Dagblaðið Vísir - DV - 10.07.1999, Blaðsíða 28

28
Hb/nrff ástarlífsins
T
LAUGARDAGUR 10. JULI 1999
LAUGARDAGUR 10. JÚLÍ 1999
ivísindi ástarlífsins
37
Efnafræði ástarinnar:
Við verðum ástfangin með nefinu
- fyrr á öldum var notað tíðablóð, sviti, þvag og sæði til að vekja ást, eða losta, hjá þeim sem hugurinn girntist
Lyktarfar og fingraför
rá örófí alda hafa
skáldin ort um ást-
ina. Heimspekingar
reyna að skilgreina
hana, hún er upphaf-
in i dægurlagatext-
um og þúsundir kvikmynda fjalla
um hina einu sönnu ást.
Samt er hún ráðgáta.
Hvaða segulmagn er það sem
dregur okkur að einum einstak-
lingi fremur en öðrum? Hvað ger-
ist þegar eldingu slær niður í höf-
uðið á okkur, rök og skynsemi
hverfa eins og dögg fyrir sólu og
við getum ekki hugsað um neitt
annað. Einbeitingin hverfur og
áfangastaðir skipta ekki máli. Ást-
in fyllir áru okkar og við öndum
henni hvar sem við forum.
Við reynum að útskýra höggið
með því að segja: „Hún hefur svo
falleg augu“ eða ég „kiknaði í
hnjánum þegar hann brosti.“ Við
tilgreinum kosti eins og hlýju, um-
hyggju eða frábært skopskyn eða
segjum: „Við eigum svo margt
sameiginlegt."
En slíkar yfirlýsingar eru að-
eins tilraun vitsmunanna til
að útskýra það sem er óút-
skýranlegt.
Milljónir karla og
kvenna hafa falleg augu og
fallegt bros og öll þekkjum
við marga einstaklinga
sem við eigrnn ýmislegt
sameiginlegt með. Það
þýðir ekki að við föllum
fyrir þeim öllum. Enda er
það svo að einstaklingur
sem skortir allnokkuð af
þeim eiginleikum sem við
leitum að getur oftar en
ekki verið sá sem skellur
á okkur eins og þruma úr
heiðskíru lofti. í Afríku er
það kallað mojo. Eitt augna-
blikið líður manni vel og á
sér einskis ills von en á því
næsta bólgna ökklarnir og
hann verður ástfanginn af ein-
staklingi sem hann þolir ekki.
Þetta líkist helst svipuhöggi.
Fyrstu áhrifin geta verið óljós,
vart greinanleg eða þau geta ver-
ið eins ágeng og áköf og brimrót.
Hins vegar er það svo að orðið sem
lýsir ástandinu best er „efna-
fræði", ákaflega órómantískt orð
til að lýsa tilfinningu sem felur í
sér svimandi ókyrrð hins forboðna
stefnumóts, alsælu endorfinárásar
og kynferðislegan óraunveruleika
götudóps.
Allt þetta án þess að gera neitt
ólöglegt, eyða peningum eða ánetj-
ast öðrum efnum en þeim sem lík-
aminn framleiðir
Chillipipar á liminn
Stundum reynum við að fram-
leiða þessi efnasambönd gagnvart
einstaklingum sem ekki hafa
áhuga á okkur, eða reynum að
stofna til sambands við einstak-
ling án þess að tiltekin efnasam-
skipti séu fyrir hendi. Þeir eru
kannski álitnir skynsamlegt val,
afskaplega við hæfi, eða hafa ein-
hverja aðra samfélagslega kosti.
Við reynum að beita lostahvötum
á þá.
Lostahvatar eiga að gera okkur
ómótstæðileg í augum hins aðil-
ans. Ástarseiður, ástardrykkir og
ástardropar falla í þennan flokk.
Markmið þeirra er að vísu mis-
munandi, eins og sést best i sög-
um, óperum og kvikmyndum.
Hinn elskaði á að verða stjórnlaus
af ást til okkar. En þótt lostadrop-
ar og ástardropar þjóni ólíkum
markmiðum, annar veki losta,
hinn ást, eiga mörkin það til að
verða nokkuð óljós.
Þótt ástardropar hafi verið
heimfærðir upp á bæði kynin af
miklum móð í gegnum tíðina hafa
konur verið mun ötulli að beita
þeim en karlar sem sagnfræðin
segir okkur að kjósi fremur losta.
Þeir eru sagði gera hvað sem er til
að bæta úthaldið og gera kynfæri
sín stærri og betri. Það er vitað
um karlmenn sem hafa smurt
chillipipar á liminn til að vekja
hann og deyfandi smyrslum til að
auka úthaldið. Það gerir hins veg-
ar ekki annað en að svæfa hann
eins kirfilega og rothögg. í dag
reyna sumir menn að sprauta fitu
inn í liminn.
Fyrr á öldum notuðu konur
hvaða galdraseið sem var í þeim
tilgangi að krækja í karlinn sem
þær vildu. í dag pína þær sig á
pinnahælum og támjóum skóm og
ganga í níðþröngum fotum. Ástar-
droparnir eru ilmvötn, farðar,
naglalakk, svört undirföt og skart-
gripir. Þær glitra eins og flugur á
veiðistöng og vonast til að líta út
Lostahvatar
Ástarseiður
ástardrykkir
ástardropar:
ilmvötn, faröar,
naglalakk, svört und-
irföt og skartgripir
Ástarmóiekúlið
Phenyl-ethylamín
(PEA)
Ástaruppskriftin
Hormótiar:
dehydro-epiandro-
sterónin
PEA
estrógen
testósterón
oxytocin
ferómónar
dópamín
vasópressín
eins heimsmeistarabikar.
En hver þarf á ástar- og losta-
dropum að halda þegar við höfum
öll þau efni sem við þurfum á að
halda inni í líkamanum. Efni eins
og phenyl-ethylamin, ferómóna og
dehydró-epiandró-steróna?
Er ástin tímabundin
Phenyl-ethylamin, skammstafað
PEA, er það efni sem kailað er ást-
armólekúlið og er náttúrulegt am-
fetamín sem líkaminn framleiðir.
Það er sagt að rómantisk ást dæli
því um þau svæði heilans sem
venjulega kviknar á við kynferðis-
lega örvun og efli því enn frekar
kynferðislega girnd og nautn. Það
þarf ekki að koma á óvart að í
blóði elskenda finnst mikið
magn af PEA sem útskýrir
hvað þeir eru svífandi. En
PEA finnst víðar. Það er til
dæmis mikið magn af
phenyl-ethylamíni í
súkkulaði, enda hefur
súkkulaði frá fornu fari haft
orð á sér fyrir að vera mjúkur,
en fitandi, lostahvati. Nunnum
var bannað að njóta þess vegna
hins kynferðislega örvunarmáttar.
Prestar máttu, hins vegar, borða
það ómælt. Alþekktur er líka sá
vani vonbiðla að færa draumadís-
inni súkkulaðiöskju, ásamt blóm-
vendi.
Þegar talað er um ást við fyrstu
sýn er PEA að verki. Maður lítur
yfir hóp af fólki, í augu einhvers
sem stendur hinum megin í her-
berginu og verður að gjalti, eins og
varpað hafi verið yfir mann álaga-
ham. PEA flæðir um heilann,
raunveruleikinn hverfur, maður
fyllist alsælu og ekkert annað
skiptir máli. Þetta er eins og geð-
bilun og við spyrjum: Er ástin
kannski tímabundin geðbilun? Og
viti menn, mikið magn af PEA í
blóði hefur verið tengt ástandi
maníu og schizophreniu. Það veld-
ur angist, svefntruflunum og ein-
kennilegri hegðun. Á sama hátt
veldur skortur á PEA þunglyndi
og doða eins og sést oft hjá fólki
sem er í ástarsorg.
Þeir sem hafa óskaddað horm-
ónakerfi fmna PEA flæða um heila
og líkama og upplifa hið einstaka
geðbilunarástand sem felst i þvi að
verða ástfanginn. Við horfum á
einstaklinginn sem er orðinn eig-
andi að líkama okkar og sál og
verðum einvern veginn að láta
hann vita að við viljum hann. Við
höfum kannski ekki verið kynnt
fyrir honum, eða við vitum að það
væri of gróft að ganga hreint til
verks. Það er athyglisvert að það
gerir fólk ekki þegar það verður
ástfangið, stútfull af PEA.
En hvað er til ráða?
Jú, líkaminn sér fyrir því.
Hcum framleiðir ferómóna.
Heillað með tíðablóði
og sæði
Ferómónar er efni sem eitt dýr
framleiðir til að kalla fram ákveð-
in viðbrögð í gegnum þefskynið
hjá öðru dýri, venjulega af sömu
tegund.
Ferómónarnir eru einstakir að
því leyti að mólekúl sem einhver
annar framleiðir hefur ekki bara
Við getum engu
stjórnað, vegna þess
að kerfið sem mótar
lyktarskynið og svæð-
ið þar sem við skráum
vissar öflugar tilfinning-
ar eru svo nærri hvort
blóð, hár og neglur voru notuð til
að vekja stjórnlausa þrá hjá þeim
sem ástinni var beint að, þótt ekki
sé alltaf ljóst af bókum hvort
ganga átti með þessa líkamsvessa
og -parta á sér, borða þá, dást að
þeim, eða hvort þeim var smyglað
á laun í mat eða drykk fórnar-
lambs ástríðunnar.
í þjóðsögum frá Evrópu má
finna sögur af körlum sem laum-
uðu sæði, hrærðu saman við syk-
ur, í drykki kvenna til að örva
þær. Einnig kveiktu þeir i undir-
fatnaði með tíðablóði í og sprændu
yfir öskuna. Á sama hátt gat kona
þurrkað lim karl-
manns með pilsi
sínu, safnað í
það öllu þvi
sæði sem
hún náði
og graf- ,
ið það
Af rannsóknum að dæma virð-
ast ferómónar okkar vera jafn ein-
staklingsbundnir og fingraför. f
Hollandi er þegar farið að skrá
lyktarfar, eða ferómóna, afbrota-
manna og hefur það sama vægi og
fingrafor í glæparannsóknum.
Hver og einn hefur sitt sérstaka
lyktarfar, efni sem hann sendir frá
sér til að lokka þann einstakling
sem PEA flæðið stefnir á.
Ferómónarnir verka á taugakerfið
í gegnum örlitlar holur sem eru í
löðumst. og hverjir laðast að okk-
ur. í stað þess að segja að mótaðil-
inn hafi falleg augu, heillandi bros
eða gott skopskyn getum við ein-
faldlega sagt: „Hann hefur ómót-
stæðilega ferómóna."
En hvað getum við gert, gleypt
eða sniffað til að efla ferómónana i
líkamanum til að senda á granda-
laus fórnarlömb ástríðna okkar?
Ferómónar finnast aðeins í vess-
um okkar; svita, þvagi, blóði og
líkast til í munnvatni. Ekki getum
við skellt handarkrikanum undir
nefið á þeim, sprænt á þá, atað
blóði á þá eða hrækt á þá og ekki
eru ferómónar
seldir í apó-
tekum.
Hvað er
til ráða
Lyktarsvædi Þegar við
þurfum
Fleygbeinshola
Lyktartaugar
Tunga
Barkakýli
áhrif á okk-
ur, heldur geta
þau stjórnað því hvernig við
hegðum okkur og án þess að við
gerum okkur grein fyrir því. Þeir
eru afurð dehýdró-epiandró-
steróna, eða DHEA, sem er móðir
allra hormóna.
Forfeður okkar leituðu ýmissa
furðulegra ráða til að ná stjórn á
ferómónum, notuðu jafnvel fremur
ógeðfelldar aðferðir til að heilla
þann sem hugurinn gimtist. Lík-
amsvessar eins og þvag, sviti, tíða-
öðru að örvun í nef-
ínu á beinan
aðgang að
þeirri miðstöð í heilan-
um sem stjórnar
hegðun, tilfinning-
um og vali á elsk-
hugum.
hvorri nös. En við nemum ekki
ferómóna fólks eins og við nemum
lykt af nýbökuðu brauði, heldur er
þetta ómeðvituð lykt sem við skrá-
um á viss svæði í heilanum og
bregðumst síðan líkamlega eða til-
finningalega við þeim. Við getum
engu sfjórnað, vegna þess að kerf-
ið sem mótar lyktarskynið og
svæðið þar sem við skráum vissar
öflugar tilfinningar eru svo nærri
hvort öðru að örvun í neflnu á
beinan aðgang að þeirri miðstöð í
heilanum sem stjórnar hegðun, til-
finningum og vali á elskhugum.
Það eru því ekki augu, bros og
skopskyn sem laða okkur að öðr-
um einstaklingi, heldur ferómón-
ar. Þeir stjóma því að hverjum við
jörðu,
undir
þröskuldin-
um hjá sér. Að
vísu var þetta erfitt
í framkvæmd nema hún hefði
áður verið formlega kynnt fyrir
manninum. Engu að síður til-
heyrði holdris hans henni, og
henni einni, frá þeirri stundu.
ferómóna
i stórum
skömmt-
um?
í
Banda-
ríkjunum,
hafa vísinda-
menn þegar tekið
að safna svita af
stórstjörnum. Þeir
efnagreina svitann til
að reyna að átta sig á
því hvaða efni það er
sem þetta fólk hefur;
hvaða efni hafi slíkt
aðdráttarafl.
Á sama hátt get-
um við líklega lát-
ið efnagreina
svita okkar, mæla
ferómónana og
látið búa til okkar
eigin ilm, sem við
beram á okkur þeg-
ar við ætlum að láta
ákveðinn einstak-
ling þefa okkur uppi.
Kynorkan
Þá er eins gott að
hafa sitt DHEA-kerfi í
lagi. DHEA, eða dehydro-ep-
iandro-sterónin, er móðir allra
hormóna. Auk þess að vera öflug-
asti hormóninn í líkamanum og
hafa hæfileika til að geta af sér
aðra hormóna, framleiðir DHEA
ferómónana sem við sendum frá
okkur í gegnum húðina og stjórn-
ar því hvaða ferómónum heilinn í
okkur tekur við í gegnum nefið.
DHEA er því jafnvel það afl sem
tekur endanlega ákvörðun um
makaval okkar.
DHEA er sjálf kynorkan; getur
breytt sér í hvaða kynhormön sem
er, PEA, ferómóna, estrógen hjá
konum og testósterón hjá körlum.
Þótt svipað magn af DHEA finn-
ist hjá konum og körlum hefur
þetta efni mjög ólík áhrif á kynin.
Þetta kemur gleggst í ljós hjá kon-
um eftir breytingaaldurinn, því
þótt estrógenmagn líkamans dvíni
sér DHEA til þess að þær missi
ekki áhugann á kynlífí. Ástæðan
er sú að þetta kynhorm-
ón framleiða nýrna-
hetturnar, ekki
móðurlífið.
DHEA hefur
líka afgerandi
áhrif á efna-
skiptaferlið í
líkama
kvenna.
Það hjálpar
þeim að
halda sér
grönnum og hækkar brennslu-
hæfni líkamans svo þær grennast
án þess að fara í megrun. Því veik-
ari sem DHEA er í líkama okkar
þeim mun liklegra er að við séum
of þung.
DHEA viðheldur kynhvötinni
hjá konum en hefur ekki sömu
áhrif á karla. Þótt þeir hafi nóg af
DHEA eru áhrifin töluvert minni
en hjá konum af einfaldri ástæðu:
Þeir eru svo stútfullir af testó-
sterónum.
Marilyn Monroe- og
Marlon Brando-hormónin
Auk þeirra hormóna sem talin
hafa verið eru aðeins örfá hormón
sem við þurfum á að halda til að
finna hina einu sönnu ást og halda
henni:
Snertihormónið Oxytocin sem
margfaldast þegar sá sem við bein-
um fermómónum okkar að heldur
í hönd okkar. Estrogen hjá konum,
sem er Marilyn Monroe-hormónið
í þeim á sama hátt og testósterón-
ið er Marlon Brcmdo-hormónið í
körlum. Siðan þurfum við
dópamín, taugaboðefni sem gerir
okkur sólgin í hvers konar nautn-
ir og að lokum þurfum við vaso-
pressin sem kallað hefur verið ein-
kvænis-mólekúlið vegna þess að
það heldur kynhormónum í skefj-
um og gerir okkur skynsöm, jafh-
vel dálítið flöt, þannig að við höld-
um okkur við hina einu sönnu ást.
Að þessu sögðu er ljóst að lítill
vandi ætti að vera að framleiða
ástardropa og selja i apótekum.
Það eina sem til þarf er:
PEA, ferómónar, DHEA,
oxytocin, estrógen eða testósterón,
dópamín og vasópressin. Þá eram
við komin með hina fúllkomnu
uppskrift að ástarbáli sem kvikn-
ar, heltekur grandalaust fóraar-
lambið sem stenst okkur auðvitað
ekki og ákveður við fyrstu snert-
ingu að vera trygglynt alla ævi.
Unnið upp úr bókinni The
Alchemy of Love and Lust
Fyrr á öldum not-
uðu konur hvaða
galdraseið sem
var í þeim tilgangi
að krækja í karlinn
sem þær vildu. í
dag pína þær sig á
pinnahælum og tá-
mjóum skóm og
ganga í níðþröng-
um fötum.

- tólf leiðir til aö hitta nýtt fólk
Ertu að verða leið/ur á því að hjakka alltaf í sama gamla farinu, vera ein/n,
hanga alltaf á sömu börunum þar sem þú þekkir alla? Langar þig til að
brjóta upp munstrið, sjá ný andlit, verða ástfangin/n en veist ekkert hvar
þú átt að leita? Ef þér dettur ekkert í hug eru hér tólf hugmyndir sem geta
orðið fyrsta skrefið að góðu ástarsambandi.
1.
Haltu boð fyrir einhleypa vini
þína og biddu hvern og einn
að koma með 2-3 vini, sem
þú þekkir ekki, með sér.
2.
Taktu námskeið hjá Símennt-
unarstofnun Háskólans. Þar
hittirðu fólk sem hefur áhuga
á að bæta við þekkingu sína
og er því áhugavert.
3.
Starfaðu með áhugaleikfé-
lagi, jafnvel þótt þú hafir ekki
áhuga á að stíga á svið. Það
er alttaf þörf fyrir fólk sem
getur smíðað, saumað, séð
um bókhald, útgáfumál og
alls kyns snúninga.
4.
Farðu út með hundinn þinn
og láttu hann vera með enn-
isband frá einhverju íþrótta-
félagi. Það er aldrei að vita
nema þú mætir áhanganda
þess félags sem óhjákvæmi-
lega gefur sig á tal við þig.
5.
Farðu í dansnámskeið, til
dæmis hjá „Komið og dans-
ið“ þar sem töluvert af ein-
hleypu fólki mætir til þess að
læra að bjarga sér á dans-
gólfinu.
6.
Farðu á opnanir á myndlist-
arsýningum og ef þú sérð
einhvern sem þér líst vel á
skaltu gefa þig á tal við hann
og spyrja hann út í áhuga
hans á myndlist.
7.
Gefðu þér góðan tíma í stórri
bókabúð, lestu baksíðuna á
bókum sem vekja áhuga
þinn og líttu í kringum þig.
Ef þú sérð mann/konu sem
þér líst vel á geturðu valið
eina bók af handahófi og
spurt hvort hann/hún þekki
höfundinn, ef ekki geturðu
sagst vera að leita að ein-
hverjum nýjum, spennandi
höfundi, hvort hann/hún geti
mælt með einhverjum.
8. ^ v ;■ '
Farðu í öll brúðkaup sem þér
er boðið í. Þeim fylgir oft
rómantískt andrúmsloft og
flestir eru orðnir mjúkir innan
um sig þegar dansinn hefst.
9.
Farðu á fótboltaleiki, einkurn
ef þú ert kona, og vertu í
stúkunni. Þú færð hvergi eins
gott yfirlít yfir karlamarkaðinn
- í sinni varnarlausustu
mynd. Síðan skaltu komast
að því hvar áhangendurnir
skemmta sér eftir leiki.
10.
Stundaðu likamsræktar-
stöðvar sem eru fyrir bæði
kynin.
11.
Segðu öllum sem þú þekkir
að þú sért tilbúin/n að lenda í
ástarævintýri, jafnvel þótt
það gæti endað með hjóna-
bandi og biddu þá að kynna
þig fyrir einhverjum einhleyp-
um sem þeir þekkja.
12.
Taktu þátt í stjórnmálastarfi.
Þar er alltaf eitthvað á seyði,
mikið af fólki að koma og
fara og það sem meira er,
spenna í loftinu.
+