Dagblaðið Vísir - DV - 25.09.1999, Blaðsíða 30

fréttir
LAUGARDAGUR 25. SEPTEMBER 1999
Gyðu Stefánsdóttur er ætlað að setjast í helgan stein vegna þess að almanak-
ið segir að hún hafi fæðst of snemma til að vera á vinnumarkaði nú til dags.
Gyða hefur hins vegar aðrar hugmyndir og vinnur á við tvo, ef ekki þrjá, og ætl-
ar að gera það áfram.
Þegar maður er kominn á eftir-
launaaldur, er í 160% kennslu í Iðn-
skólanum í Reykjavik, þjálfar lesblind
börn þar fyrir utan, er bókaður í
mastersnám í Kennaraháskólanum, í
leiðtogaþjálfun hjá Landmark Forum
í London, á sex börn (þar af fjögur les-
blind sem þó hafa farið í gegnum há-
skólanám), sextán barnaböm og á
þönum um heiminn til að læra fleiri
aðferðir til að hjálpa lesblindum -
hvað er maður þá?
Svarið hlýtur að vera: Orkubomba.
Það er líklega eina orðið sem nær að
lýsa henni Gyðu Stefáns sem varð
ekkja fyrir einu ári og tók því illa.
Eiginmaður hennar Sigurður Helga-
son, lögfræðingur og félagsmálatröll í
Kópavogi, lést eftir langvarandi veik-
indi og segist Gyða hafa fallið saman.
„Ég saknaði þess svo óskaplega að
hafa engan til að halda í höndina á og
til að bjóða góða nótt,“ segir hún, „og
ég ætlaði aldrei að jafna mig. Mér
fannst allt búið. Ein vinkona mín,
sem sjálf er ekkja, sagði við mig: Jæja,
Gyða mín, nú verðum við bara að
þreyja... Og ég hugsaði með mér: Þetta
er alveg rétt hjá henni, nú verðum við
bara að þreyja.“
Svo fór Gyða að þreyja, hélt áfram
kennslunni og tómleikanum,
haustinu og vetrinum, allt þar til ein
dóttir hennar sem hafði drifið sig á
Landmark Forum námskeið í London
hringdi í hana og sagði: „Mamma, get-
urðu komið hingað, strax á morgun."
Gyða sagði já og sólarhring seinna
var hún í þeirri miklu borg, London,
á 200 manna námskeiði þar sem hún
segist hafa rifið sig upp á gátt - og síð-
an varð ekki aftur snúið.
Hey í harðindum
Gyða er þekkt fyrir að fara
óhefðbundnar leiðir í meðferð á
lesblindu; hefur ferðast um allan
heim til að kynna sér greiningar
og aðferðir; blandað saman því
sem hún telur áhrifaríkast hverju
sinni og náð góðum árangri. Þegar
hún er spurð hvað liggi til grund-
vallar aðferðum hennar, segir hún:
„Dyslexia, eða lesblinda, er fyrst
og fremst líkamlegt mein og þvi
byrja ég á því líkamlega. Sem
dæmi má nefna frávik í heyrnar-
og sjónskyni og það mælast jafnvel
frávik í blóði. í sjónskyni er það
visst svæði sem vinnur of hægt. í
heyrnarskyni geta verið frávik
sem gera það að verkum að sá sem
er lesblindur heyrir ekki hljóð,
sem til dæmis eru borin fram á 30
millisekúndum miðað við hljóð
sem eru borin fram á hundrað
millisekúndum. Það verður til þess
að tungumálið þvælist fyrir þeim.
Þau sem eru með frávik í blóði,
mælast meðal annars einum þriðja
lægri í zinki en félagar þeirra. Svo
eru fitusýrur og ýmislegt fleira
sem ég gef foreldrum ráðleggingar
um.
Allt sem ég geri, hefur verið gert
áður, einhvers staðar annars stað-
ar og ég síðan kynnt mér fram-
kvæmdina. En ég var yfirleitt
alltaf búin að vinna með það atriði
áður og það styrkti mig í fram-
kvæmdinni að sjá að aðrir höfðu
séð og reynt atriðið sem um var að
ræða. Ég er búin að fara víða um
heim, meira að segja sest í hebr-
eskan háskóla, og ég blanda saman
öllu sem ég get eins og formæður
okkar forðum sem varð allt að heyi
í harðindum og ég sé ekki ástæðu
til að breyta því.“
Gyða fer mikið ótroðnar slóðir
og segist aldrei taka nemendur,
nema taka alla fjölskylduna með,
vegna þess að lykillinn að því að
krakkarnir geti lært, séu foreldr-
arnir. Það verði að kenna foreldr-
unum að kenna börnunum. Ef það
væri gert í meira mæli, væri skóla-
kerfið ekki í vondum málum um
allt land. Og víst er að konan veit
um hvað hún er að tala, því sjálf á
hún sex börn, þar af fjögur með
lesblindu, auk þess sem eiginmað-
ur hennar var lesblindur. „En þau
hafa spjarað sig vel,“ segir Gyða.
Briddsbikarar í sandin-
um
Gyða var aðeins átján ára þegar
hún lauk stúdentsprófi en ekki
varð úr frekara námi þái. Hún
hafði hitt sinn mann sem var
næstu árin í Háskóla íslands að
nema lögfræði og viðskiptafræði
og hún var rétt orðin þrítug þegar
hún var komin með sex börn. Hún
reiknaði ekkert með því að heimil-
islífið yrði rólegt en fjörið fór þó
langt fram úr hennar villtustu
væntingum. „Sigurður var mikið
félagsmálatröil,“ segir hún. „Hann
var í öllum mögulegum og ómögu-
legum nefndum og tók að sér alla
sem áttu um sárt að binda. Það
gátu allir leitað til hans hvenær
sem var og það var síður en svo að
heimilið væri heilagt. Ég sat hér
stundum með fullt af fólki, sem
beið eftir að tala við hann, þegar
hann kom heim úr vinnunni.
Sigurður elskaði þetta fólk og
þetta gekk svo langt að ég hætti að
heyra í símunum sem voru tveir.
Það var þó ekki svo að þetta væri
mér til ama. Þvert á móti tók ég
fullan þátt í þessu öllu. Enda var
Gyða stórt númer hér og bæjarbú-
ar töluðu um Sigurð hennar Gyðu
og börnin hennar Gyðu. Það var
svo merkilegt með hann Sigurð, að
hann átti svo mikla ást - til að gefa
öllum. Hann var svo djúpur og vit-
nr; rólegur maður og yfirvegaður.
Við vorum mjög ólík - ég úthverf,
hann innhverfur - en unnum vel
saman og vorum miklir félagar.
Það er í rauninni stórfurðulegt
hvað hann afkastaði miklu um æv-
ina, því hann var alltaf mikill
sjúklingur. Hann var með ónýtt
hjarta og galla í æðakerfinu enda
fékk hann ekki liftryggingu þegar
hann var 25 ára. En hann hafði
bjarta og létta lund, þótt líkaminn
væri veikur og hann gæti aldrei
lyft börnunum upp, eða klætt þau
í stígvél. Hann skipti sér því lítið
af þeim í frumbernsku en bætti
það rækilega upp þegar þau voru
orðin rólfær. Þá tók hann þau með
sér í langa göngutúra, spjallaði
mikið við þau og jós yfir þau allri
þeirri ást sem hann átti í svo rík-
um mæli. Og hann elskaði börnin
sín, virkilega mikið.
Það eina sem ég átti erfitt með
að þola var að hann spilaði bridds
- mikið. Ég hafði svo mikla skömm
á briddsinu og hann var auðvitað
með svo mikla sektarkennd yfir
því að vera að eyða tíma i þetta frá
konu og börnum, að alltaf þegar
hann kom heim með bikar fékk ég
hann afhentan. Ég lét krakkana
hafa bikarinn til að nota fyrir fötu
úti í sandkassa."
Allt sem ég geri, hefur verið gert áður, einhvers staðar annars staðar og ég sfðan kynnt mér framkvæmdina.
Athafnamanneskja
Hvernig fóruð þið að því að láta
hjónabandið ganga í öllum þessum
önnum?
„Við vorum miklir félagar og
fórum aldrei í bíó, leikhús eða í
fhigvél án þess að haldast í hend-
ur, en vöndum okkur á það að fara
mjög reglubundið í burtu hvort frá
öðru. Ég fór ein til útlanda einu
sinni á ári og það sama gerði
hann. Síðan fórum við tvö saman í
ferðalag einu sinni á ári. Eftir að
börnin fóru, hefði hjónabandið
aldrei gengið nema við hefðum
kunnað að gefa hvort öðru svig-
rúm.“
Eftir að börnin flugu úr hreiðr-
inu, ákvað Gyða að fara í Kenn-
araháskólann. Hún var þá 45-46
ára. „Ég hélt að ég væri að koma
mér í þægilegt starf,“ segir hún,
„en komst svo að því eftir að ég fór
að kenna að það er ekki svo. Það
versta er þó að það má engu
breyta í grunnskólanum. Ég er
mikil athafnamanneskja og þarf
r
Uthverf orkubomba