Dagblaðið Vísir - DV - 19.08.1999, Blaðsíða 12

12
FIMMTUDAGUR 19. ÁGÚST 1999
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÓLI BJÖRN KÁRASON
Aðstoðarritstjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaöaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI11,105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vfsir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1900 kr. m. vsk. Lausasöluverð 170 kr. m. vsk., Helgarblaö 230 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiðir ekki víðmælendum fyrir viðtöl við þá eða fyrir myndbirtingar af þeim.
Garður er granna sættir
Spakmæli eru sem aldagamall reynslubrunnur oft
gagnlegri leiðarljós en kennisetningar nútímans. Dæmi
um slíkt er friðarviðleitni Vesturlanda á Balkanskaga,
sem hefur að leiðarljósi þá fáránlegu kenningu, að rétt sé
að kenna hatursmönnum að lifa saman í friði.
Þessi vonlausa viðleitni hófst í Bosníu fyrir nokkrum
árum og verður nú endurtekin í Kosovo, þótt menn
hefðu átt að læra af reynslunni frá Bosníu. Vandræðin
stafa einkum af Bandaríkjunum, þar sem menn telja
suðupott þjóða vera efsta tilverustig mannsins.
Deila má um, hvort tekizt hafi að bræða saman þjóðir
í Bandaríkjunum. Að minnsta kosti hefur fólk af afrísk-
um og rómönskum uppruna ekki lagazt að neinu meðal-
tali, sem kalla mætti bandarískt. Vandamál fjölþjóðarík-
isins hafa engan veginn verið leyst þar vestra.
Frá Bandaríkjunum kemur kenningin um, að inn-
prenta beri þjóðum Balkanskaga að lifa saman í friði. Sú
kenning hefur leitt til óraunhæfra aðferða Vesturlanda
við að halda þar uppi friði og efla velsæld. Nær hefði ver-
ið að leita leiðsagnar í aldagömlum spakmælum.
Garður er granna sættir segir eitt spakmælið. Ein-
faldasta og ódýrasta leiðin til að halda frið milli ná-
granna er að reisa girðingu milli þeirra, svo að ljóst sé,
hvað sé hvers. Flóknasta og dýrasta leiðin er hins vegar
að þvinga fólk inn í sameiginlega girðingu.
Einfaldasta og ódýrasta aðgerðin til eflingar friði á
Balkanskaga er að reisa girðingu umhverfis Serbíu, þar
sem alls engir nema Serbar séu öðrum megin og alls eng-
ir Serbar séu hinum megin. Vesturlönd gætu þá tekið að
sér að vakta eina girðingu í stað stórra svæða.
Eini vandinn við girðinguna er að finna, hvorum meg-
in Svartfjallaland og Vojvodina eigi að lenda. Ljóst er, að
Kosovo öll ætti að vera vestan hennar og að Bosníu ætti
að skipta eftir einfaldaðri útgáfu af núverandi markalínu
milli svæða Serba og svæða annarra þjóða.
Hermenn, löggæzlumenn, erindrekar og hjálparstarfs-
menn af Vesturlöndum eru á þönum um stór svæði í ár-
angurslausri friðar- og uppbyggingarviðleitni. Glæpafor-
ingjar heimamanna taka ekki mark á tilskipunum að
vestan og stela mestallri fjárhagsaðstoðinni.
Sem dæmi um árangursleysi löggæzlunnar má nefna,
að verst ræmdu stríðsglæpamenn Bosníu, þeir Radovan
Karadzic og Radko Mladic, ganga enn lausir og fara allra
sinna ferða. Ekki hefur heldur tekizt að hindra Albana í
að hefna harma sinna á Serbum í Kosovo.
Tekið hefur verið saman, hversu miklu af vestrænu
hjálparfé hafi verið stolið í Bosníu. Það eru rúmlega 70
milljarðar íslenzkra króna, sem er rosalega mikið fé. Um-
svifamestu þjófarnir eru forseti Bosníu, Alija Izet-
begovic, og sonur hans, Bakir Izetbegovic.
Um spillinguna í Bosníu hefur verið samin 4000 blað-
síðna leyniskýrsla, sem komizt hefur í hendur New York
Times. Sem lítið dæmi úr henni má nefna, að Vesturveld-
in saka borgarstjórann í Sanski Most, Mehmed Alagic,
um 358 aðskilda þjófnaði á vestrænu hjálparfé.
Ástæðulaust er að sóa peningum til uppbyggingar, ef
þeim er meira eða minna stolið. Einfaldara og ódýrara er
að láta heimamenn sjálfa ráða því, hvort þeir vilja byggja
fyrir eigin rammleik, og takmarka afskipti Vesturlanda
við það eitt að stía hatursmönnum í sundur.
Við balkanskar aðstæður þýðir ekki að segja mönnum
að elska hver annan. Nærtækara er að fara eftir spak-
mælinu, sem segir, að garður sé granna sættir.
Jónas Kristjánsson
,En er það virkilega rétt að ríkisstjórnin vilji sem dreifðasta eignaraðild?" spyr Ögmundur í grein sinni.
Ríkisstjórn á móti
dreifðri eignaraðild
færðist eignarhaldið
á mjög fáar hendur.
Þannig er markaður-
inn einfaldlega. Þetta
þekkjum við þar sem
lögmál hans eru lát-
in ríkja, hvort sem
er í fiskveiðistjórn-
unarkerfl eða annars
staðar. Markaðurinn
ieitar í fákeppni.
Gegn þessu kann
að vera hægt að
reisa einhverjar
skorður en víðast
hvar þar sem slíkt
hefur verið reynt
hafa þær reynst hald-
litlar. Enda skulum
við ekki gleyma því
að á undanförnum
„Til sanns vegar má færa að
eignaraðildin hafi verið eins
dreifð og mögulega er kostur;
eigandinn þjóðin ÖH, 275.277
manns, en það munum við vera
nú um stundir. “
Kjallarinn
Ögmundur
Jónasson
form. þingflokks VG
Forsætisráðherra hefur áhyggj-
ur af því að fjármálastofnanir þjóð-
arinnar safnist á fáar hendur og
talar i því samþandi um nauðsyn
þess að tryggja dreifða eignaraðild
þegar bankar og aðrar opinberar
eigur eru seldar. Um þetta hefur
hann haft stór orð enda má til
sanns vegar færa að miklu máli
skiptir hverjir stýra þjónustustofn-
unum almennings og flármálalífi
þjóðarinnar.
Nú er sjálfsagt að íhuga hvort og
þá með hvaða hætti unnt sé að
tryggja með lögum sem dreifðasta
eignaraðild þegar almannastofnan-
ir eru einkavæddar. Erflðara er og
reyndar ógerlegt að búa svo um
hnúta að einvörðungu gegnumheil-
ir móralistar geti keypt. Bæði yrði
sennilega fátt um kaupendur og
einnig væru menn famir að daðra
ískyggilega við stjórnarhætti ein-
ræðisríkja með slíku fyrirkomu-
lagi. Ekki væri það þeinlínis í anda
frjálslyndis ef menn þyrftu að hafa
velþóknunarvottorð ráðamanna
upp á vasann til að fá aðgang að
viðskiptalífinu. En er það virkilega
rétt að ríkisstjómin vilji sem allra
dreifðasta eignaraðild? Kann það ef
til vill að vega þyngra að henni
mislíki hverjir það eru sem nú eru
að kaupa? - íhugum þetta ögn.
Þær stofnanir sem eru til um-
ræðu þessa dagana eru flármála-
stofnanir og Landssíminn. Jafnt og
þétt bætast svo fleiri á sölulistann.
Allar þessar stofnanir hafa verið
byggðar upp af almenningi og ver-
ið á forræði hans. Til sanns vegar
má færa að eignaraðildin hafi ver-
ið eins dreifð og mögulega er kost-
ur; eigandinn þjóðin öll, 275.277
manns, en það munum við vera nú
um stundir.
Hvers vegna að fækka
eigendum?
Með einkavæðingunni og söl-
unni mun þessum eigendum snar-
fækka og líklegt að með tímanum
árum hefur hver lagasetningin rek-
ið aðra til að greiða götu mark-
aðslögmálanna og takmarka þar
með möguleika hins opinbera, það
er að segja fulltrúa almennings til
afskipta af efnahagslífinu. Út á
þetta hafa samningar á borð við
EES einnig gengið.
Setið yfir ránsfeng
Afleiðingar þeirrar einkavæð-
ingarstefnu sem rekin hefur verið
allan þennan áratug eru nú fyrst að
koma skýrt í Ijós. Og óhætt er að
segja að marga reki í rogastans.
Þjóðin fylgist agndofa með flár-
málamönnum, sem komist hafa
yfir milljarða króna, bítast um eig-
ur þjóðarinnar og yfirráð yflr efna-
hagslífinu. Engu líkara
er en menn sitji þar
yfir ránsfeng. Enda
nokkuð til í því að svo
sé. Á síðastliðnu vori
þegar Alþingi kom
saman að loknum
kosningum flutti þing-
flokkur Vinstrihreyf-
ingarinnar - græns
framboðs þingsálykt-
unartillögu þess efnis
að öll frekari áform um
einkavæðingu og sölu
almannaeigna yrðu
stöðvuð þegar i stað.
Skipuð yrði þverpóli-
tísk nefnd sem færi
rækilega í saumana á
einkavæðingunni og af-
leiðingum hennar.
í framhaldinu yrði
reynt að ná sam-
stöðu um stefnu sem
þjónaði hagsmunum
almennings en ekki
gróðaafla. Þessi til-
laga verður endur-
flutt í byrjun þings.
Vonandi mun hún fá
brautargengi því nú
er.mál að linni. Það
verður að koma í
veg fyrir að spekúlantar og brask-
arar éti eigur þjóðarinnar upp til
agna.
Til umhugsunar
Ef það er markmið í sjálfu sér að
tryggja sem dreifðasta eignaraðild
og ef það er markmið í sjálfu sér að
tryggja lýðræðislega stjómun yfir
fiármálalífi þjóðarinnar og stoð-
kerfl atvinnulífs og samfélags sem
hér hefur verið byggt upp af þjóð-
inni allri og lotið forræði hennar
með góðum árangri, hvers vegna er
þá verið að rífa þessar eignir sem
eru mikilvægar og skila eigendum
sínum miklum verðmætum af þeim
og koma á fáar hendur?
Ögmundur Jónasson
Skoðanir annarra
Ojafnvægi á bílamarkaði
„Ástæðan fyrir þessu ójafnvægi á markaðnum er
að mínu mati fyrst og fremst skortur á upplýsingum
sem hefur orðið til þess að allir aðilar við kaup og
sölu notaðra bíla vita ekki hvort þeir hafa gert „góð“
kaup - í skilningnum að kaupa á „réttu“ verði... Sala
notaðra bíla hefur í heild sinni verið rekin með tapi
undanfarin ár og bílaumboðin því ekki ánægð með
verðið. Niðurstaðan er sú að í mörgum tilfellum eru
allir aðilar sem koma að kaupum og sölu þíla óá-
nægðir með verðiö vegna ónógra upplýsinga."
Bogi Pálsson í Viðskiptablaðinu 18. ágúst.
Mannauður í sjávarútvegi
„íslendingar standa mjög vel í þessum geira. Fyr-
irtæki eins og Marel eru þekkt viða um heim... Ég
held að kunnátta íslendinga á þvi hvernig búnaður
til fiskveiða og fiskvinnslu eigi að vera sé mikil. í
þessari þekkingu felst hinn raunverulegi mannauð-
ur og hann þurfum við að nýta í meiri mæli en gert
er í dag... Fyrirbæri eins og rafræn viðskipti gegn-
um Netið eiga eftir að jafna samkeppnisaðstöðu okk-
ar. Rafræn viðskipti gera stærð fyrirtækja afstæða.
Einungis varan skiptir máli og þar erum við í góð-
um málum.“
Ingólfur Sveinsson í sérbl. Mbl. um sjávarútveg
18. ágúst.
Skelfilegur bílamarkaður
„Það byggist á því að við erum að keyra á bílum
sem eru 11 til 12 ára og jafnvel 14 ára gamlir og höld-
um að það séu einhver verðmæti í þeim... Það sem
er að eyðileggja markaðinn í dag er að bílaumboðin
eru svo ofboðslega dugleg að flytja inn nýja bíla!
Maðurinn úti á götu kaupir nýjan bíl vegna þess að
hann fær hann allan lánaðan. Á flögurra ára bíl fá
menn ekki nema 50% lán og þessi bíll er byrjaður að
bila. Þess vegna er markaðurinn svona í dag. Það er
svo miklu einfaldara að kaupa nýjan bíl út af lána-
möguleikunum, það þarf ekki að eiga krónu til að
keyra út á nýjum bíl. Notaður bíll er ekki það ódýr
í dag að það borgi sig að kaupa hann.“
Guðfinnur Halldórsson í Viðskiptablaðinu 18. ágúst.