Dagblaðið Vísir - DV - 13.08.1999, Blaðsíða 11

FÖSTUDAGUR 13. ÁGÚST 1999
enmng
Legóistar listarinnar
Enn vefst póstmódernismi í
myndlist fyrir íslendingum. En
nú þurfa menn ekki að velkjast í
vafa lengur, þessi umdeildi ismi
er fundinn og hefur tekið sér
tímabundna bólfestu í sýningar-
sal hér í bæ. En grínlaust, hafi
menn einlægan áhuga á að
kynna sér hvernig þessi um-
deilda stefna getur litið út gerðu
þeir margt verra en að drífa sig
á sýningu Stefáns Jónssonar í
Ásmundarsal. Stefán hefur ekki
haft sig mikið í frammi hérlend-
is, aðallega vegna þess að hann
hefur verið búsettur í Austur-
löndum fjær. Þó munu einhverj-
ir kannast við legókallana hans
frá sýningunni Skúlptúr, skúlp-
túr.
Legókallarnir eru einmitt
einn lykillinn að því sem Stefán
tekur sér fyrir hendur. Eins og
margir ungir myndlistarmenn
virðist hann hafa lítinn sem eng-
an áhuga á að auka einhverju
við málaralistina, telur líkast til
að hún sé komin að ákveðnum
endimörkum þróunar sinnar.
Þess í stað einsetur hann sér að
gaumgæfa sjálfa innviði málcira-
listar, og meira en það, nota
þessa innviði til sjálfstæðrar
sköpunar. Sköpun hans er eigin-
lega í ætt við svokallaða afbygg-
ingu (deconstruction), þar sem
útgangspunkturinn er eitthvert
lykilverk úr listasögunni: 8. maí
eftir Goya, Sumarnótt á Þingvöll-
um eftir Þórarin B. Þorláksson,

í ■
II
1$ W$
Stefán Jónsson - Án titils (eftir málverki Rafaels) (hluti), 1998.
Myndlist
Aðalsteinn Ingólfsson
Krýning Napóleons eftir David o.s.frv. Sem
sagt, list um list.
Þessi lykilverk endurgerir Stefán í þrívídd,
notar legóflgúrur sem staðgengla hinna mál-
uðu þátttakenda í hverju drama og byggir í
kringum þær nákvæmt módel af „sviðsmynd-
inni“, jafnt náttúru sem arkitektúr. Sérhverri
endurgerð stillir hann upp á staili sem borinn
er uppi af einingum úr vinkiljámi. Hlutagildi
endurgerðarinnar er því kirfilega áréttað.
Senuþjófar
Merkilegt nokk verða þessar endurgerð-
ekki til að draga burst úr nefi fmm-
ír
myndanna heldur er eins
og þær verði nákomnari
okkur fyrir vikið. í stað
þess að einblína á þær úr
fjarlægö í listasafni getum
við lagst yfir þau eins og
börn yfir ný gull. Fyrir
vikið fer að vísu eitthvað
forgörðum af þjóðfélags-
legum skírskotunum og
tilfinningalegu vægi
þeirra en í staðinn öðlast
áhorfandinn nánari hlut-
deild í gangverki þeirra,
hagræðingu listamannsins
á fólki í rými, og ekki síst
skilning á byggingarfræði-
legu og táknrænu hlutverki
sjálfrar sviðsmyndarinnar.
í meðförum Stefáns verða
sviðsmyndirnar I rauninni
senuþjófar. Þær yfirskyggja
veslings legóistana sem
reyna hvað þeir geta að
halda reisn sinni; upp á sitt
einsdæmi lýsa þær fyrir
okkur viðtekinni merkingu
hugtaka á borð við „vald“,
„upphafningu", „ein-
drægni" og „náttúruinnlif-
un“.
Sköpun Stefáns felst að
sjálfsögðu í þessari afbygg-
ingu, sem í sýningarskrá
kallast „endurmönnun", í
tilraunum hans til að láta
eftirgerð slá neista af frum-
gerð, en hana er einnig að
finna í kænlegri endur-
skipulagingu á sviðsmynd-
unum. Þeir sem þekkja sinn David, Giotto
eða Rafael taka eftir því hvemig Stefán
„betrumbætir" ákveðna þætti sviðsmynd-
anna, stækkar þær, minnkar og stílfærir
eftir því sem hlutföll legóistanna segja fyr-
ir um. Við þetta öðlast sviðsmyndimar
einnig, og alveg óvart, eitthvað sem nefna
mætti „skúlptúrgildi". Sem er sennilega
ekki það sem listamaðurinn er á höttum
eftir. Allt um það er sýning Stefáns vel til
þess fallin að hrista upp í viðteknum skoð-
unum.
Tónverk fyrir GSM-síma
Inúítalist í Þjóðarbókhlöðu
Sjaldséða myndlist gefur að líta í and-
dyri Þjóðarbókhlöðu næstu vikumar,
nefnilega teikningar eftir marga af þekkt-
ustu listamönnum Inúíta i Kanada (sjá
mynd). Sýningin kemur úr safni MacDon-
ald Stewart listamiðstöðv-
arinnar við háskólann í
Guelph í Ontario, en það er
eitt af stærstu söfnum þar-
lendis með verkum Inúíta.
Listamennimir eru fjórtán
talsins og tilheyra ættflokki
frá Baker Lake í Nunavut,
en þeir eru taldir hafa þró-
að sérstakan stfl. Allt of lít-
ið berst af listaverkum
þessara „nágranna" okkar tU íslands og
því er upplagt að nota þetta tækifæri tU að
kynnast þróaðri sjónlist þeirra. Sýningin
er hingað komin í tengslum við námskeið
vísindamanna og stúdenta við háskólann í
Guelph, Bændaskólann á Hólum og Há-
skóla íslands.
Sýningin i Þjóðarbókhlöðunni verður
opin tU 4. nóvember. Bókhlaðan sjálf er
opin mán.-fóst. 8.15-19, laugard. 10-17 og
sunnudaga (ffá 22. ágúst) 11-17.
Forvarsla til sýnis
Listaverkafalsanir og listaverkaviðgerð-
ir hafa verið mikið í umræðunni hér á
landi á undanfórnum misserum. Því hlýt-
ur sýning um nútímaforvörslu, sem sett
hefur verið upp í Gerðarsafni í Kópavogi,
í samvinnu við hið ítalska Instituto per
l’Arte e il Restauro í Flórens, að vera sem
himnasending fyrir aflan þorra þeirra sem
láta sig varða menn-
ingararfinn, varð-
veislu hans og mis-
þyrmingu. Fyrsti hluti
sýningarinnar er helg-
aður margvíslegum
starfsaðferðum lista-
manna fyrr á tímum
og aUt fram á 17. öld.
Annar hluti fjallar um
ástæður þess að lista-
verk verða fyrir
skemmdum, bæði af eðlUegum orsökum
og fyrir slysni. Þriðji hluti sýningarinnar
segir svo frá sjálffi vinnunni sem forvarsl-
an útheimtir. Þar eru meðal annars til-
greindar aUar aðferðir sem notaðar eru
við forvörsluna. Hér hefði auðvitað verið
hægt að bæta við íslensku innleggi þai'
sem fjallað heföi verið um þann vanda
sem íslenskir forverðir hafa staðið frammi
fyrir við greiningu falsaðra listaverka.
Sýningin í Gerðarsafni er opin aUa daga
nema mánudaga, frá 12-18, og lýkur 10.
október.
Áki Ásgeirsson og Gunnar A. Kristinsson.
Tónlistarhópurinn Atonal Future hélt tón-
leika í Iðnó síðastliðið þriðjudagskvöld og
hófust þeir á langri biðröð. Tónleikarnir áttu
að byrja klukkan 20.30 en náfólur maður í
miðasölunni hélt áfram að selja miðana tU
klukkan rúmlega níu. Þegar undirritaður
spurði hvernig stæði á þessum seinagangi var
svarið að „þeir“ hefðu ekki búist við svona
mikflli aðsókn. Enda var húsfyUir og rúmlega
það og samanstóð áheyrendahópurinn aðal-
lega af ungu fólki.
í Atonal Future eru komungir listamenn
sem annaðhvort eru enn í námi eða hafa ný-
lega útskrifast. AUt eru þetta færir hljóðfæra-
leikarar og sumir tónskáld líka og með einni
undantekningu voru öU verkin á efhisskránni
eftir meðlimi hópsins.
Með aulalegum texta
Tónleikarnir byrjuðu á svonefndu íslensku
rappi - rondo fantastico VII eftir Atla Heimi
Sveinsson. Verkið einkennist aðaUega af síend-
urteknum nótum upp stutta krómatík ásamt
aulalegum texta sem hljóðfæraleikaramir
sungu inn á miUi, gullkorn á borð við I love
you ... you love me og þar fram eftir götunum.
Enda má svo sem skUgreina rapp sem síbylju
og leirburð og samkvæmt því var rapp Atla
Heimis þokkalega sannfærandi, enda snyrti-
lega samið.
Næst á dagskrá var Sextett fyrir blásara og
píanó eftir Gunnar Andreas Kristinsson.
Fyrsti hlutinn samanstóð af líflegri þrástefjun
en svo róaðist tónlistin og tók þá við langur
kafli sem var allt að því rómantískur og jafn-
vel melódramatískur. Undirrituðum fannst ró-
legi kaflinn helst til langdreginn og minna fuU-
mikið á tónlist við sápuóperu, en þrátt fyrir
það bar margt frumlegt og faUegt fyrir eyra og
greinUegt að Gunnar Andreas er efnUegt tón-
skáld.
Eftir Hlyn AðUs VUmarsson voru tvær tón-
smíðar, Roto con moto og Prelúdía & fúga. Sú
fyrri er í raun frumstæð danstónlist, glæsilega
raddsett, og einkenndist í heUd af órólegu mis-
gengi í hrynjandi með magnaðri stígandi.
Seinna verkið er í tveimur þáttum, hinn fyrri,
prelúdían, er nokkurs konar vefur af löngum,
leitandi tónum sem mynda síbreytUega
hljóma. Fúgan er á hinn bóginn hin fjörlegasta,
með óvæntum endi, en dálítið einhæf. Bæði
verkin bera vott um hæfileika Hlyns Aðils, sér-
staklega var Roto skemmtUegt og grípandi.
Tónlist
Jónas Sen
Rump, Sjúsk, Hmmm, Rím
Tónlist Áka Ásgeirssonar var rauði þráð-
urinn í efnisskránni því á mUli verkanna
heyrðust örstuttar skissur sem hétu Rump,
Sjúsk, Hmmm og Rím. Segja má að þessi ör-
verk hafi verið fyrir ljósakrónu og ósýnflega
hljóðfæraleikara því hver skissa hófst á því
að það kviknaði á ljósakrónunni i myrkvuð-
um salnum, og
svo heyrðist í
hljóðfæraleikur-
unum bak við
sviðið leika
mjög furðulega,
fyndna tónlist.
Eftir Áka var
líka lengri tón-
smíð, nafnlaus,
fyrir blás-
ara og hljóð-
gervU. Tón-
listin hófst
með tryll-
ingslegum
triUum
blásaranna
og því næst
heyrðist
djöfuUegur
fuglasöngur.
Einnig kvað
bandaríski forsetamarsinn við og von bráðar
örveikir hljómar sem minntu á Neptúnus eft-
ir Gustav Holst. Þá þurfti náttúrlega GSM-
sími að hringja úr nálægum frakka sem lá á
gólfinu og svo kvað annar sími við. Fleiri
símar bættust í hópinn og eftir nokkur
augnablik voru þeir orðnir óteljandi og
sungu og görguðu eins og heUt fuglabjarg.
Tónverk Áka var skemmtilegur gjörningur
og i fyrsta sinn sem undirritaður heyrir verk
fyrir GSM-síma. Síðasta atriði efnisskrárinn-
ar var Þönk Þríömóðins eftir Gunnar Bene-
diktsson, sérlega skemmtfleg tónsmíð með
mjög svo suðrænum trommuleik ásamt hnit-
miðuðum sólóum. Ástríðukennd saxófónsóló-
in og stemningin i heUd gerðu að verkum að
tónlistin hefði sómt sér ágætlega í kvikmynd
eftir David Lynch.
Þetta voru bráðskemmtilegir tónleikar,
hljóðfæraleikurinn var í fremstu röð, sér-
staklega var homleikur Stefáns Jóns Bern-
harðssonar aðdáunarverður. Vonandi heyrir
maður aftur í Atonal Future, og bara að það
verði í allra nánustu, tóntegundalausri fram-
tíð.
Listrýnir undir þrýstingi
Þann 30. júlí sl. birti umsjónarmaður
grein um Listaskálann í Hveragerði og
sýninguna „Samstöðu“, sem þar fór fram,
þar sem hann lét þess getið að upprunaleg-
um formála að sýningunni, skrifuðum af
Braga Ásgeirssyni (á mynd), hefði verið
„slaufað". Þess í staö hefði Einar Hákonar-
son ritað þann harðvítuga for-
mála sem birtist í skrá. Kvart-
aði Bragi undan þessu og
framkvæmd sýningarinnar í
Hveragerði við nokkra sam-
starfsmenn sína. Þaðan eru
upplýsingar umsjónarmanns
komncir. í birtingu þeirra fólst
gagmýni á þessari meðhöndl-
un skipuleggjenda á lands-
þekktum listrýni, hreint ekki
á Braga sjálfan.
Eins og lesendur Morgunblaðsins vita
bregst Bragi fljótt við ef honum þykir aö sér
vegið. Það var því athyglisvert að hann
mótmælti þessum upplýsingum ekki einu
orði og er þó búinn að vera á landinu allan
ágústmánuð. í grein frá Einari Hákonar-
syni frá 7. ágúst, þar sem ekki eru spörað
andmæli og ávirðingar, er þessari staðhæf-
ingu umsjónarmanns ekki mótmælt að
heldur.
Það er fyrst nú, 12. ágúst, sem Bragi and-
æflr, auðvitaö í löngu máli (getur Morgun-
blaðið ekki beitt sér fyrir styttingu þessara
greina hans; þorri fólks les einungis upphaf
þeirra og niðurlag...), og sjá, hann ritaði
aldrei umræddan formála, því er tómt mál
að tala um að honum hafi verið „slaufað".
Var einhver að tala um þrýsting?
Umsjón
Aðalsteinn Ingólfsson