Dagblaðið Vísir - DV - 10.08.1999, Blaðsíða 3

ÞRIÐJUDAGUR 10. ÁGÚST 1999
Rannsóknar- og þróunarstarfsemi á íslandi:
Aukinn
óljós og óáþreifanlegur. í mati alþjóð-
legra stofhana er íslenskt efnahagslíf
sérstaklega lofað fyrir fært vinnuafl.
Styrkur okkar íslendinga virðist öðru
fremur liggja í þeim mannauð sem hér
hefur verið byggður upp.
íslendingar standa vel
í samanburði við aðrar þjóðir virð-
ist staða okkar vera býsna sterk og
nokkuð hátt hlutfall af þjóðarfram-
leiðslu er sett í rannsóknir og þróunar-
starfsemi. Til dæmis var 9,6 milljörð-
um varið til rannsókna árið 1997, eða
1,8% af þjóðarframleiðslu, en tölur fyr-
ir 1998 eru ekki tilbúnar. Með þessum
árangri höfum við náð meðaltali ESB-
ríkja og stefnum að því að ná OECD-
meðaltali ef svo fer fram sem horfir. ís-
lendingar eru nú efnahagslega í
fremstu röð, eða í 5. sæti, meðal iðn-
ríkja í þjóðartekjum á mann og öflug
nýsköpun fer fram í atvinnulífmu.
Þrátt fyrir aukin útgjöld til þessa
málaflokks eru teikn á lofti um að
þetta fé skili sér ekki nægjanlega vel
eða geti skilað sér betur. Hér á landi er
hlutfall útgjalda til rannsóknarstarf-
semi að of miklu leyti frá hinu opin-
bera. Þetta sést til dæmis ef skoðaður
er fjöldi einkaleyfaumsókna á mann.
Þar á bæ eru íslendingar með því
lægsta sem þekkist innan OECD.
Einkageirinn hefur hingað til ekki fjár-
fest nægjanlega í þróunarstarfsemi en
einkafjárfesting er talin skila meiri
arði en opinberar einfaldlega vegna
þess að þar býr gjarnan annar hvati að
Fjárfestingar í rann-
sóknum eru þjóðhags-
iega hagkvæmar.
baki þeim rannsóknum sem fjármagn
er sett í. Þar eru það hagnaðarsjónar-
mið sem ráða en vissulega eru sumar
rannsóknir, t.d. veður- og jarðfræði-
rannsóknir, ekki á færi annarra en op-
inberra aðila.
íslenskir frumkvöðlar
Þó svo að Háskólinn og ríkisstofn-
anir séu stærst á þessu sviði eru
einkafyrirtæki í auknum mæli að
fjárfesta í rannsóknum. Þar standa
tölvu- og hugbúnaðarfyrirtæki hér á
landi framarlega og horfur eru á að
þróunarstarfsemi þar muni aukast.
Lyfjafyrirtæki hér á landi hafa náð
góðum árangri og gott starf er unn-
ið þar. Þá eru bjartar horfur í líf-
tæknigeiranum og þar fer DeCODE
fremst í flokki. Auk þess eru ótal
aðrir aðilar með starfsemi á þessu
sviði en margt smátt gerir eitt stórt.
Fjárfesting í þekkingu hefur hing-
að til skilaö sér ríkulega þótt löng-
um væri skorin við nögl. Ef við ætl-
um að fullnýta þá þekkingu sem hér
er til staðar þarf að stuðla að áfram-
haldandi uppbyggingu í menntamál-
um og hvetja einkaaðila til að
stunda rannsóknar- og þróunar-
starfsemi. -bmg
lög og fyrirtæki áttað
sig á. Slík starfsemi eflir
mjög þann mannauð sem
starfar innan geirans og
hvetur um leið unga og
efnilega námsmenn til
dáða í vísindaiðkun. Fjár-
festing í rannsóknum
skilar líka miklum þjóð-
hagslegum ávinningi.
Slík ávöxtun réttlætir
þannig miklar flár-
festingar og lántök-
ur erlendis frá.
Hins vegar er það
flókið hagfræðilegt
vandamál að útskýra
hvernig þessi ávinning-
ur og ávöxtun kemur fram því til
skamms tíma getur árangurinn verið
»t
0 f
Uppgötvanir í jaröeölisfræði:
Sveiflur á jarðbraut
- ráöa tíðni ísalda

• * . • * . • • . ‘ •.
■ " ■ ■ ,
''
■ :' -
í ■ *'
Bandarískur
jarðeðlisfræð-
ingur, Jose Rial,
hefur leitt að því
líkur að fremur
óregluleg tíðni
isalda á jöröinni, sem verða með um
100 þúsund ára millibili, sé afleiðing
sveiflna á braut jarðar um sólu.
Kenning þessi er ekki ný af nálinni
og var almennt viðurkennd fyrr á
öldinni en hefur átt undir högg að
sækja síðustu áratugi.
Árleg braut jarðar um sólu breyt-
ist á tugþúsundum ára þannig að
hún verður annað hvort meira eða
minna sporöskjulaga með tímanum
og eru þessar sveiflur aðalástæða ís-
aldanna þar sem mismikið af sólar-
geislum vermir plánetima hverju
sinni miðað við hvemig brautin er í
laginu.
Serbi fær uppreisn æru
Breytingin frá hringlaga yfir í
sporöskjulaga er eitt dæmi af mörg-
um um langtímasveiflur á jarö-
brautinni og em þess háttar sveifl-
ur kenndar við serbneska stærð- og
stjamfræðinginn Milankovitch en
kenningar hans um tímasetningar
ísalda vom í heiðri hafðar þar til
fyrir um þremur
áratugum.
Milankovitch-
sveiflurnar verða á
tveimur mismun-
andi tímabilum og
er annað 100 þúsund
ár en hitt 413 þús-
und ár. Hið fyrra
hefur lengi verið al-
mennt viðurkennt
og fjöldi sannana
fundist fyrir því, til
dæmis í gömlum set-
lögum og jökulbor-
kjörnum, en ekki
hefur hingað til tek-
ist að sanna að hið
seinna eigi sér stað.
Rial skoðaði sam-
sætur súrefnis, þ.e.
súrefni með mis-
munandi massatölu, er fundust í
borkjörnum frá hafsbotni. Þyngri
samsætur súrefnis eru algengari
þegar kalt er í veðri og fann vísinda-
maðurinn með samanburði bæði
ummerki 100 - og 413 þúsund ára
tímabilsins.
Þannig má vera að hann hafi
veitt Serbanum uppreisn æru -
seint og um síðir. -fin
Milankovitch-
sveifíumar verða á
tveimur mismunandi
tímabilum og er annað
100 þúsund ár en hitt
413 þúsund ár.
hibu)
Fáar fjárfestingar
skila eins miklum
arði og það fjár-
magn sem sett í
rannsóknar- og
þróunarstarfsemi.
Þetta er löngu viðurkennd staðreynd
og þessu hafa mörg framsækin þjóðfé-
momiíun
iBook: Föröunartaska
fyrir væmið fóik
í kjölfar kynningar
Apple á iBook-far-
tölvunni hafa hinir
ýmsu aðilar látið
skoðun sína í ljós á
Netinu. Sumir hrósa fartölvunni í
hástert en aðrir eru ekki eins
hrifnir. Pésavinimir í PC Mag-
azine koma þó með furðulegustu
rökin um vankanta nýju fartölv-
unnar frá Apple.
John C. Dvorak, einn af fasta-
pennum PC Magazine, finnst
iBook-in nefnilega vera væmin og
stelpuleg og líta út eins og förðun-
artaska. Telur John C. Dvorak svo
upp manngerðir sem eigi eftir að
kaupa iBook-fartölvuna og telur
hann þar fremsta háskólastúdenta
með bakpoka í víðum buxum en
það er manngerð sem virðist fara
óstjómlega í taugamar á blaða-
manninum. Fyrir þá sem vilja sjá
greinina í heild sinni þá er slóðin
http://www.zdnet.co.uk/news og
þar er hægt að taka afstöðu til
óvæginna skoðana John C.
Dvorak.
í kjölfarið á þessari fyndnu en
fáránlegu grein hafa ýmsir
Makkavinir bmgðist hart við en
einnig fólk sem telur sig vera í
hópnum sem blaðamaðurinn talar
um af svo lítilli aðdáun. -sno
J'ílJVilj'
hagvöxtur
og meiri
mannauður