Dagblaðið Vísir - DV - 28.09.1999, Blaðsíða 7

ÞRIÐJUDAGUR 28. SEPTEMBER 1999
27
Óvissa um
gróðurhúsa-
áhrifin
Loftslagsvísinda-
menn hafa nú
lagt á hilluna
fyrri spár sinar
um losun gróð-
urhúsalofttegunda. Þeir segja að
óvissuþættirnir séu of margir til
að hægt sé að spá fyrir um gróð-
urhúsaáhrifln með góðu móti.
Að sögn tímaritsins New Sci-
entist kemur þetta fram í
skýrslu frá loftslagsbreytinga-
nefnd Sameinuðu þjóðanna. Þar
er að finna skoðanir hundraða
vísindamanna og hagfræðinga.
Alla jafna leggja SÞ fram eina
spá um líklega losun gróður-
húsalofttegunda ef ríkisstjómir
aðhafast ekkert til að draga úr
henni. Núna eru útgáfurnar
flöratíu. Gamla spáin gerði ráð
fyrir að árið 2100 yrði losun
gróðurhúsalofttegunda 18 millj-
arðar tonna, eða þrisvar sinnum
meira en nú. í nýju skýrslunni ;
er spáð losun frá 4,3 milljörðum ;
tonna á ári til 36,7 milljarða :
tonna.
Týnd sprengi-
stjarna fundin
Vísindamenn
hafa fundið vís-
bendingar um }
„týnda“ sprengi- :
stjömu, sem
sprakk fyrir um sjö hundruð
árum, í borkjama frá Suður-
skautslandinu, að sögn tímarits-
ins New Scientist.
Röntgengeislar irá gervihnett-
inum Rósat hafa leitt I ljós leifar
af sprengistjörnu í aðeins 640
ljósára flarlægð. Það bendir til ;
þess að stjaman hafi lýst upp :
himininn í upphafi 14. aldar.
Ólíkt ýmsum öðrum sprengi- í
stjörnum, eru engar ritaðar
heimildir til um fyrirbæri þetta. :
í borkjarnanum frá suður- ■
pólnum er hins vegar að finna :
flögur lög af nítrati. Þrjú
pössuðu við þekktar og skráðar .
sprengistjörnur en það flórða
kemur heim og saman við það !
sem vísindamenn hafa ályktað ,
út frá uppgötvunum Rosat.
Mannasaur til
að knýja
eldflaugar
Svo kann að
fara að geim- ;
ilaugar framtið-
arinnar verði að :
einhverju leyti :
knúnar áfram af eldsneyti gerðu
úr úrgangsefnunum sem falla til í
úr áhöfninni.
Bandaríska geimferðastofnun- ;
in NASA stendur fyrir tilraun- i
um á þessu sviði.
Vinnsluaðferðin
gæti einnig getið
af sér önnur efni
sem kæmu að góð-
um notum um
borð í geimskip-
inu.
„Það er hægt að
nota úrgangsefni
úr mönnum, svo
og annan úrgang
eins og plast-
poka,“ segir Jim
Markham, for-
stjóri fyrirtækisins, sem vinnur
verkefrii fyrir NASA.
Rússar hafa þegar hafið til-
raunir með að nota bakteríur til
að brjóta niður skítug nærfót
geimfara og búa til úr þeim
metangas sem gæti nýst til að
knýja áfram geimför.

3ÍJ-1JJP
ÉiájjliÍJ
Skilaboð til kvenna með of háan blóðþrýsting:
Minna salt, minni beinþynning
Konur geta dregið úr líkunum á því að fá beinþynningu með því meðal ann-
ars að draga úr saltneyslu.
meira kalsiumi með þvaginu. Ekki
er hægt að endurheimta það með
því að auka kalsíumneyslu í fæð-
unni.
Þegar kalsíum skolast út með
þvaginu missa beinin örlítið af sinu
kalsíumi sem dregur svo úr þétt-
leika beinanna. Á tuttugu ára tíma-
Þegar kalsfum skolast
út með þvaginu dregur
úrþéttleika beinanna.
Á tuttugu ára tímabili
gætiþað vaidið tutt-
ugu prósenta minnkun
á þéttteíka beinanna.
bili gæti það valdið tuttugu pró-
senta minnkun á þéttleika bein-
anna.
Cappuccio segir að með því að
draga úr saltneyslu gætu konur
dregið úr kalsíumtapi og þar með úr
hættunni á beinþynningu á tuttugu
ára tímabili. Hann ráðleggur kon-
um einnig að auka kalíumneyslu
sína með því að borða meira af
ávöxtum og grænmeti.
Konurnar sem tóku þátt í rann-
sókninni voru á aldrinum 66 ára til
91 árs. Læknar mældu þéttleika
beinanna með því að taka röntgen-
mynd af mjaömabeini kvennanna.
Dragið úr salt-
neyslunni. Þetta
eru skilaboðin
til kvenna með
of háan blóð-
þrýsting sem
vilja draga úr líkunum á að fá bein-
þynningu síðar á lífsleiðinni. En
konur með háþrýsting eru einmitt
líklegri til að verða beinþynning-
unni að bráð en aðrar konur.
„Við komumst að raun um að
þeim mun meiri sem blóðþrýsting-
urinn var í upphafi þeim mun meiri
varð beinþynningin á hverju ári,“
segir Francesco Cappuccio sem fór
fyrir hópi vísindamanna á Bret-
landi og í Bandaríkjunum sem
rannsakaði rúmlega 3.500 fullorðnar
konur á flómm svæðum vestanhafs
á þriggja ára tímabili.
Cappuccio segir að eftir því sem
konur verði eldri, einkum þó eftir
65 ára aldurinn, þynnist beinin í
þeim af margvíslegum ástæðum.
Beinþynningin gerist hins vegar
hraðar hjá þeim konum sem hafa of
háan blóðþrýsting.
Læknar vita að þegar fólk er með
of háan blóðþrýsting tapar það
:ioíi|o
........
Hnusað af vinsældum kaffis og tes:
Koffínið skiptir meira
máli en bragðið
Koffinið og
örvandi áhrif
þess er það sem
skiptir máli.
Ekki bragðið.
Þetta segir
breski sálfræðingurinn Peter
Rogers að sé helsta ástæðan fyrir
gífurlegum vinsældum kaffis og tes
um heim Eillan.
„Það er koffinið sem er helsti
hvatinn að neyslunni, ekki bragð-
Koffín hafði áhríf á
hversu vel fólki líkaði
drykkurinn, aðallega
vegna þess að það lin-
aði neikvæð áhrif frá-
hvarfseinkenna frá
koffíni sem það hafði
neytt daginn áður.
ið,“ sagði Rogers í erindi sem hann
hélt á bresku vísindahátíðinni í
Sheflield á dögunum. Rogers, sem er
prófessor við háskólann í Bristol,
velti því fyrir sér í erindi sínu hvort
einhverju máli skipti hvort kaffið
og teið sem við þömbum á hverjum
degi innihéldi koffin eður ei.
„Koffin skiptir máli í því hvers
vegna við erum hrifin af drykkjum
eins og kaffi og tei,“ Sagði Rogers.
„Svo virðist sem vellíðan fylgi
drykknum og það verður til þess að
við verðum meira fyrir hann.“
Niðurstöður sínar byggði Rogers
á rannsókn á kaffi- og tedrykkju-
mönnum. Hann bað þá að bera sam-
an tvenns lags drykki. í öðmm var
koffín en hinum ekki.
„Koffín hafði áhrif á hversu vel
fólki líkaði drykkurinn, aðallega
vegna þess að það linaði neikvæð
áhrif fráhvarfseinkenna frá koffíni
sem það hafði neytt daginn áður,“
sagði sálfræðingurinn.
Fyrsti kaffibolli dagsins getur verið dásamlegur, eins og Gerhard Schröder
Þýskalandskanslari veit mætavel.
Allir kannast við einhvern sem
segist ekki geta gert neitt eða hugs-
að af viti fyrr en hann er búinn að
fá sér fyrsta kaffibolla dagsins. Koff-
inið virkar því eins og afréttari.
„Niðurstöður okkar sýndu fram á
að fyrsti bollinn af kaffí eða tei kem-
ur fólki aftur í eðlilegt ástand. Hann
losar við fráhvarfseinkennin," sagði
sálfræðingurinn Peter Rogers.
Styrjaldir verða ekki eins og áður:
Róbótar í stað hermanna
Hermenn verða
kannski ekki
óþarfir en svo
kann að fara að
stríð framtiðar-
innar verði háð
með róbóta í fremstu víglínu. Menn-
irnir munu þá aðeins sitja við stjórn-
völinn.
„Við gætum dregið okkur alveg í
hlé frá bardögunum og látið róbótana
um að skjóta hver á annan," segir ró-
bótasérfræðingurinn John Pretlove,
lektor við háskólann í Surrey á
Englandi. Hann spáir því að þetta
gæti gerst einhvem tíma á næstu
fimm áram.
Kerfi þar sem saman koma sýndar-
veraeiki og veruleikinn blákaldi gætu
gert meira en að heyja styijaldir. Þau
gætu einnig orðið lykillinn að smíði
róbóta sem gætu tekið að sér hættuleg
störf, svo sem að hreinsa burt jarð-
sprengjur, könnun hafdjúpanna og
störf í geislavirku umhverfi, að sögn
Pretloves.
Hann segir að ekki sé verið að
reyna að láta róbótana hugsa fyrir
mennina, þvert á móti.
„Við erum að reyna að nota menn-
ina í það sem mennirnir gera best,“
segir Pretlove.
Kerfi þar sem blandast saman sýnd-
arveruleiki og sá raunverulegi, sem
við getum kallað aukinn veruleika, er
svipað tækninni sem beitt var við
gerð kvikmyndarinnar Júragarðsins.
Pretlove segir að það geti gefið mönn-
unum betri mynd af atburðum og gert
þeim kleift að stjóma róbótum betur
og úr öruggri fiarlægð.
Þegar er búið að þróa flarstýrða ró-
bóta þar sem notast er við hefð-
bundna tækni, eins og mynd-
bandsupptökuvélar. Bandaríska
geimvísindastofnunin NASA hef-
ur til dæmis gert róbótann Dante sem
var sendur ofan í eldgíg í Alaska
á árinu 1994.
Pretlove segir að aukinn
veruleiki sé skref fram á við eft-
ir að mestu leyti misheppnaðar til-
raunir vísindamanna til að búa til viti
boma róbóta.
„I þessu tilviki reynum við ekki að
láta tölvu koma í staðinn fyrir manns-
hugann heldur að fá tölvu og stjóm-
anda hennar til að vinna saman og ná
árangri sem hvorugt gæti náð eitt og
óstutt," segir Pretlove.
„Samband manns og véla verður á
meiri jafnréttisgrundvelli. Við kom-
um til með að reiða okkur á vélar á
annan hátt en við gerum nú. En við
verðum alltaf i aðstöðu til að taka úr
sambandi."
Svo kann að fara að hermenn eins og þessir þurfi ekki lengur að vera í
fremstu víglínu þegar styrjaldir framtíðarinnar verða háðar. í þeirra stað
munu koma róbótar.