöa eftir að tillaga um
Þórarin V. Þórarinsson sem næsta
forstjórá var komin fram, var
stjómin hins vegar einhuga um að
að ráða hann, enda er Þórarinn
hæfúr maður með mikinn metnað
fyrir hönd fyrirtækisins." -SÁ
Flosi Eiríksson,
bæjarfulltrúi í
KópavogS og stjóm-
armaóur í Lands-
símanum hf.