Dagblaðið Vísir - DV - 17.07.1999, Blaðsíða 18

18
LAUGARDAGUR 17. JÚLÍ 1999 JL>V
ifeygarðshornið
Réttur Islendinga til barnavinnu
Sennilega verður einhver að
grípa fram í fyrir hendurnar á
þjóð sem lætur börn sín standa á
kvöldin í vídeósjoppum til að
takast á við innbrotsþjófa sem
koma á vikufresti.
Þegar íslendingar gerðust aðilar
að EES var það einkum tvennt
sem talið var heilög skylda að
standa vörð um. Annað var ský-
laus réttur'langferðabílstjóra til að
aka svefnlausir á vegum úti - hitt
var réttur íslendinga til að halda
börnum að vinnu. Lítið heyrist til
þeirra bílstjóra sem telja andvöku-
akstur til réttinda en ný reglugerð
um vinnu barna og unglinga sem
tekur gildi þann fyrsta september
næstkomandi er þegar tekin að
vekja umræður. Og tónninn er
kunnuglegur: ja það er gállinn á
þeim í Brussel núna; það er ekki
að spyrja að þeim úti í Brussel;
hvað verður næst frá þeim í Brus-
sel - að maður megi ekki fara á
klósettið sjálfur...
******
Og þannig koll af kolli. Þetta er
skiljanlegur tónn. Hann sýnir til-
finningar fólks sem finnst það vera
langt frá valdinu, finnst það hafa
lítið um líf sitt að segja, finnst því
stjórnað af einhverjum sem hafi
engar forsendur til að vita neitt
um líf þess. En hvaða fólk eru eig-
inlega þessir „þeir í Brussel"? Ætli
það séu ekki sömu kónarnir og
hafa löngum í íslensku þjóðmála-
umræðu gengið undir nafninu
„þeir“. Einhverjir „þeir“ sem að
sögn sundlaugapottaspekinga virð-
ast sitja á svikráðum við allt heið-
arlegt og eðlilegt fólk af einhverju
eðlislægu fúllyndi. Hver hefur
ekki heyrt setningar sem snúast
um að nú séu „þeir“ búnir að
banna eitthvað eða hækka eitt-
hvað?
Ég er ekki viss um að það sé svo
einfalt. Ég er ekki einu sinni viss
um að til séu neinir „þeir í Brus-
sel“ og allt eins væri hægt að
nefna til sögunnar Frúna í Ham-
borg. Hvað er Brussel? Það er sam-
ráðsvettvangur. Það er borg þama
í útlandinu þar sem er að finna
vettvang fyrir þjóðirnar þar sem
þær geta ráðið ráðum sínum, kom-
ið sér saman um eitt og annað svo
að jafnræðis sé gætt í samkeppni á
markaðnum og þegnarnir njóti til-
tekinna lágmarksréttinda.
Þar á meðal: að börn njóti þeirra
réttinda að fá að vaxa úr grasi án
þess að vera íþyngt með vinnu.
******
í Degi var síðastliðinn þriðjudag
opnufrásögn af téðri reglugerð um
vinnu barna og unglinga, þar sem
blaðamaður átti bágt með að
hemja háðstóninn, gat naumast
leynt hneykslun sinni og furðu á
reglugerðarfarganinu, ofríkinu, of-
stjóminni og firrunum sem ein-
kenna nú „þá í Brussel". Tónninn
var: ekkert má nú lengur. Fyrir-
sögnin var: Flest störf bönnuð inn-
an 15. Blaðamaður telur jafnvel í
grein sinni að „ekki verði betur
séð“ en að böm yngri en tólf ára
geti orðið lögbrjótar við það eitt að
„gefa kettinum, sópa gólf eða búa
um rúm...“ Þetta er náttúrlega
bráðfyndið og aldeilis gállinn á
þeim í Brussel núna. Þessari upp-
talningu mætti halda lengi áfram,
enda virðist blaðamaður hér vera
að láta hugann reika yfir þeirri al-
mennu meginreglu að unglingar
undir fimmtán ára aldri stundi
ekki launavinnu að staðaldri. Á
því virðast þó vera fjölmargar und-
antekningar, og í þeim undantekn-
ingum er að finna flest þau störf
sem krakkar stunda, létt störf í
stórmörkuðum og frystihúsum,
sendilsstörf, blaðburður o.s.frv.
Dæmi undangenginna ára sanna
að sennilega er fáum þjóðum jafn
mikil nauðsyn á slíkri reglugerð
sem íslendingum. Sennilega verð-
ur einhver að grípa fram í fyrir
hendurnar á þjóð sem lætur börn
sín standa á kvöldin i vídeósjopp-
um til að takast á við innbrots-
þjófa sem koma á vikufresti.
******
Mitt í allri glaðværðinni i frá-
sögn Dags af ofríki „þeirra í Bruss-
el“ kemur óvart upp úr dúrnum (í
athugasemd innan sviga) að
hvergi í Evrópu verða jafn mikil
slys á börnum og unglingum. Hvað
segir það okkur? Einfaldlega það
að hér örkumlast böm vegna þess
að þau hafa verið að fást við eitt-
hvað sem er þeim ofviða, eða það
hefur ekki verið litið nægilega vel
eftir þeim; þeirra hefur verið gætt
af öðrum börnum.
Svo sannarlega eru íslenskir for-
eldrar almennt góðir og umhyggju-
samir og íslendingar eru vissulega
betri við bömin sín en margar
þjóðir - leggja ekki hendur á þau
svo eitthvað sé nefnt eins og
tíðkast með sumum Evrópuþjóð-
um. Hins vegar er landlægt hér að
leggja of mikla ábyrgð á of litlar
herðar of snemma. I íslenskri
Guðmundur Andri Thorsson
menningu liggur það viðhorf að
vilja ekki leyfa börnum að vera
böm eins og lengi og æskilegt væri
heldur miðast uppeldið hér við að
búa til litlar fullorðnar manneskj-
ur sem allra fyrst úr börnunum,
með því að láta þau bera ábyrgð á
hinu og þessu. Þetta er arfur frá
samfélagi sveita og sjávarþorpa, og
við skulum ekki gleyma því að á
síðustu öld og langt fram á þessa
tíðkaðist að gera óvægnar kröfur
til barna um mikið vinnuframlag.
Hér tíðkaðist barnavinna eins og í
mörgum löndum Asíu enn, og við
fordæmum. Þá var fyrst og fremst
litið á börn sem ódýran vinnukraft
sem annaðhvort foreldrar eða aðr-
ir „eigendur" gátu nánast farið
með að vild, enda um að ræða
þeirra eign: börn voru réttinda-
laust fólk, þrælar. Það eimir furðu
mikið eftir af þessu viðhorfi. Sífellt
er rætt um rétt foreldra til hins og
þessa en minna um skyldur þeirra
gagnvart börnunum - og að engum
virðist hvarfla að börnin geti átt
sín sérstöku réttindi.
Nema „þeim í Brussel". Og þyk-
ir spaugilegt.
daguríhfi
Orri Hauksson, aðstoðarmaður forsætisráðherra:
Það er margt í mörgu
Físísk umgjörð míns vinnudags er
einfóld og skýr. Hún er tölva, simi
og fundir. Þann dag fyrir skömmu,
sem ég tek sem dæmi, braut ég form-
ið örlítið upp. Ég vaknaði um miðja
nótt að mér fannst, og náði því að
vera kominn í Vesturbæjarsundlaug
um 7.30. Að sjálfsögðu gægðist ég í
Morgunblaðið fyrir brottfór, enda
sálrænt næsta vonlaust að yfirgefa
heimilið án þess að vita hvort þar sé
eitthvað sem þarf að lesa síðar. Þetta
var hins vegar fyrsta skipti sumars-
ins sem ég afrekaði tvær morgun-
sundferðir i sömu vikunni. Einmitt
af þeirri sök stæri ég mig hér af
þessum degi.
Rikisstjórnarfundur var í vænd-
um um klukkustund eftir að ég kom
á skrifstofuna og forsætisráðherra
átti eftir að hitta einn ráðherra í
millitíðinni. Hann þurfti að fá
ákveðin gögn í hendur fyrir þann
fund, sem ég lauk strax við að und-
irbúa, og eins varð hann að fá veður
af öðru máli. Ég sat því fyrir honum
á meðan ég kannaði nánar morgun-
blöð dagsins og aðra fréttamiðla.
Fréttaveitur á vefnum
Eftir að ráðherra- og ríkisstjórn-
arfundir voru hafnir lauk ég við að
renna á Netinu yfir fyrirsagnir ljós-
vakafrétta dagsins á undan og las í
heild sinni nokkrar fréttir sem ég
hafði ekki séð eða heyrt sjálfur en
fannst skipta máli. Yfirleitt reyni ég
að fastsetja ekki atburði fyrst á
morgnana til að hafa tíma til að
skanna fjölmiðlaflóruna, lesa hinn
ágæta Vef-Þjóðvilja og aðra póli-
tíska vefpistla, fara í gegnum tölvu-
póstinn mhm og annað þess háttar.
Um tíu fór ég á fund í fjármála-
ráðuneytinu sem stóð fast að há-
degi. Hádegismaturinn var dýrindis
grænmetissúpa, heimalöguð á kaffi-
stofu forsætisráðuneytisins, inn-
byrt undir fréttalestri RÚV um leið
og DV var flett.
Erlendir qestir og
nefndaskipan
Strax að loknu hádegi voru er-
lendir gestir að koma að hitta for-
sætisráðherra. Ég var með á þeim
fundi og hafði áður undirbúið hann
lítillega. Þegar því viðtali lauk gafst
gott tóm til að bera nokkur atriði
undir ráðherrann og upplýsa hann
um önnur. Þar á eftir hófst ég
handa við að ná fólki í síma sem
reyna átti að fá í fagnefnd sem
starfar forsætisráðherra og ríkis-
stjórn til ráðgjafar. Sú atlaga var
komin vel á veg þegar að dyrum
börðu nokkrir menn úr einkageir-
anum sem áttu pantað viðtal. Þeir
vildu ræða hugmyndir sínar um ör-
lítið breytta starfsemi hins opin-
bera sem snertir þeirra svið.
Þegar þeim fundi var lokið stillti
ég símann frá mér um hríð og bað
skiptiborðið um að tekin yrðu
skilaboð. Ég varð að lesa yfir nokk-
ur erindi sem ritari ráðherrans
hafði sent mér, skrifa stuttan texta
sem nota þurfti stuttu síðar og eins
renndi ég í gegnum erlenda úttekt á
málaflokki sem líklegt er að verði
fyrirferðarmikill hér á landi á
næstunni. Að því loknu var langt
liðið á dag og ég svaraði nokkrum
tölvuskeytum og hluta þeirra sím-
hringinga sem út af stóðu. Þá full-
vissaði ég mig um að ekkert áríð-
andi á aðgerðalista dagsins væri
ógert og vinnudeginum lauk á að
fræða erlendan fréttamann um
hvalaskoðun, nokkuð sem hann var
að gera úttekt á. Sá ákvað að sæta
færis og reyna að fá komment frá
forsætisráðherra um málið síðar.
Stefnt að steinbít
Upp úr sex yfirgaf ég skrifstof-
una og þar með var þessum
óvenjulega venjulega vinnudegi
lokið. Stefnan var sett á ágætis
fiskbúð í Þingholtunum þar sem
hægt er að fá þennan líka fina
steinbít.