Dagblaðið Vísir - DV - 09.08.1999, Blaðsíða 15

MÁNUDAGUR 9. ÁGÚST 1999
15
Er vinnusemi dyggð?
„Enn þá eru konur bundnari yfir daglegum heimilisverkum og barnaupp-
eldi en karlar," segir m.a. í grein Gunnhildar.
íslendingar eru svo
vinnusamir að leitun er
að öðru eins. Neyslan
hefur kennt þjóðinni að
réttlæta vinnudýrkun-
ina og afþreyingin er
orðin sjálf neyslan og
því þarf að vinna meira
til að geta skemmt sér.
Ung pör leggjast
árum saman í vinnu-
þrælkun og hætta öllu
rugli eins og ferðalög-
um. Þau kaupa frekar
gagnlega hluti, svo sem
rafinagnstæki og tól.
Ekki er óalgengt að
ungt fólk steypi sér í
miklar skuldir vegna
bUakaupa og greiðslu-
byrðin sem það tekur á
sig er ótrúleg.
Fjölskyldumálum ábótavant
Ungt fólk sem er að eignast börn
og koma sér upp heimili verður að
skuldsetja sig mikið tU að komast
yfir húsnæði. Langur vinnutími,
lág laun og húsnæðisbasl gerir það
að verkum að fjölskyldan stendur
höUum fæti í samfélaginu. Launin
er lág fyrir dagvinnu og duga ekki
tU framfærslu fjölskyldu og jaðar-
skattar eru þannig að aukin yfir-
vinna gefur litið í aðra hönd.
Það hlýtur að vera íhugunarefni
hvort ekki sé einhverju ábótavant
í fjölskyldumálum þjóðarinnar.
Þarf ekki annað en
skoða málefni ung-
linga sem lent hafa
upp á kant við kerf-
ið og leiðst út á
braut afbrota og
vímuefnaneyslu.
Ljóst er að vanda-
mál unglinga eru
ekki einkavanda-
mál skólanna held-
ur fyrst og fremst
forráðamanna og
samfélagsins.
Skólaárið er það
stysta sem þekkist
á Norðurlöndunum.
Fyrir kemur að
hjónin eiga ekkert
sumarfrí saman því
þau taka frí hvort í
sínu lagi til að bömin séu ekki ein
heima. Það er einnig nöturlegt að
einstæð móðir skuli sigla inn í
sumarið með aðeins fáa sumarfrís-
daga þar sem hinir hafa verið
teknir um jól og páska og á starfs-
dögum kennara.
Sveigjanlegur vinnutími
Vissulega er boðið upp á ýmis
námskeið og afþreyingu fyrir böm
á yngri skólastig-
um en þrátt fyrir
það þarf að brúa
bil. Margir for-
eldrar freistast
til að hafa börnin
ein og eftirlits-
laus heima því
bamagæsla er
dýr. Kannski er
það skýringin á
því að slys á
bömum í heima-
húsum era al-
gengari hér en
annars staðar á Norðurlöndum.
Forsvarsmenn fyrirtækja gætu
stuðlað að fjölskylduvænna and-
rúmslofti með því að draga úr yf-
irvinnu og bjóða upp á sveigjan-
legan vinnutíma. Samt ekki
þannig að fólk taki vinnuna með
sér heim og lengi þar með vinnu-
timann. Draga mætti úr makalaus-
um veisluhöldum eins og jólabollu
en bjóða í staðinn til fjölskyldu-
fagnaða.
Fjölskylduálag
Stjómmálaflokkarnir hafa allir
fjölskyldustefnu á stefnuskrá sinni
og stjómmálamenn viðurkenna að
miklar og hraðar breytingar á
þjóðfélagsháttum og lífsstíl hafa
aukið álag á fjölskylduna og vilja
styrkja stöðu hennar. Ber mest á
lengdu fæðingarorlofi og jöfnum
rétti mæðra og feðra til töku þess.
Algengara er að feður taki hluta af
sumarfríi sínu á launum heldur
en feðraorlof með greiðslum ffá
Tryggingastofnun því þær greiðsl-
ur eru ekki háar.
Enn þá eru konur bundnari yfir
daglegum heimilisverkum og
barnauppeldi en karlar. Aukinni
menntun kvenna fylgja bættir at-
vinnumöguleikar og nú era þær í
fastri vinnu sem þær hlaupa ekki
frá frekar en karlar. Konur sem
gegnum aldirnar hafa helgað
heimilinu alla sína krafta em nú
komnar út á vinnumarkaðinn og
þeirri þróun verður ekki breytt.
Því fyrr sem samfélagið gerir sér
grein fyrir því, því betra.
Gunnhildur Hrólfsdóttir
Kjallarinn
Gunnhildur
Hrólfsdóttir
rithöfundur
„Það hlýtur að vera íhugunarefni
hvort ekki sé einhverju ábóta-
vant í fjölskyldumáium þjóöarinn-
ar. Þarfekki annaö en skoða mál-
efni unglinga sem lent hafa upp á
kant við kerfið og leiðst út á
braut afbrota og vímuefna-
neyslu. “
Miskunnarleysi í
vímuefnamálum
Enn og aftur eru fíkniefnamál-
in í brennidepli og virðist sem það
sé rauði þráðurinn í umræðunni
að beita hörku og óbilgimi sem
bitnar jafnvel á óhörðnuðum ung-
lingum sem hafa orðið fyrir þeirri
ógæfu að lenda í hinum harða
heimi eiturefnanna. Sem foreldri
bama sem leiðst hafa út í fikni-
efnaneyslu er ég mjög undrandi á
þeim ummælum Halldórs Ás-
grímssonar utanrikisráðherra, að
ekki eigi að sýna fíkniefnaneyt-
endum neina miskunn. Það væri
fróðlegt að heyra álit ráðherrans á
því hvort honum finnist aó t.d. 13
ára stúlka sem selur líkama sinn
og fikniefni til að fjármagna eigin
fikniefnaneyslu eigi ekki skilið
„neina miskunn".
Það væri líka fróðlegt að heyra
meira um afdrif unga piltsins, sem
komst í kast við lögin og hefur af-
plánað eitt ár á Litla Hrauni og
var síðan sviptur sjálfræði og sett-
ur á óhugnanlegustu geðdeild
landsins, þ.e. réttargeðdeildina að
Sogni, af því ekki er annað úrræði
til fyrir hann, hvort hann eigi ekki
skilið „neina miskunn“.
Engin björgun sýnileg
Þau ungmenni sem ánetjast
fikniefnum hér á landi búa ekki
við neina miskunn. Þvert á móti
neyðast þau til að gera ýmislegt
ógeðfellt til að eiga fyrir næsta
skammti af eitrinu. Ef þeim tekst
að losna úr viðjum vímunnar
verða þau að
horfast i augu við
að hafa gert
hræðilega hluti á
meðan á neysl-
unni stóð.
Ég, og margir
aðrir foreldrar
vímuefnabarna,
hef orðið fyrir því
að engin úrræði
eru til fyrir bam-
ið mitt til hjálpar.
Langur biðtími er
í hvert einasta
meðferðarpláss
sem til er á landinu og eðlilega
hafa þeir einstaklingar sem lengst
em leiddir forgang í þau pláss sem
losna. Á meðan sökkva hin sem eru
að byrja í neyslu vimuefna sífellt
dýpra og engin björgun er sjáanleg
fyrir þau.
Ég tel að reyna eigi með öllum
ráðum að hindra innflutning eit-
urlyfia hingað til lands-
ins. Það er hræðilegt til
þess að hugsa, ef einhvert
sannleikskom er í því, að
einstakir innflytjendur
fikniefna komist upp með
sitt óáreittir, bara ef þeir
kjafta frá og vísi fikni-
efnalögreglunni á ein-
hvern annan innflytj-
anda.
Það hefur sýnt sig að á
þeim stöðum landsins
þar sem hundar eru hafð-
ir við leit að fikniefnum,
t.d. nú um verslunar-
mannahelgina á Akur-
eyri, að þeir gera stórfellt
gagn við að finna efnin.
Þess vegna er mér óskilj-
anlegt af hverju ekki er
sýnilegur fikniefnahund-
ur í Leifsstöð á Keflavíkurflug-
velli. Eins gætu tollverðir farið
með hunda um borð í hvert ein-
asta skip er hingað kemur. Líklegt
er að flestir myndu þá hugsa sig
um tvisvar áður en þeir kæmu
með fikniefni hingað til lands.
Mig hreinlega hryllir við því að
nú eigi að stofna enn eina nefnd-
ina vegna vímuefnavandans.
Hversu mörg ungmenni eiga eftir
að ánetjast vímuefnum, eða hrein-
lega að týna lífi sínu meðan sú
nefnd gruflar yfir málunum?
Luktar dyr kerfisins
Við íslendingar eigum marga
færa sérfræðinga sem hægt væri
að leita ráða hjá
og spara þannig
mikinn tíma. Má
þar t.d. nefna um-
boðsmann bama,
formann SÁÁ,
starfsfólk For-
eldrahúss Vímu-
lausrar æsku og
formann Barna-
vemdarstofu, sem
öll hafa komið að
þessum málum
um árabil. Það er
hræðileg lífs-
reynsla að upplifa
það að barnið
manns sé á kafi í
vímuefnaneyslu.
Enn verra er þó,
sem foreldri, að
koma að luktum
dymm kerfisins þegar maður grát-
biður um hjálp fyrir bamið sitt, af
þvi að ekki er til meðferðarpláss
fyrir það. Þess vegna óska ég eftir
því að sjúkrahúsið Vogur fái
myndarlegan skerf af milljarðin-
um margumrædda til að ljúka
megi við byggingu á þeirri álmu
Vogs sem ætluð á að vera ung-
mennum.
Enn fremur að Bamaverndar-
stofu verði veittur tryggur fiár-
stofn tU að halda uppi Stuðlum og
öðrum meöferðarheimilum henn-
ar um aUt landið. Nóg hefur verið
talað og fundað um vandann. Nú
er kominn tími tU aðgerða.
Margrét Kristjánsdóttir
„Langur biðtími er í hvert einasta
meðferðarpláss sem til er á land-
inu og eðlilega hafa þeir einstak-
lingar sem lengst eru leiddir for-
gang í þau pláss sem losna. Á
meðan sökkva hin sem eru að
byrja í neyslu vímuefna sífellt
dýpra og engin björgun er sjáan-
leg fyrir þ au.“
Kjallarinn
Margrét
Kristjánsdóttir
foreldri barns í
vímuefnavanda
Með og
á móti
Kaupmáttur landsmanna og
velferð myndi aukast til
muna ef landbúnaður yrði
rekinn eins og hver önnur at-
vinnugrein
Ingvi Hrafn Óskars-
son, formaöur
Heimdallar, félags
ungra sjálfstæéis-
i Reykjavík.
Ef landbúnaður væri rekinn eins og
hver önnur atvinnugrein, þar sem
virðing er borin fyrir markaðslögmál-
unum, væri hægt að auka kaupmátt
hérlendis um 3-10% á ári. Til að ná
þessu fram þarf að hætta opinberum
afskiptum af landbúnaði. Þetta er mat
hagfræðinga innan stjórnkerfisins og
kemur fram í vinnuplaggi frá Seðla
bankanum.
Viðskiptafrelsi
skapar velmegun
„Stjórnkerfi landbúnaðarins ein-
kennist af tvennu: miðstýringu og
ríkisvemd. Hvort tveggja leiðir til
óhagkvæmni og sóunar - og á endan-
um fátæktar. Viðskiptafrelsi skapar
hins vegar velmegun. Nærtækt
dæmi er íslensk-
ur sjávarútvegur
sem að megin-
stefnu býr við
umhverfi frjálsra
viðskipta og er
fyrir bragðið
grundvöllurinn
að velmegun
þjóðarinnar.
Mjög víða erlend-
is er sjávarútveg-
ur bundinn i viðj-
ar ríkisafskipta
og skapar engan arð. Afnám við-
skiptahafta í landbúnaði (þ.m.t. inn-
flutningshafta) myndi leiða til þess
að íslendingar ættu kost á betri vöm
á mun lægra verði. Auk þess gæfist
svigrúm til skattalækkana þar sem
landbúnaðurinn nýtur verulegra rík-
isstyrkja, Samkeppni myndi verða
til og leiða til þess að aðeins yrðu
framleíddar þær vörur sem þörf er
fyrir og greinin yrði arðbær - og
búin yrðu sannkallaðir landstólpar.
Jafnframt er rétt að benda á að þó að
ríkisverndin kunni að skapa atvinnu
þá kemur hún í veg fyrir grósku á
öðrum sviðum. Lækkun skatta og
aukning kaupmáttar myndu auðvit-
að leiða til þess að landsmenn hefðu
ráð á ýmsum vöram og þjónustu sem
þeir hafa ekki nú og ný atvinnutæki-
færi yrðu þar með til.“
Drepum ekki
landbúnaðinn
„Með fullyrðingunni er væntan-
lega átt við að íslenskur landbúnað-
ur verði rekinn án nokkurra ríkisaf-
skipta eða opinberra styrkja. Slíkt
þekkist hvergi í nálægum löndum.
Landbúnaður nýtur alls staðar
verndar í okkar
heimshluta og
það er alveg ljóst
að landbúnaður í
Evrópu, og ekki
sist á norðlægum
slóðum, mundi
vart lifa af í
frjálsri og óvar-
inni samkeppni.
Afskipti hins op-
inbera af land-
búnaði hafa
Sigurgeir Þorgeirs-
son, framkvæmda-
stjóri Bændasam-
taka íslands.
minnkað, jafnt hér og í öðrum Evr-
ópulöndum. Þessi þróun er jákvæð
en kollsteypur kæmu sér illa, jafnt
fyrir bændur sem neytendur. Ef hér
væri engin vemd gætu íslendingar
flutt inn ódýr matvæli frá þeim
löndum sem búa við hagstætt veður-
far þar sem framleiðslukostnaður er
afar lítill. Hið sama má segja um
mörg önnur lönd sem búa við erfið
skilyrði til landbúnaðar en menn-
ingar- óg velferðarríki byggist m.a. á
dugrniklum landbúnaði. Matvælaör-
yggi er/ hluti af velferðarsamfélag-
inu. Þar erum við betur sett en flest-
ar aðrar þjóðir en umræða á alþjóða-
vettvangi snýst æ meira um nauð-
syn þess að fólki séu tryggð holl og
hrein matvæli. Þessa stöðu viljum
við verja og það geram við því að-
eins að við treystum okkar landbún-
að en drepum hann ekki.“ -H,K