Dagblaðið Vísir - DV - 14.09.1999, Blaðsíða 13

ÞRIÐJUDAGUR 14. SEPTEMBER 1999
13
Hvar er nefndin?
í stjórnarsáttmála var flví lofa> a> skipu> yr>i nefnd til a> endursko>a
fiskveÞistjórnunina. Hinn n$i sjávarútvegsrá>herra hefur hins vegar ekk-
ert hreyft sig í málinu, segir Gu>m. G. fiórarinsson.
Undanfartn misseri
hefur verið mikil um-
ræða í þjóðfélaginu um
stjórn fiskveiða. Það sló
nokkuð á umræðuna
þegar forsætisráðherra
lýsti því yflr að ríkis-
stjómin mundi taka vel
á móti öllum tillögum
til breytinga og athuga
þær. Almennt hygg ég
að menn séu þeirrar
skoðunar að Davíð sé
maður sem standi við
orð sín, hvar í flokki
sem þeir standa. Því
var það að margir sem
telja fiskveiðistjórnun-
ina þurfa gagngerra
breytinga við, urðu ró-
legri. Þessu fylgdu
stjómarflokkamir eftir
með því að lofa því i stjómarsátt-
mála að skipuð yrði nefnd sem
endurskoðaði málin. Stjórnar-
myndun var lokið fyrir mailok en
enn bólar ekkert á nefndinni. Það
er reyndar alþekkt bragð í stjóm-
málum að setja óþægilegt mál í
nefnd. Eigi að síður bundu margir
vonir við að hugur fylgdi máli.
Forsætisráðherra talaði um að
finna þjóðarsátt. Hinn nýi sjávar-
útvegsráðherra hefur hins vegar
ekkert hreyft sig í málinu. Við rit-
uðum honum bréf nokkrir í
áhugahópi um auðlindir í al-
mannaþágu og óskuðum eftir við-
ræðum en höfum
ekki einu sinni
fengið svar, í 3
mánuði. Þeir eru
uppteknir þessir
menn. Þetta finnst
mér ekki vel lagt af
stað hjá ungum ráð-
herra. Það er auð-
velt að afla sér and-
stæðinga með þessu
móti. Aðalatriðið er
þó það að því var
lofað að setja af stað
vinnu til að takast á
við málið og freista
þess að ná sáttum.
Eftir rúma þrjá
mánuði hefur enn
ekki tekist að skipa
nefndina.
Fjármunir út úr greininni
Það hlýtur að veikja greinina
þegar hún verður að axla greiðsl-
ur upp á marga milljarða. Það
skeður þegar núverandi eigendur
hverfa út úr útgerð og selja kvóta
sinn, réttinn til veiða. Utanríkis-
ráðherra lét svo ummælt fyrir
kosningar að fólki væri misboðið
þegar útgerðamenn hætta og yfir-
gefa greinina
með gríðarlegar
fjárhæðir. Fjár-
hæðir sem koma
fram við sölu á
fiskveiðiréttind-
um sem eru þjóð-
areign sam-
kvæmt lögum.
Hann talaði um
sérstaka skatt-
lagningu á slíkan
söluhagnað. Ekki
hefur heyrst
meira af því
máli. Og við
erum að tapa á
tíma. Menn eru
óðum að ná til sínum þessum
gróða. Væri nú ekki skynsamlegt
fyrir ríkissjóð að ná þama til sín
fjármunum en lækka í staðinn
skattana á bensínið? Meginmálið
er að í ljós kom fyrir kosningar að
þjóðin er klofin i herðar niður i
fiskveiðistjómunarmálinu. Stjórn-
völd lofuðu að vinna að sáttum.
Ekkert hefur enn verið gert. Með
þessari grein er skorað á forsætis-
ráðherra að hann ýti við sjávarút-
vegsráðherra sínum og láti skipa
nefndina þannig að vinna geti haf-
ist. Davíð hefur ósjaldan gripið
inn í gang mála og það er i raun
hlutverk verkstjórans að gera það.
Þeir eru reyndar til sem binda
mestar vonir við að hæstiréttur
dæmi á ný og knýi Alþingi til að
breyta lögunum. Mér er tjáð að
verið sé að undirbúa málsókn sem
getur haft enn meiri afleiðingar en
sú fyrri, þegar grípa varð til breyt-
inga á lögimum.
Sjálfum er mér raunar óskiljan-
legt að stjómmálamenn skuli ekki
sjá hvílík óhæfa er að þeir sem
áttu veiðireynslu 3-4 á fýrir nær-
fellt tveim áratugum skuli geta
selt veiðiréttindi við ísland eins og
þau væru þeirra eign og þegið fyr-
ir hundruð milljarða.
Guðm. G. Þórarinsson
Kjallarinn
Gu>m. G.
fiórarinsson
verkfrædngur
„Meginmálið er að í gós kom fyr-
ir kosningar að þjóðin er klofin í
herðar niður í fiskveiðistjórnun-
armálinu. Stjórnvöld lofuðu að
vinna að sáttum. Ekkert hefur
enn verið gert. Með þessari grein
er skorað á forsætisráðherra að
hann ýti við sjávarútvegsráð-
herra sínum og láti skipa nefnd-
ina þannig að vinna geti hafíst. “
Stéttarfélögin eru
í sjálfheldu
Þegar kjaraviðræður eru í gangi
veifa stéttarfélögin gjaman töxt-
um sínum og úthrópa atvinnurek-
endur fyrir að borga ekki mann-
sæmandi laun. En í þessu, eins og
svo mörgu öðra era fleiri hliðar á
málinu. Þegar vel er að gáð, lifir
hverfandi minnihluti á lágmarks-
launum. Þeirra hlutur er þeim
mun skarðari. í flestum tilvikum
segja taxtamir ekki neitt. Nýlegt
dæmi era reykvískir lögreglu-
menn. Þegar þeir skára upp herör
gegn niðurskurði og meðfylgjandi
launalækkun, upplýsti dómsmála-
ráðherra að heildarlaun þessara
manna væra um 240-250.000 krón-
ur á mánuði. Hér er því ekki um
neina smápeninga að ræða.
Athyglisvert er þó að á svipuð-
um tíma og lögreglumenn fara
hamförum, birtir kjararannsókn-
amefnd niðurstöður sínar um
laun manna í landinu. Meðan
karlastéttin, lögreglumenn, er með
um 240.000 kr. á mánuði, nær að-
eins tæp 2 % allra kvenna á vinnu-
markaði þessari tölu. Meirihluti
kvenna eða 70 % nær ekki hærra
en í 90-100.000 krónur, þó að allt sé
tínt saman, vaktaálag, yfirvinna
og önnur hlunnindi.
fireytt fólk vinnur ekki vel
Nú á kannski ekki að amast við
þessari staðreynd, karlmaðurinn
hefur jú skyldum að gegna og er
höfuð fjölskyld-
unnar. Spyrja
má þó, hvort
maður sem vinn-
ur þessa gífur-
lega yfirvinnu sé
yfir höfuð fær
um að takast á
við jafn erfitt
starf og löggæsl-
an er. Þreytt fólk
missir frekar
stjóm á sér og
tekur hvatvísleg-
ar ákvarðanir.
Þegar þar við
bætist að fréttir hafa borist af
steranotkun lögreglumanna, má
almenningur vera uggandi. Sama
gildir auðvitað um lækna, hjúkr-
unarfræðinga og fleiri stéttir.
Hver þyrði að láta
vansvefta lækni
skera sig upp?
Það má því með
sanni segja, að
þessi sérkennilega
kjarabarátta hefur
leitt íslenska
launamenn í sjálf-
heldu: Til að lifa af
lágu taxtakaupi
þarf að vinna gíf-
urlega yfirvinnu.
En þreyttur maður
afkastar minna en
úthvíldur maður.
Afköstin á tíma
era því minni og
því finnst vinnu-
veitandanum ekki
ástæða til að borga
hærri laun.
Séríslensk stefna
í kjaramálum
Þegar stefna annars staðar í
Evrópu hefur í áratugi verið sú
að krefjast sem hæsts kaups fyrir
sem stystan vinnutima, ganga ís-
lenskir laimamenn með kröfu-
spjöld og heimta fleiri yfirvinnu-
tíma. Þeir jafnvel montast af því
að vera yfirmáta vinnusamir.
Þannig hafa mörg stór stéttarfé-
lög lent í vítahring sem enginn
virðist geta rofið. Því að opinber-
lega getur jú enginn viðurkennt
að hann afkasti ekki
nógu miklu. Slíka
skömm vill enginn taka
á sig. Það má heldur
ekki rjúfa sameiginlega
þögn og láta þannig
mótspilarann fá tromp
upp í hendurnar.
Alvarlegar
aflei>ingar
Afleiðingar þessarar
kolvitlausu kjarastefnu
era þó víðtækari. Mest
bitnar hún á bömunum.
Foreldrar eru sjaldan
heima og þá oftast of
þreyttir til að sinna
öðru en frumþörfum
barnanna. Það er því
engin tilviljun að orða-
forði íslenskra barna er fátæklegri
nú en fyrir 20 árum. Sjónvarpið er
aðalmiðill þeirra og þar læra þau
kjarnyrta nútíma íslensku: „Fökk
jú“, „sjitt“ og „damm“. Fleira
þurfa þau ekki. Og ef þeim verður
orðafátt, grípa þau bara til hnef-
anna og kýla viðmælandann af
krafti.
Það virðist hverjum hugsandi
manni augljóst, að ef ekki tekst að
vinna bug á þessari víxlverkun
lágra launa og gífurlegrar yfir-
vinnu, verður ísland viðundur
heims í fleiri en einni merkingu.
Marjatta ísberg
„Afleiðingar þessarar kolvitlausu
kjarastefnu eru þó víðtækari.
Mest bitnar hún á börnunum. For-
eldrar eru sjaldan heima og þá
oftast of þreyttir til að sinna öðru
en frumþörfum barnanna. Það er
því engin tilviljun að orðaforði ís-
lenskra barna er fátæklegri nú en
fyrir 20 árum.u
Kjallarinn
Marjatta ísberg
fil. mag., kennari
Með og
á móti
Hefur Ómar Ragnarsson
fréttamaður farið offari í
fréttum af náttúruvernd og
virkjunarmálum?
Austfir>ingar hafa kvarta> undan flví a>
fréttir og fréttatengdir flættir Ómars
Ragnarssonar fréttamanns um virkjunar-
mál á Austurlandi gangi gegn hagsmun-
um Austfir>inga. Umfjöllun Ómars Ifsi
sko>unum hans sjálfs og sé áró>ur fyrir
fleim. Sá áró>ur geti hugsanlega spilit
fyrirætlunum um virkjanir nor>an Vatna-
jökuls. Ver>i ekki af fleim og fyrirhuga>ri
álverksmi>ju í Rey>arfir>i
sé atvinna og bygg> á
Austurlandi í hættu.
Okkur ofbýður
Þættir Ómars Ragnarssonar um há-
lendið norðan Vatnajökuls undanfama
marga mánuði hafa ekki verið neinir
fréttaþættir, heldur einhvers konar
dagskrárgerð. Það er hverjum manni
ljóst sem horfir á þessa þætti að þessi
dagskrárgerð, þess-
ir þættir, miða að
því að reyna að
koma í veg fyrir
virkjunarfram-
kvæmdir norðan
Vatnajökuls. Þeir
hafa sýnt kosti
þessa landsvæðis á
ýmsan máta og
hvað þar er að
finna. Við það hef
ég ekkert að at-
huga. Hins vegar hefur Ómar ekki gef-
ið því neinn gaum hvernig málið
snertir íbúa landsins, einkupi Aust-
firðinga, ef ekki verður aí þessum
virkjunarframkvæmdum. Menn hafa
sett spumingar við samklippur Ómars
á ýmsu myndefni og ekki síður er
erfitt að sjá samhengi í ferð hans vest-
ur um haf til að bera saman Yellowsto-
ne Park og svæðíð norðan Vatnajök-
uls. Þetta er það sem ég hef að segja
um málið og svar mitt er já viö spurn-
ingunni. Ómar hefur fariö offari með
eldhugann að vopni. Hann hefur geng-
ið svo langt fram áð mönnum hefur of-
boðið hér. Þess vegna rís fólk upp.
Einar Rafn Haralds-
son, formaöur sam-
takanna Afl fyrir
Austurland.
Samúel Orn Er-
lingsson, formaöur
Félags frétta-
Upplýsingar
á framfæri
Ómar Ragnarsson hefur ekki farið
offari. Hann er frábær fréttamaður,
einn besti fréttamaður landsins og það
sem sjálfsagt situr i Austfirðingum er
að hann hefur sýnt þjóðinni íslenska
náttúru sem fæstir höfðu séð áður. Sú
vitneskja sem hann
og fleiri fréttamenn
hafa gefið þjóðinni
um íslenska nátt-
úru hefur haft þau
áhrif að sjónarmið
hafa breyst. Ef
spurt er i framhald-
inu hvort fréttir
megi ekki hafa slík
áhrif þá verður
svarið það sama:
Fréttir snúast um
það að birta upplýsingar. Ómar er einn
þeirra sem hafa komið á framfæri upp-
lýsingum sem ekki höfðu áður náð til
fólks. í kjölfar upplýsinganna hefur
orðið almenn viðhorfsbreyting sem
virðist koma ýmsum í opna skjöldu og
sumum jafnvel illa. Það vill bara svo til
að tíminn líður og það á sér stað þró-
un. Það hefur átt sér stað þróun í um-
hverfismálum og almenn viðhorf til
þeirra hafa breyst. Ómar hefur sinnt
landsbyggð og nátttúru íslands alla
sína starfstíð. Liklega hefur enginn
fréttamaður fjallað jafnmikið og já-
kvætt um þessi málefni og hann. Öllum
hefur fallið vel I geð það sem hann hef-
ur haft fram að færa þar til nú er það
er farið að rekast á við hagsmuni hluta
af landsbyggðinni. Það er nokkuð und-
arlegt að Ómar skuli skyndilega vera
orðinn sérútvalinn óvinur þessa til-
tekna hluta landsbyggðarinnar fyrir
það að segja sannleikann í máli sem
íbúar á Austurlandi telja að komi sér
illa fyrir þá. Ómar hefur sagt frá einni
mestu viðhorfsbreytingu meðal þjóðar-
innar sem orðið hefur á skömmum
tíma, eða innan við tveimur áratugum,
viðhorfinu til stórvirkjana og stóriðju.
Fyrir það ætti hann að hljóta viður-
kenningu, ekki skammir. -SÁ