Dagblaðið Vísir - DV - 08.09.1999, Blaðsíða 2

MIÐVIKUDAGUR 8. SEPTEMBER 1999
16
^ vinnuvélar
Vatnsfellsvirkjun:
Þar duga engar teskeiðar
- notaðar eru stærstu vinnuvélar landsins við stórframkvæmdir sem lokið verður á mettíma
íslendingar búa, ólíkt flest-
um öðrum Evrópuþjóðum,
við það að hafa enn fjöl-
marga ónýtta virkjanakosti.
Á hálendinu neðan við Þór-
isvatn hafa þegar verið
byggðar og eru í byggingu
margar virkjanir sem í raun
nýta allar sama vatnið.
Þegar þessar virkjanir hafa
verið kynntar fyrir útlend-
ingum gapa þeir af undrun
yfir þessari merkilegu pen-
ingavél þar sem hver virkj-
unin af annarri nýtir sama
vatnið sem fellur lón úr lóni
niður að Búrfellsvirkjun
sem er neðst í keðjunni.
90 megavatta virkjun við
Vatnsfell
Vatnsfellsvirkjun er nýjasta stór-
framkvæmdin á hálendi íslands sem
byrjað er á af fullum krafti á vegum
Landsvirkjunar. Virkjunin, sem verð-
ur 90 megavött að stærð, er efst á virkj-
anasvæðinu og mun nýta fallhæð
vatns úr Þórisvatni. Það er dótturfyrir-
tæki íslenskra aðalverktaka, ísafl ehf.,
sem hefur með stóran hluta af þessari
framkvæmd að gera, eins og stíflu,
stöðvarhús og inntaksmannvirki sem
nú er unnið að. Næst fyrir neðan þessa
virkjun eru Krókslón og Sigölduvirkj-
un en þar fyrir neðan eru Hrauneyja-
lón og Hrauneyjafossvirkjun. Nokkru
neðan viö Hrauneyjafossvirkjun er
Sultartangalón sem fær vatn írá vatna-
svæði Köldukvíslar og Þórisvatns,
Tungnaár og Þjórsár. Skammt þar fyr-
ir neðan er svo síðasta virkjunin í
keðjunni sem er Búrfellsvirkjun.
Búðarhálsvirkjun á teikni-
borðinu
Samkvæmt upplýsingum frá Lands-
virkjun liggur fyrir heimild fyrir enn
einni virkjuninni á svæðinu en það er
svokölluð Búðarhálsvirkjun sem
myndi nýta vatn úr Tungnaá við Búð-
arháls, fyrir neðan Hrauneyjafoss-
virkjun. Sú virkjun er á hönnunarstigi
en talið er mögulegt að taka þann kost
inn í framkvæmdaáætlun með tiltölu-
lega skömmum íyrirvara. Nú er lokið
Agnar Strandberg tæknifræðingur hefur starfað við virkjanir á
hálendinu síðan 1979.
Byrjaði á hjólaskóflu í Súðavík
- stýrir nú framkvæmdum við Vatnsfell
Agnar Strandberg tæknifræðingur hefur með höndum stjórn jarðvegs-
framkvæmda við Vatnsfellsvirkjun fyrir ísafl. Segja má að hann hafi byrjað
sinn feril við jarðvegsvinnu á hjólaskóflu hjá Auðunni Karlssyni í Súðavík
1977 og 1978. Árið 1979 hóf hann að vinna við Hrauneyjafossvirkjun og hef-
ur verið meira og minna á hálendinu síðan ef undan er skilin vinna við flug-
vallagerð á Grænlandi. Hann tók vel á móti blaðamanni og ók með hann í
útsýnisferð um vinnusvæðið við Vatnsfellsvirkjun. -HKr.
Þarna kemur tappinn þar sem hægt verður að hleypa vatni undir stíflu Vatnsfellsvirkjunar.
gerð Hágöngumiðlunar þar sem Kalda-
kvísl er stífluð við Syðri-Hágöngm-.
Lónið sem þar myndast er 37 ferkíló-
metrar eða álíka stórt og Mývatn. Það-
an er vatni miðlað i Köldukvísl og Þór-
isvatn. Þá hafa verið uppi hugmyndir
um virkjun Efri- Þjórsár en helst er þó
rætt um að gera lón við Norðlingaöldu
og veita vatni úr því um jarðgöng í
Þórisvatn. Með þeirri framkvæmt og
auknu vatnsmagni í Þórisvatni er talið
mögulegt að stækka virkjanir sem þar
eru fyrir neðan, enda var gert ráð fyr-
ir því við hönnun þeirra að hægt væri
að bæta þar við vélum. Fleiri kostir
koma einnig til greina, eins og virkjun
við Urriðafoss neðar í Þjórsá og jafnvel
víðar á leið árinnar til sjávar.
Eins og áður segir eru framkvæmd-
ir komnar á fúllt við Vatnsfellsvirkjun.
Þar er nú fjöldi iðnaðarmanna við upp-
setningu á vinnubúðum, auk þess sem
jarðvegsvinna er hafin af miklum
krafti. Fyrsta jarðýtan kom á vinnu-
svæðið neðan við Vatnsfell 25. júlí og
síðan hafa framkvæmdir farið stigvax-
andi. í dag er þar floti stórvirkra
vinnuvéla, meðal annars stærsta jarð-
ýta, beltagrafa og stærstu grjótflutn-
ingatrukkar landsins.
Framkvæmdum er skipt
í þrjá verkhluta
Að sögn Geirs Sæmundssonar að-
stoðar-staðarstjóra er þama um mjög
viðamikið verk að ræða. Því er skipt í
þrjá áfanga sem aðeins eiga að taka 28
mánuði í framkvæmd. Áfangi sem
skilgreindur er númer eitt er stíflan
sjálf, áfangi tvö er stöðvarhús, að-
rennslispípur og spennuvirki og áfangi
þrjú er frárennslisskurður. íslenskir
aðalverktakar, eða ísafl, er með tvo
fyrstu áfangana en Amarfell sér um
gröft frárennslisskurðar. Þá sjá
kanadískir og franskir verktakar um
vélbúnað virkjunarinnar.
Geir segir að þessi framkvæmd sé
um margt nokkuð sérstök. Þar nefnir
hann sem dæmi stífluna sjálfa sem
verður með steyptri kápu sem ekki er
vanalegt hé á landi í sambærilegum
framkvæmd þarf að flytja til um
tvær milljónir rúmmetra af jarð-
vegi. Þá fara 37 þúsund rúmmetr-
ar af steypu í verkið sem er
vegna stöðvarhúss, klæðningar
innan á stíflu og fleiri mann-
virkja sem byggja þarf.
Eins og tappi í risa-
stóru baðkari
Vatnsfellsvirkjun mun ekki
nýta allt það vatn sem að henni
kemur og því er sérstök loka sem
hægt er að opna á botni lónsins
sem veita mun vatni undir stífl-
una og fram hjá virkjuninni.
Þetta verður svona rétt eins og
tappi í risastóru baðkari.
Geir Sæmundsson, aðstoðar-staðarstjóri
ísafls við Vatnsfellsvirkjun.
virkjunum. Ástæðan er sú, að sögn
Geirs, að á svæðinu er ekki nóg af
góðu gijóti og góðu efni í kjama. Stífl-
an verður því það sem kallað er stoð-
fyllingarstífla með steyptri kápu.
Dæmi eru þó um svipaða aðgerð í Sig-
ölduvirkjun en þar var yflrborð stífl-
unnar malbikað þeim megin sem að
lóninu sneri.
Tveir milljónir rúmmetra
af jarðvegi fluttar til
Lengd stiflunnar verður 750 metrar
og hún verður mest 30 metrar á hæð. í
hana fer því gríðarlegt magn jarðefhis.
Þá verður gerður 700 metra langur að-
rennslisskurður að inntaksmannvirk-
inu og verður hann 25 metra djúpur og
14 metra breiður. Mikill frárennslis-
skurður verður grafinn frá stöðvar-
húsinu í átt að Krókslóni. Hann verð-
ur 2,4 km að lengd, mest 30 metrar að
dýpt og 15 metra breiður. Við þessa
Engar teskeiðar
Eins og Geir segir er, þó und-
arlegt megi virðast, skortur á efni
sem hægt er að nota í gijótvöm.
Jarðvegurinn á svæðinu er mjög
laus í sér en þó verður að
sprengja og grafa drjúgt af bergi þar
sem stöðvarhús og aðrennslispípur
eiga að koma. Þar sem um mikla jarð-
vegsflutninga er að ræða dugar ekki að
nota neinar „teskeiðar" við fram-
kvæmdimar. ísafl keypti því sannkall-
aðar risavinnuvélar til þessa verks.
Þar má sjá stærstu beltaskóflu lands-
ins af O&K-gerð, stærstu jarðýtu lands-
ins af Komatsu-gerð og stærstu gijót-
flutningatrukka landsins af gerðinni
Caterpillar og Moxy.
„Framkvæmdinni á að ljúka á mjög
skömmum tíma en verklok eiga að
vera árið 2002. Við reiknum með að
vinna hér í allan vetur við að steypa
upp stöövarhúsið," segir Geir. Einnig
verður haldið áfrarn við jarðvegsvinnu
eins lengi og hægt er en viðbúið er að
í því verði stopp yfir hörðustu vetrar-
mánuðina. Ég reikna ekki með því að
hér sé mjög snjóþungt en það er þeim
mun vindasamara," segir Geir Sæ-
mundsson aðstoðar-staðarstjóri.
-HKr.
Caterpillar í Vatnsfellsvirkjun
- risagrjótflutningatrukkar og hjólaskófla afhent ÍA
Fyrir skömmu afhenti Hekla ís-
lenskum aðalverktökum þrjá Ca-
terpillar 769D grjótflutn-
ingatrukka og eina Caterpillar
988F hjólaskóflu. Þessi tæki eru
notuð við virkjunarframkvæmdir
við Vatnsfell og verða lykiltæki
við efnisflutninga. Þess má geta að
Caterpillar 769 trukkar hafa verið
aðalefnistlutningatæki í öllum
virkjanaframkvæmdum sfðan
1974 er Sigölduvirkjun var byggð.
Trukkarnir skila 485 hestöflum
nettó og eru með rafeindastýrðri
sjálfskiptingu og ná 75 km hraða á
klukkustund. Burðargeta þeirra
er 37.000 kg eða 23,6 rúmmetrar og
heildarþungi fulllestaðs trukks er
um 73.000 kg. Af þessu má sjá að
afkastageta þeirra er gífurlega
mikil.
Caterpillar 988F hjólaskóflan er
ekkert „smá“ tæki heldur. Hún
vegur 45.500 kg og er með 6,1
rúmmetra skóflu og 458 hestafla
vél. Þessi hjólaskófla er búin nýj-
ustu tækni og má þar nefna að
ekkert stýri er í vélinni. Vélinni
er einungis stjómað með tveimur
stýripinnum (joystick), annar
stjórnar skóflu og gálga en hinn
öðrum hreyfingum og kemur m.a.
í stað stýris.
Myndin er tekin þegar tækin
voru afhent íslenskum aðalverk-
tökum á virkjunarsvæöinu við
Vatnsfell.
Frá afhendingu Caterpillar-vinnu-
vélanna, talið frá vinstri: Jóhann
Bergþórsson, ÍA, Hrafnkell Gunn-
arsson, Heklu, Guðmundur Geir
Jónsson, ÍA, Sverrir Sigfússon,
Heklu, Sigfús R. Sigfússon, Heklu,
Bjarki Páll Eysteinsson, ÍA, Ey-
steinn Haraidsson, ÍA, Hermann
Jónsson, ÍA, Helgi Maronsson, ÍA
og Gunnar Björnsson, Heklu.