Dagblaðið Vísir - DV - 21.09.1999, Blaðsíða 7

ÞRIÐJUDAGUR 21. SEPTEMBER 1999
Merkilegur loftsteinn til jarðar í Texas:
Geimvatn frá
árdögum alheims
Ekki sama hvenær börnin eru getin:
Fleiri stúlkubórn koma í
heiminn eftir erfiðleikatíma
Sjónvarpsglápið fordæmt einu sinni enn:
Rænir börn svefni

zjjyjp

Burt með sjón-
varpstækin úr
bamaherbergj-
unum. Vísinda-
menn segja að
sjónvarpsgláp
barna á kvöldin
sé óhollt, einkum þó ef bömin eru
með sjónvarpstæki inni I herbergj-
um sínum.
í nýjasta hefti tímarits samtaka
barnalækna i Norður-Ameríku seg-
ir að sjónvarpsgláp á kvöldin geti
valdið alls kyns svéfntruflunum hjá
börnum á skólaaldri.
Þetta er í annað sinn á einum
mánuði sem bamalæknamir gagn-
rýna sjónvarpsgláp. í ágústhefti
tímarits samtakanna var varað við
því að böm yngri en tveggja ára
ættu alls ekki að horfa á sjónvarp.
Rannsóknir á þroska heilans á
fyrstu æviárunum sýndu að ung-
börn hefðu brýna þörf fyrir bein
samskipti við foreldra sína og ann-
að fólk. Sjónvarpsgláp gæti komið í
veg fyrir slíkt.
í septemberheftin,u segja vísinda-
menn frá Hasbro-barnasjúkrahús-
inu og Brownháskóla á Rhode Is-
land að læknar ættu að vera vak-
andi fyrir neikvæðum áhrifum sjón-
varpsgláps þegar komið er að hátta-
tíma. Þeir mæla með því að læknar
spyrji foreldra um sjónvarpsgláp
bama þeirra þegar leitað sé skýr-
inga á svefntruflunum.
Vísindamennirnir gerðu könn-
un meðal 495 foreldra bama frá
leikskólaaldri til fjórða bekkjar
grunnskóla í þremur skólum til
að meta svefnvenjur og sjónvarps-
áhorf. Þeir komust að raun um að
auknu sjónnvarpsglápi á hátta-
tíma fylgdu svefntruflanir, eink-
um ef bömin vom með sjónvarp
inni í herbergjunum hjá sér.
Fjórða hvert foreldri í könrnrn-
inni sagði að barn sitt hefði sjón-
varp í herberginu.
öáijj>
7J£jjjJiJj

Sjö forvitnir
drengir eru
betri en eng-
inn. Að
minnsta kosti
drengirnir sjö í
Monahans í Texas sem urðu vitni
að því þegar tveir loftsteinar féllu
til jarðar nærri bænum þeirra í
fyrra. Drengirnir þustu af stað og
fundu annan steininn strax, og
það engan venjulegan geimstein,
heldur stein sem inniheldur vatn
sem talið er vera frá árdögum al-
heimsins.
Vísindamenn Johnson geimvís-
indastöðvarinnar í Houston, sem
fengu steininn strax í hendurnar,
sáu að hann var fullur af fjólublá-
um kristöllum. Tæpum tveimur
sólarhringum eftir fallið var
steinninn brotinn upp í sérstöku
herbergi til að koma i veg fyrir að
hann spilltist af völdum andrúms-
lofts jaröarinnar. í ljós kom að
kristallarnir voru salt. Nánari
skoðun leiddi síðan í ljós að inni í
kristöllunum var fljótandi vatn.
Vísindamennirnir í Texas og félag-
ar þeirra við tækniháskóla Virgin-
íu greina frá niðurstöðum sínum í
tímaritinu Science.
„Það er furðulegt að það skuli
vera vatnsuppleysanlegt salt í
þessum loftsteini," segir Robert
Clayton frá Chicagoháskóla í um-
sögn sinni um grein vísindamann-
anna í Science.
Tvær hugsanlegar skýringar
hafa komið fram um uppruna
vatnsins í loftsteininum sem féll
til jarðar í Texas. Annars vegar er
talið að smástirnið, sem loftsteinn-
inn brotnaði úr, hafi innihaldið
vatn. Hins vegar gæti vatnið hafa
komist til smástirnisins með hala-
stjörnu eða öðru geimfyrirbæri.
Loftsteinn frá Texas heyrir til
flokki loftsteina sem taldir eru
innihalda afar frumstæð efhi frá
Danskir vísindamenn hafa komist að því að fleiri stúlkubörn en sveinbörn
fæðast í kjöifar erfiðleikatíma hjá foreldrunum.
Hansen við John F. Kennedy stofn-
unina í Glostrup í Danmörku í
skýrslu í Breska læknablaðinu.
Dorthe Hansen fór fyrir hópi vís-
indamanna sem rannsakaði hlutfall
milli kynjanna í hópi 3.072 barna
sem fæddust á árunum 1980 til 1992.
Börnin áttu það sameiginlegt að
hafa verið getin á erfiðaleikatímum
í lifi foreldranna.
Þegar niðurstöðumar voru born-
ar saman við samanburðarhóp sem
valinn var af handahófi kom í ljós
að sveinbörnin vom 49 prósent
þeirra sem getin voru á erfiðleika-
tímum en 51,2 prósent í samanburð-
arhópnum.
Hansen segir niðurstöður rann-
sóknar sinnar komi heim og saman
við fyrri rannsóknir sem hafa sýnt
fram á að færri sveinbörn fæðast í
kjölfar náttúruhamfara, svo sem
jaröskjálfta og flóða.
Börn skyldu ekki hafa sjónvarp í herbergjum sínum, að minnsta kosti ekki ef
foreldrum er annt um að þau sofi sæmilega. Öðru máli gegnir kannski um
fullorðna fólkið.
Sjónvarpsglápið leiddi til þess að
börnin voru oft treg að fara í rúmið,
sofnuðu seinna og sváfu skemur.
Ofan á þetta bætist svo að á með-
an börnin glápa á sjónvarpið gera
þau ekki annað hollara, svo sem aö
leika sér úti. Það verður svo til þess
að þau sofa ekki eins vel og skyldi.
Þetta geimfar á að leita að vatni á tunglinu en þeir sem opnuðu loftsteininn
sem féll til jarðar í Texas í fyrra eru búnir að finna sitt.
árdögum sólkerfisins. Vísinda-
mennirnir segja að fyrir tilstilli
steinsins kunni þeir að verða ein-
hvers vísari um sólarþokuna sem
sólin og reikistjörnurnar runnu
saman úr.
jíJUfJF
yjJjJJJilJ
JJijJJjJ-J
Gyltur fá líka
lystarstol
Nú er svo kom-
ið að ásókn
mannfólksins í
sífellt hollari
mat og þar með
fitusnauðara kjöt er farin að
valda lystarstoli í svinum.
Já, tímaritið New Scientist
segir að vegna nýrra ræktunar-
aðferða á svínabúum, þar sem
sóst er eftir rennilegri og
vöðvastæltari svínum, séu far-
in að koma fram á sjónarsviðið
svín með einkenni svipuð ein-
kennum lystarstols hjá mönn-
um.
Rétt eins og í mannheimum
leggst kvillinn einkum á ungar
gyltur. Gylturnar ungu éta
ekki nóg, eru ofvirkar og geta
ekki átt afkvæmi.
Lystarstol í svínum hefur
ekki verið mikið rannsakað en
vísindamenn teija ekki útilok-
að að það geti varpað einhverju
ljósi á lystarstol í mönnum.
Byltingarkenndur
stjörnusjónauki
Vísindamenn
bandarísku
geimvísinda-
stofnunarinnar
NASA hafa tek-
ið í notkun nýjan röntgen-
stjömusjónauka sem þeir segja
að eigi eftir að valda byltingu í
rannsóknum á himingeiinnum.
Nýi stjörnusjónaukinn er
kallaður Chandra. Hann kost-
aði rúma eitt hundrað millj-
arða króna og honum er ætlað
að rannsaka stjömur sem era
að springa, svarthol, árekstra
stjörnuþoka og önnur fyrirbæri
sem gefa frá sér mikla orku.
Vísindamenn vonast til að þar
með vaxi skilningur þeirra á
uppbyggingu og uppruna al-
heimsins.
„Þegar ég sá fyrstu myndina
var eins og að draumur væri að
rætast," segir Martin Weis-
skopf, forstöðumaður Chándra
rannsóknarstofunnar.
Frosnar veirur
vekja ótta
Vísindamenn
óttast að ban-
vænar forsögu-
legar veirar
kunni að leyn-
ast í ísbreiðum heimskauta-
svæðanna og að þær geti vald-
ið faröldrum losni þær úr læð-
ingi, að því er fram kemur í
tímaritinu New Scientist.
Plöntuveira, sem enn er talin
geta smitað, fannst til dæmis í
borkjama frá Grænlandsjökli
og af þeim sökum telja vísinda-
menn að veirur sem valda in-
flúensu, kúabólu og lömunar-
veiki kunni einnig að leynast í
iörum jökla. Veirur þessar
kynnu svo að komast á kreik
við bráðnun jöklanna og valda
miklum usla.
Frekari rannsóknir era fyr-
irhugaðar á borkjömum úr ís
frá heimskautasvæðunum.
ÍJiJjJill
Pör sem geta
barn þegar illa
stendur á í lífi
þeirra eru lík-
legri til að eign-
ast stúlkubarn
en dreng að níu mánuðum liðnum,
að því er fram kemur í niðurstöðum
rannsókna danskra vísindamanna.
Ekki vita þeir hvers vegna færri
drengir koma í heiminn á erfiðleika-
tímum en telja þó að streita kunni að
hafa áhrif á magn hormóna í líkam-
anum og á gæði sæðisins.
„Breyttu hlutfalli kynjanna veld-
ur hugsanlega sálræn streita sem
tengist þungbæram atburðum í líf-
inu. Það verður til þess að breyting-
ar verða á kynlífi fólks, á hormón-
um í líkamanum á þeim tíma þegar
getnaður verður, gæði sæðisins era
minni eða þá að meira er um fóstur-
lát meðal sveinbarna," segir Dorthe
.OoínaO'.ir