Dagblaðið Vísir - DV - 26.08.1999, Blaðsíða 17

FIMMTUDAGUR 26. ÁGÚST 1999
17

■i ■
Flestir eru
áhættufælnir
- áhættudreifing er lausnin
Allri flárfestingu fylgir nokkur
áhætta, allt frá því að vera nánast
engin og í það að vera veruleg. Þeg-
ar áhættan er lítil er vænt ávöxtun
jafnan minni því fjárfestar geta ekki
vænst þess að fá mikla ávöxtun
nema þeir séu tilbúnir að taka
ákveðna áhættu. Ákveðið samband
er á milli áhættu og ávöxtunar og til
að gera langa sögu stutta þá gildir
það að því meiri áhætta sem tekin
er þeim mun hærri er vænt ávöxt-
un. Með áhættu í verðbréfaviðskipt-
um er átt við hættuna á því að
ávöxtun verði ekki sú sem stefnt
var að þegar viðskipti voru gerð.
Hættan stafar af sveiflum í verði
hluta- og skuldabréfa.
Hvað er áhættufælni?
Það er líklegast að flestir venju-
legir einstaklingar séu áhættufæln-
ir og hægt er að nota prófið hér til
hliðar til að kanna það. Með því er
átt við einstakling sem er tilbúinn
að sætta sig við lægri ávöxtun en
ella til að draga úr áhættu. Á sama
hátt er áhættusækinn einstaklingur
tilbúinn að taka mikla áhættu í von
um mikla ávöxtun. Fjölmargar
kannanir hafa leitt í ljós að flestir
eru áhættufælnir og virðist það ein-
faldlega liggja í mannlegu eðli að
vilja ekki taka mikla áhættu.
I lífinu eru flestir hræddir við að taka áhættu. Það sama á við um fjárfestingu í verðbréfum. Þverhnípi við Jökulsár-
gljúfur. DV-mynd GVA
Hvernig metum við
áhættu?
Eins og áður sagði fylgir allri
fjárfestingu, hvort sem um ræðir
verðbréf eða fasteignir, nokkur
áhætta. Hún er fólgin í því að
verðmæti fjárfestingarinnar sveifl-
ast til og sveiflan getur gengið í
báðar áttir. Ef þú kaupir hlutabréf
í fyrirtæki er alls ekki víst í hvaða
átt gengi bréfsins leitar. Með ýms-
um aðferðum er hægt að mæla
sveiflustærðir og í hvaða átt
ákveðin bréf gætu haft tilhneig-
ingu til að leita. Hins vegar eru
slíkar bollaleggingar tæpast á færi
annarra en fagmanna. Þar að auki
geta verið ýmsar ástæður fyrir því
að gengi bréfa sveiflast. Til ein-
földunar má segja að allar þekktar
upplýsingar um einstök fyrirtæki
séu innbyggðar í verð á hlutabréf-
um og því endurspegla verðsveifl-
ur breytingar á smekk fjárfesta.
Þá hafa væntingar manna um
verðbólgu bein áhrif á verð þvi
mikil verðbólga rýrir verðmæti
verðbréfa. Til dæmis sáum við í
vikunni hvernig fjárfestar brugð-
ust við neikvæðri umfjöllun um
FBA. Gengi bréfanna lækkaði sem
endurspeglaði óöryggi þeirra.
Áhættudreifing er
lausnin
Til að mæta þessari áhættu sem
fylgir Sárfestingu í verðbréfum beita
flestir þeirri aðferð að dreifa áhætt-
unni eða með öðrum orðum að setja
ekki öll eggin í sömu körfuna. Með
ýmsum hætti er hægt að draga úr
áhættu og í því samhengi bjóða fjár-
málafyrirtæki fólki að kaupa í sjóð-
um sem stjórnað er með tilliti til
þeirrar áhættu sem sjóðfélagar eru
tilbúnir að taka. Áður en fjárfest er
er ráðlagt að setja sig í samband við
fjárfestinga-ráðgjafa sem ráðleggja
okkur miðað við þá áhættu sem við
erum tilbúin að taka samkvæmt próf-
inu. -bmg
Verðbréf á
upp- og niðurleið
- síöastliðna 30 daga
i
uyma
Marel
Fiskiðjus. Skeljungur Skagstrendingur Landsbankinr
Húsavíkur
Vaki
fiskeldiskerfi Frumherji Loðnuvinnslan KEA Samherji
-iy% -m -7%
tm
Milliuppgjör
skýra hækkan-
ir og lækkanir
Hækkanir og lækkanir síðastlið-
inn mánuð endurspeglast að miklu
leyti af milliuppgjörum sem fyrir-
tæki hafa sent frá sér að undanfóm-
u. Marel sendi frá sér glæsilegt
milliuppgjör og horfur eru á áfram-
haldandi góðri afkomu. Flestir sér-
fræðingar mæla með Marel sem
góðri fjárfestingu til langs tíma
þrátt fyrir að gengið hafi hækkað
svo mikið að undanfomu. Á sama
hátt hafa fyrirtækin sem hafa lækk-
að mest skilað afkomu sem er und-
ir þeim væntingum sem fjárfestar
gerðu til fyrirtækjanna. TÚ dæmis
var afkoma Samherja langt undir
væntingum og þvi hafa bréfin lækk-
að. -bmg
Hvaða áhættu vil ég taka? Stutt áhættupróf
1. Ef þú getur valið á milli eftirtalinna fjárfestingarkosta, hvern myndir þú velja?
Áætluö ávöxtun er 5% en hún gæti oröiö á bilinu 2% til 7%.
Áætluö ávöxtun er 17% en hún gæti orðið á bilinu -12% til 46%.
Áætluö ávöxtun er 6,5% en hún gæti orðið á bilinu 0,5% til 12%.
2. Mánuði eftir að þú keyptir verðbréf hækkaði það allt í einu í verði um 40%. Ef við gerum ráð fyrir
að þú getir ekki aflað þér frekari upplýsinga um fjárfestinguna, mundir þú:
a □ Eiga það áfram með von um frekari hækkun?
b □] Kaupa meira - i von um frekari hækkun?
c □□ Selja?
3. Hvort vildlr þú frekar hafa gert:
a □ Keypt í áhættumiklum vaxtarsjóöi sem hefur lítið hækkaö síðustu sex mánuöi?
b □] Keypt einingar í öruggum veröbréfasjóöi meö lágri ávöxtun en hafa síöan horft upp á sjóöinn sem
c □] þú varst aö hugsa um að kaupa tvöfalda verömæti sitt á sex mánuðum?
4. Þú erfir skuldlausa íbúð frænda þíns sem er metln á 7 milljónlr. Þó að íbúðln sé í góðu hverfl þar
sem verðið gæti hækkað meira en sem svarar verðbólgunni þá er hún frekar illa farin. Þú gætir
lelgt íbúðina fyrlr 35.000 á mánuði í núverandl ástandi en fyrlr 50.000 ef þú létlr gera hana upp.
Þú gætlr fjármagnað endurnýjunina með veðlánl í húslnu. Þú myndlr:
a □] Leigja þaö í núverandi ástandi.
b CUjSelja húsiö.
c □] Endurnýja þaö og leigja þaö síðan.
5. Þú vinnur fyrir lítið, vaxandi einkafyrirtæki í hugbúnaði. Fyrirtækið er að afla fjár með því að selja
hlutabréf til starfsmanna sinna. Áætlaö er að gera fyrirtækið að almenningshlutafélagi eftir
nokkur ár. Ef þú kauplr hlutabréf getur þú ekkl selt þau fyrr en farlð verður að skrá gengið
opinberlega. Þangað til mun fyrirtækið ekki greiða neinn arð. En þegar fyrirtækið verður gert að
almennlngsfélagi gætl gengi bréfanna orðið 10 til 20 sinnum hærra en þú greiddir fyrir þau. Hvað
myndir þú fjárfesta fyrir mikið í þessum hlutabréfum?
Ekkert.
Eins mánaöar laun.
Þriggja mánaöa laun.
Sex mánaöa laun.
Stigin þín
Nú getur þú reiknaö út hvers konar fjárfestir þú ert - hvert viðhorf þitt er til áhættu.
Leggðu saman stigin þín meö því að nota stigagjöfina hér fyrir neðan.
1. a-1, b-3, c-2
2. æ3, b-2, c-1
3. a-1, b-3
4. a-2, b-1, c-3
5. a-1, b-2, c-3, d-4

Áté'P'0
Heimild: VIB
uo^ o. pa ö'" 'v ár