Dagblaðið Vísir - DV - 24.09.1999, Blaðsíða 15

FÖSTUDAGUR 24. SEPTEMBER 1999
15
Kreppa í Kákasus
Rússar hafa með hléum staðið í
stríði við múslíma i Kákasus í
mörg hundruð ár. Það stríð hefur
nú blossað upp sem aldrei fyrr,
ekki aðeins á svæðinu sjálfu, held-
ur hafa öfgamenn herjað með
sprengingum á rússneskan al-
menning í Moskvu og borgum
Suður-Rússlands. Þetta hefur vald-
ið skelfingu og pólitisku umróti í
Rússlandi, sem gæti hugsanlega
leitt til þess að kosningum yrði af-
lýst og Jeltsín tæki sér alræðis-
vald.
Ástæðan er olían í og við
Kaspíahaf, sem er eitt mesta olíu-
„Allt væri þetta óviðkomandi öðr-
um, ef ekki kæmu til olíulindirnar
miklu. Olíuleiðslurnar liggja á yfír■
ráðasvæði flestra þessara ríkja.
Tsjetsjenar vilja sameina múslím-
sku ríkin í Kákasusfjöllum í eina
íslamska heild og sú er ástæðan
fyrir herhlaupi þeirra til
Dagestans
svæði heims, og gæti innan nokk-
urra ára orðið álíka mikilvæg á
heimsmarkaði og Norðursjávarolí-
an. Ríkin í Kákasus eru öll innan
rússneska ríkjasambandsins, enda
þótt Tsjetsjenía sé nú í raun sjálf-
stætt ríki í öllu nema að formi til.
Þau eru ekki öll íslömsk, Armenar
og Georgíumenn eru kristnir, og
hafa verið það lengur en flestir
aðrir, en ófriðurinn stafar fyrst og
fremst af sjálfstæðistilburðum
múslímaríkja. Á þessu svæði ríkir
nú ástand sem mætti jafna við allt
í senn, Miðausturlönd,
Balkanskaga og Villta vestrið.
Ófriður
Ríkin heita framandlegum nöfn-
um, enda þótt Dagestan sé nýkom-
ið í fréttir og menn muni
Tsjetsjeníu. Önnur ríki í fjöllun-
_____________ um milli Kaspía-
hafs og Svarta-
hafs eru Ingú-
setía, Norður-
Ossetía, Suður-
Ossetía, Karatsja-
i-Tsjerkassía og
Kabardino-Balk-
aría. Öll þessi að-
ildarríki rúss-
neska sambands-
ins eru
múslímsk, og að
auki einstök hér-
uð, svo sem Abk-
hasía innan Ge-
orgíu, sem krefst
sjálfstæðis, enn önnur kristin eins
og Nagomo Karabakh í
Aserbaídsjan, sem Armenar ráða
nú eftir blóðugt stríð.
Stríðsmenn múslima í Kákasus
hafa verið alræmdir bardagamenn
í margar aldir, og
svo mjög, að á keis-
aratímanum var tal-
að um að 100 Rússa
þyrfti á móti hverj-
um tsjerkassa. Fleiri
en keisarar hafa átt í
illdeilum við þá. í
síðari heimsstyrjöld-
ini flutti Stalín millj-
ónir manna frá
Tsjetsjeníu, Ingúi-
setiu og fleirum til
Síberíu og sakaði þá
um samvinnu við
Þjóðverja. Þeir sem
komu lifandi aftur
1957 hafa síðan átt í
stríði við þá sem
tóku lönd þeirra á
meðan. 1111
Þannig liggur við
borgarastríði milli Inguiseta og
Ossetíumanna og milli Kabarda og
Balkara. Einnig er stríð á milli
Suður-Ossetíu og Georgíu og hefur
verið lengi, að ekki sé minnst á
Abkhasíu.
Olía
Allt væri þetta óviðkomandi
öðrum, ef ekki kæmu til oliulind-
irnar miklu. Olíuleiðslumar
liggja á yfirráðasvæði flestra þess-
ara ríkja. Tsjetsjenar vilja sam-
eina múslímsku ríkin í Kákasus-
fjöllum í eina íslamska heild og sú
er ástæðan fyrir herhlaupi þeirra
til Dagestans. Þetta gerðu
Kjallarinn
Gunnar
Eyþórsson
blaðamaður
Tsjetsjenar fyrir hálfri
annarri öld og vilja
endurtaka nú. Að baki
liggur líka hefndar-
hugur í garð Rússa
vegna strfðsins
1994-96.
í Dagestan búa hins
vegar ekki færri en 34
þjóðir og áhugi á sam-
einingu er sáralítill.
Tsjetsjenar eiga í huga
Rússa sökina á
sprengingunum í
Moskvu og víðar, sem
kostað hafa yfir 300
mannslíf. Rússar saka
Sádi-Araba, Afgana og
fleiri um að styðja trú-
bræður sína. Öll olía á
..—■" 11 þessu svæði verður að
fara um yfirráðasvæði
múslíma til að komast til Svarta-
hafs og um íran til hafna við
Persaflóa.
Það eru því gríðarlegir hags-
munir í húfi og vestrænir olíu-
risar þegar umsvifamiklir í Bakú,
höfuðborg og oliumiðstöð
Aserbaídsjans. Uppreisnir á þessu
svæði eru því beint tflræði við
efnahagslíf Rússlands. Friður hef-
ur ekki ríkt á þessu svæði öldum
saman og ólíklegt að Jeltsín geti
breytt því með tilskipunum. Hitt
er víst að þetta svæði er komið í
fréttir til frambúðar, og litil von á
góðum fréttum.
Gunnar Eyþórsson
hér að framan. Umræður í um-
hverfisnefndinni voru málefnaleg-
ar og menn lögðu sig fram um að
finna leiðir í þessu viðkvæma
deilumáli. Ekki náðist samkomu-
lag um orðalag tillöguflutnings og
engin tillaga var flutt um málið.
Aðrir þingfulltrúar sættu sig við
niðurstöðu nefndarinnar og fluttu
ekki tillögu.
Núverandi umhverfisráðherra
tók ekki þátt f
þessum umræð-
um og mér finnst
umræðan sem
verið hefur um af-
stöðu Sivjar Frið-
leifsdóttur ekki
makleg. Hún er
búin að starfa í
þingflokki fram-
sóknarmanna 1
fjögur ár og hefur
staðið að stefnu
hans í málefhum
stóriðju og virkj-
ana. Mér finnst
þvi út í hött um-
ræður um að hún hafi breytt um
stefnu eftir aö hún varð ráðherra.
Jón Kristjánsson
„Núverandi umhverfisráðherra
tók ekki þátt í þessum umræðum
og mér fínnst umræðan sem ver-
ið hefur um afstöðu Sivjar Frið-
leifsdóttur ekki makleg. Hún er
búin að starfa í þingflokki fram-
sóknarmanna í fjögur ár og hefur
staðið að stefnu hans í málefn-
um stóriðju og virkjana.“
Virkjunarmálin
- og flokksþing framsóknarmanna
Vegna þeirrar um-
ræðu sem verið hefur
um afgreiðslu flokks-
þings framsóknarmanna
varðandi Fljótsdalsvirkj-
un vildí ég hafa nokkur
orð um hana. Ég stjórn-
aði á flokksþinginu
nefnd sem tók umhverf-
ismál fyrir. Þar var rædd
tillaga um að Fljótsdals-
virkjun færi í lögform-
legt umhverfismat.
Framarlega í þeirri um-
ræðu voru þeir nafnarn-
ir Ólafur Örn Haralds-
son og Ólafur Magnús-
son .
Mikill ágreiningur
Þessi tillaga var rædd á löngum
fundum í nefndinni og ljóst var að
mikill ágreiningur var um hana.
Ég lagði mig fram um það að fá
niðurstöðu sem sátt
væri um. Nefndin hafði
til meðferðar ítarleg
drög að ályktun um um-
hverfismál. Niðurstað-
an var að einbeita sér
að ályktunardrögunum
og tfllagan kæmi ekki
til atkvæða á þinginu.
Ólafur Öm Haralds-
son fór fram á það við
mig sem framsögumann
fyrir nefndarálitinu að
ég léti þess getið að
sjónarmið hans um til-
löguflutning um um-
hverfismat hefðu ekki
náð fram að ganga. Ég
gerði það í framsögu
minni. Ólafur Magnús-
son hélt einnig ræðu og
lýsti ánægju sinni með
ályktunina, en öllum
var ljós afstaða hans til
málefna Fljótsdalsvirkj-
unar, en hann sætti sig
við niðurstöðuna. Stein-
grímur Hermannsson
tók einnig til máls og
harmaði að tillaga um
„Síðan var umhverfismálaályktunin borin undir atkvæði og samþykkt samhljóða," segir Jón m.a. í grein sinni. - Á flokks-
þingi Framsóknarflokksins.
Jón Kristjánsson
alþingismaður
stefnunni var
laus í þessu máli.
Afgreiðsla flokks-
þingsins þýddi
einfaldlega að
ekki breytt. Þeir
sem mæltu fyrir tillöguflutningi í
málinu sættu sig við niðurstöðuna
með þeim hætti sem ég hef lýst
lögformlegt um-
hverfismat væri
ekki í ályktun-
inni. Síðan var
umhverfismálaá-
lyktunin borin
undir atkvæði og
samþykkt sam-
hljóða.
Lýðræðisleg
umræða
Það kom hvergi
fram í þessari um-
ræðu að flokkur-
inn væri umboðs-
Kjallarinn
Með og
á móti
Kynþáttafordómar
vandamál í íþróttum
Umræða um meinta kynþáttafordóma í
íþróttum blossaði upp eftir lokaumferð
úrvalsdeildarinnar í knattspyrnu um
sfðustu helgi. Þá var þeldökkum leik-
manni Fram vísað af velli eftir að hafa
gefið mótherja f liði Víkings olnboga-
skot. Þeir voru þá fjarri boltanum.
Leikmaður Fram sagðist hafa misst
stjórn á skapi sínu vegna kynþáttafor-
dóma í sinn garð, niðrandi athuga-
semda vegna litarháttar síns.
Hörð við-
brögð
„Ég er búinn að fylgjast lengi
með íþróttum en hafði ekki gert
mér í hugar-
lund að þetta
væri vandamál
þar sem ég hef
ekki rekist á
kynþáttafor-
dóma. En eftir
að málið varð-
andi leikmann
okkar Framara
í knattspyrnu Sveinsson, formaö-
kom upp hef ég urFram.
verið að frétta
af mun fleiri tilvikum sem legið
hafa í láginni. Þá hefur KSÍ haft
ástæðu til að hafa afskipti af 1.
defld í knattspyrnu vegna svona
mála. Kynþáttafordómar hafa ver-
ið viðloðandi íþróttir en það er
fyrst nú sem þeir koma upp á yf-
irborðið. Það er því mjög mikil-
vægt að brugðist sé hart við eins
og viða í Evrópu. Þar hafa félög
eða viðkomandi leikmenn verið
beittir íjársektum og kynþáttafor-
dómar kæfðir í fæðingu. Öll skyn-
semi mælir með því aö íþrótta-
samtökin hér á landi taki hart á
kynþáttafordómum. Bara það að
svona tilvik eigi sér stað er sönn-
un þess að þetta vandamál er til
staðar. Það gengur einfaldlega
ekki að leikmenn íþróttafélaga
verði fyrir aðdróttunum vegna út-
lits eða litarháttar."
Ekki vanda-
mál
„Ég hef heyrt sitt af hverju í
gegnum tíðina sem beinst hefur
gegn þeldökk-
um leikmönn-
um en það hef-
ur ekki verið
hægt að flokka
sem vandamál.
Þeldökkir leik-
menn hafa ver-
ið í körfuboltan-
um hér á landi í
rúm 20 ár en
aldrei hafa
borist kvartanir
eða kærur inn á
borð Körfuknattleikssambandsins
vegna meintra kynþáttafordóma.
Hefðu kynþáttafordómar verið
vandamál hefði fjölmiðlaumfjöll-
un og umræða um þá blossaö upp
fyrir löngu. Menn beita alltaf ein-
hverjum sálfræðibrögðum í hita
leiksins og þá er stundum sagt
eitthvað sem ekki er sagt undir
venjulegum kringumstæðum. En
þessi brögð eru á báða bóga.
Þeldökkir leikmenn finna fyrir
því til jafns við þá hvítu og svo fá
menn að heyra það innbyrðis í
þessum hópum. Kynþáttafordóm-
ar eru ekki sérstakt vandamál í
íþróttum hér, sem betur fer.“ -hlh
Kjallarahöfundar
Athygli kjallarahöfunda er
vakin á því að ekki er tekið við
greinum í blaöið nema þær ber-
ist á stafrænu formi, þ.e. á tölvu-
diski eða á Netinu. DV áskilur
sér rétt til að birta aðsent efni á
stafrænu formi og í gagnabönk-
um.
Netfang ritstjórnar er:
dvritst@ff.is