Dagblaðið Vísir - DV - 21.09.1999, Blaðsíða 4
20 !=S^iS»355S* ÞRIÐJUDAGUR 21. SEPTEMBER 1999 ÞRIÐJUDAGUR 21. SEPTEMBER 1999 21
rflrfliaiiHn ■ ■wlll'l'MI iieliiiaM ll i>\^J
Kostnaður við skólatölvuverkefnið:
Athyglisverðar hugmyndir Björns Bjarnasonar menntamálaráðherra:
Fartölva fýrir hvern
framhaldsskólanema
- áhugaverð hugmynd en gæti reynst erfið í framkvæmd
Hin nýja iBook fartölva frá Apple er sérhönnuð með þarfir nemenda í huga og telur
Björn Bjarnason að slikar tölvur muni í framtíðinni leysa pennaveskið og reglustikuna
af hólmi.
Ef ríkið getur séð til
þess að ungt fólk fái
aukin tækifæri til að
nálgast tölvur af nýj-
ustu gerð og kostað til
þess mun minni fjár-
munum en það annars
þyrfti á almennum
markaði þá er það
góðra gjalda vert.
Þórður Guðjónsson
á
ári
DV-Heimur er
að sjálfsögöu
ánægður með
allar hugmyndir
sem lúta að auk-
inni tölvunotk-
un og tölvu-
kennslu. Þvi fannst okkur forvitni-
legt að líta aðeins nánar á þessar
talsvert byltingarkenndu hugmynd-
ir Björns Bjamasonar menntamála-
ráðherra um að stefna ætti að því
að hver framhaldsskólanemi fái far-
tölvu.
Til að mynda er athyglisvert að
velta fyrir sér mögulegum kostnaði
verkefnis á borð við þetta. í ræðu
sinni tekur Bjöm dæmi af hinni
nýju iBook-tölvu frá Apple, sem
hann segir vera sérhannaða far-
tölvu fyrir skólanemendur.
Sú tölva kostar ný í dag tæpar
150.000 krónur hér á landi. Ef við
gerum ráð fyrir að hið opinbera hafl
milligöngu úm kaup á verulega
mörgum tölvum vegna þessa verk-
efnis má reikna með að afsláttur
verði mjög mikill við svo mikil við-
- en hætta á aö hryðjuverkamenn geti hagnast líka
Læknar þurfa aö gæta tungu sinnar:
Svæfðir sjúklingar heyra það
sem sagt er um þá
neikvætt tal getur haft áhrif á andlega heilsu þeirra
á aðgerð stendur
geti haft áhrif á
heilsu sjúklings-
ins. Ef þeir tala
t.d. um að ástand
sjúklingsins sé alvarlegt og líkur á
fullum bata ekki miklar þá gæti það
jafnvel haft áhrif á líkamlega eða
andlega heilsu sjúklingsins.
En Andrade telur að mögulegt sé
að nýta sér þetta til að hjálpa sjúk-
lingunum með því að láta þá heyra
Sjúklingar sem liggja meðvit-
undarlausir virðast geta heyrt tal
þeirra sem framkvæma aðgerðir á
þeim, samkvæmt nýjustu rannsókn-
um breska sálfræðingsins dr. Jackie
Andrade. Hún segir jafnframt að þó
að sjúklingurinn muni ekki það sem
hann heyrði þá geti það haft áhrif í
undirmeðvitundinni.
Þannig telur hún að e.t.v. sé
hætta á að spjall læknanna á meðan
En Andrade telur að
mögulegt sé að nýta
sér þetta til að hjálpa
sjúklingunum með því
að láta þá heyra já-
kvæðar athugasemdir
á meðan á aðgerð
stendur - jafnvel af
segulbandi.
Nýjar rannsóknir benda til þess að sjúklingar sem hafa verið svæfðir geti
heyrt og munað það sem sagt hefur verið í kringum þá.
jákvæðar athugasemdir á meðan á
aðgerð stendur - jafnvel af segul-
bandi. Hún segir þó að þessar hug-
myndir eigi eftir að rannsaka betur.
Adrenalínið möguleg
ástæða
Rannsókn hennar fór þannig
fram að fólk sem var svæft fékk að
heyra upptökur þar sem ákveðin
orð voru spiluð til að athuga hvort
það myndi fá minningar tengdar
þessum orðum eftir svæfinguna.
Þegar fólkið rankaði við sér var það
spurt ákveðinna spurninga til aö fá
úr þessu skorið.
Það kom Andrade og félögum
hennar á óvart að einungis þeir sem
raunverulega höfðu verið í aðgerð
virtust hafa minningar tengdar því
sem þeir heyrðu - ekki þeir sem
einungis höfðu verið svæfðir og síð-
an látnir liggja einir þar til þeir
vöknuðu. Möguleg útskýring á
þessu, að mati Andrade, er að
skurðaðgerð orsakar skemmdir á
veíjum líkamans sem aftur leiðir til
þess að adrenalínflæði sjúklingsins
eykst. Þannig geti aukið adrenalín
verið skýringin á að sjúklingurinn
sé meðtækilegri fyrir umhverfi sínu
en ella á meðan hann er svæfður.
til afnota sem hann getur notað
bæði í skólanum og heima. Þetta
virðist þó vera framtíðarvon Björns
Bjamasonar, því í ræðu sinni
minntist hann á að tölvufyrirtæki
væru sífellt að átta sig betur á mik-
ilvægi skólamarkaðarins og þannig
hafi Apple sett iBook-tölvu sína á
markaðinn með það fyrir augum að
selja hana nemendum.
Margvísieg vandkvæði fylgja auð-
vitað róttækum hugmyndum eins
og þessum. Sérstaklega ef Björn sér
ekki fram á að hið opinbera muni
gera annað en „hugsanlega veita
nemendum einhvern styrk“ til
kaupa á slíkum tölvum. Orðalag á
borð við þetta er ekki beint hug-
hreystandi fyrir þá unglinga og for-
elda þeirra sem hafa ekki mikla
fjármuni milli handanna, því það
myndi þýða að nýnemar í fram-
haldsskóla þyrftu að leggja út tals-
vert hærri fjárhæðir vegna náms-
ins. Ef þeir myndu þrjóskast við og
reyna að stunda námið tölvulausir
er varla hægt að segja að þeir stæðu
jafnfætis hinum sem tölvumar
kaupa.
Kominn tími tii
Það er engu að síður ljóst að hug-
myndin um fartölvu fyrir hvem
framhaldsskólanema er góðra
gjalda verð og varla réttlætanlegt að
kasta henni fyrir róða vegna þess að
einhver hluti nemenda mun eiga í
erfiðleikum með að eignast slikan
grip. Ef ríkið getur séð til þess að
ungt fólk fái aukin tækifæri til að
nálgast tölvur af nýjustu gerð og
kostaö til þess mun minni fjármun-
um en það annars þyrfti á almenn-
um markaði þá er það góðra gjalda
vert. Slíkt eykur að sjálfsögðu lík-
urnar á að íslensk æska muni
standa fremst í flokki á alþjóölegum
vettvangi hvað tölvimotkun varðar.
En það er reyndar löngu kominn
tími til að íslenskir ráðamenn átti
sig á nauðsyn aukinnar tölvu-
kennslu og tölvunotkunar á öllum
Björn Bjarnason menntamálaráð-
herra.
muni skila sér sem fyrst í formi vel
útfærðra aðgerða á þessum vett-
vangi.
stigum menntakerfisins. Ástandiö á
þessum vettvangi hefur um langt
skeiö verið slæmt, og nægir að
nefna tölvukost Háskóla íslands
sem dæmi um slaka frammistöðu á
þessum vettvangi. Þar hafa löngum
verið alltof fáar tölvur til umráða
fyrir nemendur auk þess sem marg-
ar þeirra sem enn eru notaðar í HÍ
eru orðnar að hálfgerðum fornaldar-
skrímslum.
Því væri óskandi að áhugi
menntamálaráðherra á almennri
tölvueign framhaldsskólanema
skólanemendur verði með tölvur til
afnota allt að fjögur ár að verða að
veruleika. Ef dæmið er skoðað
þannig er útlit fyrir að verkefnið
myndi kosta um 450 milljónir á ári
ef reiknað er með að nýnemar séu
um 6.000 ár hvert.
Til gamans má geta þess að sú
upphæð er svipuð því verði sem
belgíska knattspymufélagið
Genk setti á knattspymu-
manninn Þórð Guðjónsson
þegar önnur félög fóluð-
ust eftir honum fyrir
um það bil ári. Velta
tölvufyrir-
tækisins
Oz er u.þ.b.
100 milljón-
um minni en
þessi upphæð
og hægt væri að
kaupa tæpan tí-
unda hluta Hvalfjarð-
arganganna fyrir þann
pening.
-KJA
Þórður Guðjónsson knatt-
spyrnumaður hefur verið verðlagð-
ur á hátt í hálfan milljarð króna, sem er
u.þ.b. það sama og fartölvur handa öllum
nýnemum í framhaldsskólum myndu
kosta ár hvert.
Fyrir skömmu
ákváðu banda-
rísk stjórn-
völd að aflétta
að miklu leyti
banni sem hef-
ur hingað til
varðað útflutning á dulkóðunar-
tækni, bæði vél- og hugbúnaði.
Hingað til hafa yfirvöld bannað
bandarískum fyrirtækjum að
flytja út slíkan búnað af ótta við
að hann verði síðan notaður af
óvinum Bandaríkjastjórnar í
þeim tilgangi að forðast eftirlit
bandarískra stofnana.
í kjölfar þessarar ákvörðunar
hafa ýmsir látið í ljós efasemdir
um hvort þetta hafi verið vænleg-
ur leikur í ljósi þess hve mikið
hryðjuverkasamtök af ýmsum
toga láta að sér kveða um þessar
mundir.
Janet Reno, dómsmálaráðherra
Bandaríkjanna, segir að þessi
breyting á lögunum sé gerð til að
veita bandarískum tæknifyrir-
tækjum möguleika á að keppa á
alþjóðlegum markaði á eðlilegum
grundvelli og segir að ákveðnar
varúðarráðstafanir muni samt
gera stjómvöldum kleift að
stjórna útflutningnum að ein-
hverju leyti. Hún játar samt að
þetta muni að öllum líkindum
leiða til þess að fleiri glæpa- og
hryðjuverkamenn muni nýta sér
dulkóðun við starfsemi sina.
Gott fyrir Netið
Þessi ákvörðun er af sérfræð-
ingum talin gríðarlega mikil-
Það er vissulega áhugaverð hugmynd að öllum framhaldsskólanemum verið gert kleift að eignast fartölvu til að nota
við skólastarfið. Enn er þó ekkert búið að ákveða í þessum efnum en gaman verður að fylgjast með þróun málsins.
Hún játar samt að
þetta muni að öllum
líkindum leiða til þess
að fleiri glæpa- og
hryðjuverkamenn
muni nýta sér
dulkóðun við starf-
semi sína.
væg fyrir þróun Netsins sem
vettvang viðskipta í framtíðinni.
Dulkóðun er nauðsynleg til að
persónulegar upplýsingar eins
og t.d. greiðslukortanúmer liggi
ekki á glámbekk og er þvi
grunnur öruggrar verslunar á
Netinu.
Eftir lagabreytingima geta út-
flytjendur nú selt úr landi há-
þróuðustu dulkóðunarlausnir
sem þróaðar hafa verið í Banda-
ríkjunum. Kaupendurnir þurfa
þó að standast ákveðin skilyrði
og ef um erlendar rikisstjórnir
er að ræða verður sjálfur forset-
inn að samþykkja sölu búnaðar-
ins. íbúar sjö landa þurfa þó
ekki einu sinni að láta sér detta
kaup á slíkum hugbúnaði í hug,
því sala til þeirra er algjörlega
bönnuð. í þessum hópi eru t.d.
lönd eins og Líbía og írak.
Gaddafi Líbíuleiðtogi er ekki á
lista Bandaríkjastjórnar yfir
heppilega kaupendur á dulkóðun-
arbúnaði.
hugsanlega kunni nemendum að
verða veittur einhver fjárhagslegur
stuöningur við að eignast tölvuna,"
sagði Bjöm m.a. í ræðu sinni sem
hægt er að lesa í fullri lengd á
ágætri heimasíðu menntamálaráð-
herrans, http://www.centr-
um.is/bb/
Raunhæft takmark
Þetta er vissulega mjög metnaðar-
fullt takmark og veröur gaman að
sjá hvernig framhaldiö verður í
þessum málum á næstu misserum.
Tölvubyltingin siðustu ár hefur
ekki farið fram hjá neinum og ef
hægt væri að sjá tU þess að íslensk-
ir námsmenn fengju aUir tækifæri
til að nýta sér tölvur tU hins ítrasta
er ljóst að ekki þarf að hafa áhyggj-
ur af því að þeir dragist aftur úr i
tæknikapphlaupi þjóðanna.
En er þetta raunhæft takmEU-k?
Já, vissulega, þó erfitt sé að segja tU
um hvenær því verður loks náð. í
ljósi þess hve fjöldi þeirra sem eiga
tölvur hér á landi hefur aukist gríð-
arlega á síðustu misserum er engin
ástæða tU annars en að ætla að sú
þróun haldi áfram og aö lokum
verði nær öU heimUi komin með
tölvu og því flestir unglingar komn-
ir með aðgang að slíku tóli.
Erfitt í framkvæmd
Erfiðara er hins vegar að ímynda
sér að hægt verði að sjá tU þess að
hver og einn nemandi fái fartölvu
- ef allir nýnemar fá tölvu ár hvert
skipti. Erfitt er að sjálfsögðu að
segja tU um hve mikiU slíkur af-
sláttur væri en ekki ætti að vera
mjög úr vegi að reikna með 50% af-
slætti við útreikningana, þ.e. 75.000
krónur tölvan.
Lesendur verða þó að athuga að
þær tölur sem hér eru notaðar eru
settar fram með miklum fyrirvara,
því svo margir eru óvissuþættimir
í þessum málum þegar þau eru enn
á algjöru byrjunarstigi.
Tæpur hálfur milljarður á ári
Samkvæmt Hagstofunni voru
framhaldsskólanemendur í dag-
skóla rétt rúmlega 18.000 í fyrra-
haust og ef við kaupum handa þeim
á einu bretti 18.000 tölvur á 75.000
Samkvæmt Hagstof-
unni voru framhalds-
skólanemendur i dag-
skóla rétt rúmlega
18.000 í fyrrahaust og
ef við kaupum handa
þeim á einu bretti
18.000 tölvurá 75.000
krónurþá kostarþað
okkur 1,35 milljarða
króna.
krónur þá kostar það okkur 1,35
milljarð króna.
Það er vissulega stór biti að
kyngja í einu, enda er varla hægt að
búast við því að þannig verði staðið
að málunum. Líklegra verður að
þykja að einn og einn árgangur
muni mæta í einu með nýju skóla-
tölvurnar sínar og þannig taki
draumurinn um að allir framhalds-
Hægt væri að sjá rúmum 10 árgöngum framhaldsskólanema fyrir fartölvum
fyrlr sama pening og þurfti til að byggja Hvalfjarðargöngin.
Nú fyrir
skömmu kynnti
Bjöm Bjarnason
menntamálaráð-
herra þá athygl-
isverðu hug-
mynd að stefna
ætti að því markmiði að allir nem-
endur í íslenskum framhaldsskólum
ættu fartölvu til umráða við nám
sitt. Hann sagði m.a. í ræðu sem
hann hélt á ársþingi SSNV á Siglu-
firði þann 27. ágúst aö hann hefði
nýlega lagt drög að athugun á því
hvort þetta sé skynsamlegt mark-
mið.
„Fyrstu niðurstöður benda til
þess, að frá fjárhagslegum og tækni-
legum sjónarhóli sé þessi hugmynd
ekki fráleit. Er þá gert ráð fyrir, að
Einn
Bandaríkin leyfa útflutning dulkóöunartækni:
Mikilvægt fyrir
þróun netviðskipta