Dagblaðið Vísir - DV - 17.07.1999, Blaðsíða 32
40
vytlönd
LAUGARDAGUR 17. JÚLÍ 1999 UV
Enn á ný kemur til átaka milli norskra hvalveiðimanna og Grænfriðunga:
Neytendur friða hvalinn
DV.Ósló:
Nútlma neytendur eru bestu hvala-
vinimir. Þeir vilja ekki hvalkjöt. Það
er ekki í tísku að borða hvalkjöt. Það
er villimennska. Hvalkjötsætur em
frumstætt fólk sem slafrar i sig hval á
skítugri og blóðugri sandströnd innan
um hunda og búlduleit, grenjandi
börn. Þetta eru frumbyggjar, sem fá
að veiða hval af svokölluðum frum-
byggjakvótum.
Nútímafólk, með farsíma og inter-
nettengingu i skemmtibátnum sinum,
borðar ekki hvalkjöt. Það vill ekki
vera frumbyggjar. Það grillar sum-
arkótelettur á skínandi hvítri sand-
strönd og ber sólaroliu á börnin sín.
Hvalkjöt er gamaldags fátækrafæði,
og jafnvel þó verðið sé fimmfaldað þá
selst kjötið ekki. Engin Hollywood-
stjarna grillar hvalkjöt á ströndinni í
Malibu, og þess vegna gera nútíma-
neytendur það ekki heldur.
Erlent
fréttaljós
i Kri
Þetta er vandinn sem norskir hval-
veiðimenn hafa ratað i. Þeir eru nú
einu hvalveiðimennirnir í okkar
heimshluta sem reyna að halda úti
tæknivæddum hvalveiðum sem at-
vinnugrein. Það hefur nú gengið í sjö
ár eða frá því ákveðið var að hefja
hvalveiðar í atvinnuskyni að nýju ár-
ið 1993 í óþökk Alþjóðahvalveiðiráðs-
ins og hvalavinum til sárrar gremju.
Bastesen heimsfrægur
Byrjað var með varúð og kvótinn
fyrsta árið var aðeins um 250 hrefmrn.
Ákveðið var að hætta ekki á útflutn-
ing til að forðast enn frekari æsingar
hvalavina á borð við grænfriðunga og
sjávarhirðana hans Pauls
Watsons. En það urðu átök á
miðunum.
Hvalfangarinn Steinar
Bastesen varð heimsfrægur og
hrefnuveiðar Norðmanna -
kryddaðar með sögum um
ásiglingar og slagsmál - voru
frétt sumarsins 1993. Norð-
menn sjálfir slógust um að
kaupa kjötið og það varð
þjóðaríþrótt að borða hrefnu-
kjöt; fátækrafæðið sem allt í
einu var orðið tvöfalt dýrara en
nautakjöt.
Nú í vikunni reyndu hval-
fangarar og Grænfriðungar sig
enn á ný á miðunum við Noreg.
Grænfriðungar segja að skotið
hafi verið á þá og geta sýnt
götóttan gúmmíbát því til sönn-
unar. Hvaifangarar segjst hafa
verið hindraðir í að aflífa særð-
an hval. Þetta er áróðursstríð.
Hvalveiðimenn hafa fyrir löngu
tapað því.
Hlfinningasemi
Fyrir vertíðina í ár var
heimilað að veiða 753 hrefnur
og selja kjötið á heimamarkaði.
Þessar veiðar hafa engin áhrif
á hrefnustofninn. Um Norður-
Atlantshafið svamla nú i það
minnsta hundrað þúsund
hrefnur eftir því sem menn
komast næst. Veiðarnar skipta
með öðrum orðum nákvæmlega
engu fyrir viðgang hrefnu-
stofnsins. Vandinn er að slag-
urinn stendur ekki um stofn-
stærð og kvóta.
Annars vegar stendur slagur-
inn um að yfirgnæfandi meiri-
hluti fólks á Vesturlöndum tel-
ur rangt að veiða hval. Alveg á
sama hátt og það er talið rangt
að skjóta nashyrninga, etja
saman nauti og nautabana og
að hafa hænur í þröngum búr-
um. Þarna ræður tilfmninga-
semin og hún er sterk.
Þessi tilflnningasemi hefur
ráðið úrslitum um að íslend-
ingar hafa gefist upp á hval-
veiðum. Hún hefur ráðið úr-
Hvalurinn, sem norskir hvalfangarar veiða, safnast upp í frystigeymslum. Kaupmenn bera
hvalveiðimönnum þau boð frá neytendum að þetta kjöt vilji enginn sjá. Símamynd Reuter
veiðum en stendur samt í stór-
ræðum þegar fréttist af erkió-
vinunum í liði Grænfriðunga.
Slæmt afspurnar
Neytendur í markaðslöndum
Norðmanna hafa ekki refsað
þeim fyrir hvalveiðarnar.
Norskir útflytjendur fullyrða að
hótanir um að sniðganga
norskar vörur hafi ekki haft
áhrif. Norskur lax er sú neyslu-
vara sem þekktust er í öðrum
löndum. Laxinn selst og selst.
Þarna ræður hagstætt verð
meiru en tilfmningarnar.
Margir Norðmenn óttast hins
vegar að hvalveiðarnar skaði al-
mennt ímynd þjóðarinnar í öðr-
ura löndum. Norðmönnum líkar
ekki að vera kallaðir „villi-
menn sem vaða í blóði sak-
lausra en skarpgáfaðra hvala.”
Um síðustu áramót gaf viku-
ritið Time úr sérhefti sem kall-
aðist Hugsjónir Evrópu og fjall-
aði um framtíðarsýnir fólks fyr-
ir upphaf nýs árþúsunds. Mona
Sahlin var rödd Svíþjóðar i
þessu hefti; Vigdís Finnboga-
dóttir talaði máli íslands og fyr-
ir Noregs hönd var mættur
frægasti sonur þjóðarinnar;
Steinar Bastesen. Hann er and-
lit þjóðarinnar.
Skammast sín
fyrir hvalinn
Margir Norðmenn eru orðnir
leiðir á að hvalveiðamar, sem
litlu máli skipta, fá meiri at-
hygli en flest annað sem lands-
menn taka sér fyrir hendur.
Síðustu átök við Grænfriðunga
hafa til dæmis varla verið nefnd
í Aftenposten, áhrifamesta fjöl-
miðli Noregs.
En af hverju þá að veiða hval
ef fáir fást til að borða kjötið og
ekkert er hægt að flytja úr
landi? Af hverju að standa í
óvinsælum hvalveiðum ef helsti
árangurinn er að frystigeymsl-
ur fyllast af illseljanlegum af-
urðum og þjóðin fær á sig óorð
í útlöndum?
Reykjavíkurboi^
Borgarverkfrœðingur
Byggingarréttur fyrir einbýlishús
Leitað er eftir kauptilboðum í byggingarrétt á
eftirtöldum lóðum:
a) Logafold 60 - byggingarréttur fyrir einbýlishús
með aukaíbúð á 686 ferm. lóð.
b) Blesugróf 23 - byggingarréttur fyrir einbýlishús
á 639 ferm. lóð.
c) Jöldugróf 5 - byggingarréttur fyrir einbýlishús á
571 ferm. lóð.
.
d) Bleikargróf 11 - byggingarréttur fyrir einbýlis-
hús á 593 ferm. lóð.
Nánari upplýsingar eru veittar á skrifstofu borgar-
verkfræðings, Skúlatúni 2, 3. hæð, sími 563 2300. Þar
fást einnig afhent gögn sem varða lóðirnar, svo sem
skipulagsskilmálar, uppdrættir og söluskilmálar.
Tilboðum skal skila til skrifstofustjóra borgar-
verkfræðings í síðasta lagi föstudaginn 23. júlí nk. kl.
16:00. Áskilinn er réttur til að taka hvaða tilboði sem er
eða hafna öllum.
Borgarverkfræðingurinn í Reykjavík.
slitum um að Norðmenn verða að
borða allt sitt hvalkjöt sjálfir - og til-
fmningasemin ræður að það þykir fal-
legt ef frumbyggjar murka lífið úr
nokkrum hvölum með handverkfær-
um og éta þá hráa.
Hins vegar stendur slagurinn um
smekk neytenda. Það eina sem er eft-
ir af hvalveiðum í atvinnuskyni eru
hrefnuveiðar Norðmanna og þær eiga
undir högg að sækja vegna áhugaleys-
is neytenda. Fyrir sex árum urðu all-
ir sannir Norðmenn að smakka
hrefnukjöt. Nú safnast kjötið upp í
frystigeymslunum. í sumar er búið
að veiða um 500 hrefnur af 753
hrefna kvóta, en nánast ekkert hef-
ur selst ferskt til neytenda.
Kaupmenn bera hvalveiðimönn-
unum þau boð frá neytendum að
þetta kjöt vilji enginn sjá. Aðeins
ein verslun innan þriggja stærslu
verslanakeðjanna i Noregi selui'
hvalkjöt. Stöku sérverslun hefur
hrefnukjöt á boðstólum og verðið
er á bilinu 1.000 til 1.500 íslenskar
krónur kilóið. Neytendur ypta öxl-
um og kaupa annað.
Steinar Bastesen segir við DV
að hvalveiðimenn verði að gera
meira til að kynna og selja kjötið;
keppa við aðra seljendur kjöts um
hylli neytenda. Það virðist vera
þrautin þyngri.
rengið. Yfirvöld hætta ekki á útflutn-
ing, jafnvel þótt íslendingar segist
vilja kaupa eins og 100 tonn og éta súr
á þorrablótum. Japanir vilja líka
kaupa en fá ekki, en án útflutnings
verður að draga til muna úr hvalveið-
um Norðmanna fyrir næstu vertíð.
Útflutningur er ekki á dagskrá því Al-
þjóðahvalveiðiráðið er í höndum
hvalavina og þar við situr. „Þetta þýð-
ir auðvitað ekki að hrefnuveiðar legg-
ist af en við getum þurft að draga úr
veiðunum,” segir Steinar Bastesen,
konungur norskra hvalveiðimanna,
við DV. Hann er sjáflur hættur hval-
Atvinnubótavinna
Enginn útflutningur
Nú liggja um 800 tonn af rengi í
geymslum í Noregi. Norska ríkið á
Steinar Bastesen: „Gunguháttur veldur því
að hvalveiðarnar eru að verða einhvers kon-
ar feluleikur sem enginn má vita um.“
I Noregi eru hvalveiðar atvinnu-
bótavinna. Norski bátaflotinn er of
stór og fjöldi báta hefur engin verk-
efni utan vetrarvertíðanna. Kvótarnir
eru of litlir fyrir of stóran flota. Því
þarf að flnna ný verkefni. í ár hafa 36
vertíðarbátar hrefnukvóta og til við-
bótar koma 11 bátar sem hafa sel-
veiðikvóta. Norska ríkið verður að
greiða 12 milljónir íslenskra króna
með hverjum selveiðibát.
Afls skapa þannig hval- og selveið-
arnar verkefni fyrir 47 báta, sem að
öðrum kosti lægju bundnir við
bryggju allt sumarið. Norsk stjórn-
völd hafa tekið þann pól í hæðina að
reyna að halda lífi í hvalveiðunum
án þess að vekja of mikla athygli er-
lendis. Málið er að leysa vanda út-
gerða um 50 vertíðarbáta í kyrrþey.
Steinar Bastesen sagði við DV að
þessi þáttur málsins væri vissulega
mikilvægur. „Eigendur bátanna
hafa mikilvægar tekjur af veiðun-
um. Vandinn er að heimamarkaður-
inn dugar ekki lengur fyrir afla
þessa báta. Stjómvöld vilja ekki
hætta á útflutning og Peter Angel-
sen sjávarútvegsráðherra þorir ekki
einu sinni að láta mig fá leyfi til að
flytja rengi til íslands. Hann þorir
ekki, og það er svona gunguháttur
sem veldur því að hvalveiðarnar em
að verða einhvers konar feluleikur,
sem enginn má vita um,” sagði
Bastesen.