Dagblaðið Vísir - DV - 21.08.1999, Blaðsíða 28

28
ilgarviðtalið
LAUGARDAGUR 21. AGUST 1999
Islenskur togaraskipstjóri lifir frumstæðu lífi með Grænlendingum í afskekktu þorf
DV. Kuumiit_________________________
Það er rólegt fyrir utan einu verslun-
ina í 400 manna þorpi á Austur- Græn-
landi. Klukkan er 10 að morgni og jull-
ur með einum karli hver hafa verið að
tínast út úr höfninni. Á kaupfélags-
tröppunum eru 10 manns sem sumir
eru að lepja bjór að styrkleikanum 3,7
prómill en aðrir bara að spjalla í fuli-
komnu tímaleysi. Eini tímapunkturinn
sem einhverju máli skiptir er hádegið
því þá má kaupfélagið byija að selja
sterkan bjór. Nokkrir karlar sitja á
planka skammt frá og bíða þess að ein-
hver kaupi af þeim aflann frá deginum
áður. Það eru ekki mörg kílóin;
kannski fugl eða nokkrir þorskar.
Hreyfing kemst á hópinn þegar
tröllslegur hlátur raskar ró hinna yfir-
veguðu Grænlendinga sem aðeins bíða
þess eins i tímaleysinu að kaupfélagið
og eina verslunin í þorpinu auki alkó-
hólstyrkinn í bjómum. „Siggi, Siggi,"
kallar einn hinna innfæddu, og það má
greina lotningu i röddinni þegar hann
hálfhleypur á móti hinum hláturmilda
aðkomumanni sem sker sig úr hópi
hinna dökku Grænlendinga þar sem
hann blandar sér í hópinn, hvítur og
úfinn. Minnir raunar á víking innan
um inúítana. Einn hinna innfæddu
býður Sigga bjór en hann bandar frá
sér hendinni og segist vera að fara á sjó
til að ná í meiri grálúðu. „Þetta er mað-
urinn sem kom út úr haflsnum," segir
einn Grænlendinganna í hálfum hljóð-
um við tíðindamenn DV. „Mikill fiski-
maður sem konumar djTka,“ bætir
hann við, brosir og fær sér drjúgan
sopa af 3,7 prósenta bjórsulli. Siggi,
sem um árabil stjómaði nýtísku ís-
lenskum togumm, gefur sér skamman
tíma fyrir utan dönsku einokunarversl-
unina og heldur niður á bryggju þar
sem hann snarar sér um borð í fiski-
bátinn Leif Eiríksson og leggur frá
landi. Það er mikill munur á þessum
sex tonna plastbáti og 500 til 800 tonna
togurunum sem hann stjórnaði á ís-
landsmiðum.
Ekkert stress
Aðspurður um það atriði hlær hann
rosalega og segist ekki sjá eftir neinu
heima.
„Þetta líf er ffábrugðið öllu því vest-
ræna stressi og vitleysu sem á sér stað
á íslandi. Hér era rólegheitin ailsráð-
andi og ekki bílar að skrattast fram og
til baka. Hér er maður laus við farsíma-
draslið og allt annað sem hjálpast að
við að gera fólk útúrstressað. Mér er
shmdum hugsað til þess hvort ég sé
ekki uppi á vitlausum tíma og hefði átt
að vera svo sem hálffi öld fyrr á ferð,“
segir Sigurður Pétursson, 52 ára skip-
stjóri frá Ólafsvík, sem fyrir tveimur
árum sneri baki við allsnægtalífinu á
íslandi og settist að á Grænlandi. í
fyrra flutti hann frá Suður-Grænlandi
og bjó um sig í þorpinu Kuumiit við
Ammassalik-fjörð. í þorpinu er fátt um
nútímaþægindi. Eitt vatnssalemi er í
frystihúsinu skammt utan við þorpið
en annars verða íbúamir að láta nægja
fótur þegar þeir gera þarflr sínar. Ekki
er rennandi vatn nema í örfáum hús-
um og simi er aðeins á pósthúsinu og á
örfáum öðrum stöðum. Farartæki era
engin nema jullur Grænlendinganna
og einn traktor auk eins fjórhjóls. Að
vetrinum er eina vélknúna farartækið
vélsleði sem lamaður frystihússtjóri
Nuka A/S hefur undanþágu til aö nota.
Að sumrinu notar hann flórhjólið sem
er einnig á undanþágu á sömu forsend-
um. Á allri austurströndinni er bann
við notkun vélknúinna farartækja á
landi og verður fólk að notast við
hundasleða eða þyrlur á því tímabili
sem vetrarveður geysa og hafls lokar
öllum sjóleiðum. Það era veiðimenn-
imir sem standa fastir á því að ekki
megi leyfa vélknúin farartæki vegna
þess að það styggi bráö þeirra.
Sótti buxur
Sigurður eða Siggi frændi eins og
hann kallaðist í þröngum hópi á Is-
landi er spurður að því hvað hafi vald-
ið þessum umskiptum á lífi hans.
„Upphafið má rekja til þess að ég
kom sem túristi til Suður-Grænlands
vorið 1997. Ég fór í vikuferð þar sem
DV-myndir Róbert R
siglt var um Suður-Grænland með
Fransmanni. Þegar við sigldum um
þessa flrði gaf ég þá yfirlýsingu að hér
ætlaði ég að vera en færi bara heim að
sækja buxur. Það stóð því skömmu eft-
ir heimkomuna pakkaði ég saman og
kom til Grænlands alkominn," segir
Siggi.
Það leið ekki nema hálfur mánuður
frá túristaferðinni sumarið 1998 þar til
Siggi keypti plastbátinn Leif
Eiríksson heima á íslandi
og sneri aftur til Grænlands
þar sem hann i fyrstu hélt
til á hreindýrabúi íslend-
ingsins Stefáns Hrafns
Magnússonar í Isortoq.
„Ég byrjaði á hreindýra-
búinu hjá Stefáni en mein-
ingin hjá mér var alltaf að
fara á fiskveiðar. Stefán ætl-
aði að láti mig hafa sinn bát
og það var á honum að
skilja að þarna væra allir
firðir fullir af fiski. Þetta
átti allt að vera svo blómlegt
og fint en það reyndist nú
ekki vera svo. Ég kom út
með línuspil, veiðarfæri og
alls kyns útbúnað til veið-
anna. Þama var enga beitu
að hafa svo ég stóð úti á
klöppum og beitti bleikju.
Maður hefði nú ekki trúað
því að óreyndu að eiga eftir
að standa í því að beita sil-
ungi en svona var þetta,“
segir hann.
„Það heillaði mig strax að
vera í allri þessarri víðáttu
án þess að nokkur væri að
skipta sér af því hvar maður
væri í veröldinni. Það er
ekki þarna þessi helvítis yf-
irstjóm á öllum hlutum eins
og gerist heima og þama er
maður ftjáls. Heima má
ekki leysa bát frá bryggju án
þess að tilkynna það form-
lega og ekki má veiða gramm af fiski
án þess að það sé tíundað i þririti. Hér
skiptir sér enginn af manni og það er
afar notalegt," segir hann.
Hitti mann á flugvelli
Um sumarið var Leifur Eiríksson
við veiðar á Suður-Grænlandi en ekki
bólaði á öllum fiskinum sem munn-
mæli hermdu að væri inni á fjörðun-
um. Skipstjórinn fór þvi að ókyrrast og
líta í kringum sig eftir værdegri
veiðislóðum. í því skyni hélt hann
norður til Kulusuk þar sem enn urðu
kaflaskil.
„Á flugvellinum þar hitti ég þann
ágæta mann Gunnar Braga Guðmunds-
son, forstjóra stórfyrirtækisins Nuka.
Við tókum tal saman og hann sagði
mér að mikið væri af grálúðu inni á.
fjörðum í grennd við Kulusuk. Það var
á honum að skilja að einhver óhemja af
fiski væri í boði á örfáa króka," segir
Siggi og hlær hrossahlátri.
Það varð að ráði milli Sigurðar og
Gunnars Braga að hann færi norður
eftir til að veiða grálúðu fyrir Nuka
A/S og legði upp í frystihúsið í
Kuumiit skammt norðan við Kulusuk.
Ekki var um annað að ræða en sigla
Leifi Eiríkssyni fyrir hvarf og norður
með Grænlandi. Það reyndist hin
mesta háskafór.
„Þetta er aðalkallinn hjá Nuka og
eftir samtal okkar vorum við í sam-
bandi og síðar var tekin ákvörðun um
að ég héldi yfir á austurströndina, 700
sjómílna leið frá Julianeháb. Ég gerði
nokkrar tilraunir fyrripart sumars
1998 til að fara af stað fyrir Hvarf en
varð að snúa til baka vegna íssins. Það
var reyndar búið að segja mér að þetta
væri vonlaust og allt lokað vegna haf-
íss. Það gekk svo langt að menn buðu
mér í ískönnunarflug til að sýna mér
alvöra málsins en ég þáði það ekki og
var reyndar ákveðinn 1 að fara hvað
sem tautaði og raulaði," segbr hann.
Um miðjan júlí í fyrrasumar lagði
Sigurður af stað á sómabátnum Leifi
ásamt Friðrik Pétri, 17 ára syni sínum.
„Þetta gekk brösótt framan af ferð-
inni og var raunar á köflum helvíti
skrautlegt.
Þetta var viö Hvarf þar sem sterkur
straumur skapar hættu og þar sem er
auður sjór getur á örskotsstundu allt
fyllst af ís. Við vorum að reyna að kom-
ast til Prins Christianssunds og ég
sigldi að grjóteyju þar sem ég klifraði
Leifur heppni í hafís
Grænland
Sermiligaaq
Kuummiit
AmmassaliK Kulusukk
Veiöisvæöiö
Nuuk
Qaqortoq
Saarloq
Julianehab:
Nanortalik
> Fastur mllli
jaka
Rrins Christiansund
/
FSCT
Kokkurinn hans Sigga er grænlenskur og heitir
Marta og sinnir ýmsu tilfallandi um borð.
Sigurður Pétursson skipstjóri er hér á goggnum á Leifi Eiríkssyni með væna lúðu.
Siggi býr í þorpinu Kuumiit þar sem lífið
upp á fjall til að kanna aðstæður. Þar
sá ég að siglingaleiðin var lokuð og ég
ákvað að fara út fyrir allan is að eyjum
sem ég vissi af og reyna þannig að
komast leiðar okkar. Við vorum úr
sambandi við allt og alla og urðum að
treysta alfarið á sjálfa okkur og bátinn.
Við vorum með talstöð sem náði engu
sambandi og svo gervihnattasíma. Ég
vissi alltaf að símahelvitið myndi
aldrei virka enda kveikti ég ekki á hon-
um fyrr en við komum í höfh í
Ammassalik," segir Siggi.
Hræddur um strákinn
Feðgamir urðu að sigla í snarhasti
frá útsýniseyjunni þar sem hafis var
að loka víkinni og að auki var þoka að
leggjast yfir. Þá dró heldur betur til
tíðinda á ferðalaginu sem þegar hafði
kostað nokkrar bátsskrúfur sem
skemmst höfðu í ísnum. Borgarísjak-
amir sem fram að þessu höfðu verið í
hæfilegri frarlægð gerðu nú atlögu.
„Það var allt að fyllast af ís við eyj-
una og á sundinu. Þetta vora stórir
andskotans ísjakar og einn var botn-
fastur þar sem við vorum að reyna að
fara frá eyjunni. Þar sem við vorum að
fara meðfram honum skall spöngin á
okkur frá hinni hliðinni og sá botn-
fasti stóð.fastur fyrir,“ segir hann.
Þegar þarna kom sögu vora græn-
lenskir fjölmiðlar uppfúllir af fréttum
um að 2000 tonna fragtskip væri fast í
ís norðar við Austurströndina. Búið
var að lýsa yfir neyðarástandi og
björgunarþyrla sveimaði yfir skipinu
tU að vera tilbúin að koma áhöfti-
inni til hjálpar. Á meðan skipið
rak um 60 sjómílur fast í haf-
ís skoppaði plastbáturinn
Leifúr innan um jakana
og miðaði ágætlega að
undanskildum einstöku
atburðum sem heftu
fór.
„Þegar spöngin
skall á okkur sá ég
að báturinn gekk
saman um 10 sentí-
metra hvorum meg-
in. Ég beið milli von-
ar og ótta. Ég hélt að
báturinn myndi
brotna i spón en þá
skyndilega kastað-
ist hann á aðra hlið-
ina og skaust upp eins !
og korktappi undan
þrýstingnum og
kastaðist upp á
jakann. Þá vissi
ég að okkur var
borgið og að-
eins þyrfti að
ggi P. gerir allt
ílfur um borð í
t sínum. Hann
iðir beituna,
itir og dregur
una. Hér er
nn að beita inni
Immassalik-firði
í baksýn er
físinn sem heill-
hann þrátt fyrir
jkstra.