Dagblaðið Vísir - DV - 30.09.1999, Blaðsíða 12

12
FIMMTUDAGUR 30. SEPTEMBER 1999
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐl UN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÓLI BJÖRN KÁRASON
Aðstoöarritstjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI11,105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsíngar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREYRI: Strandgata 25, simi: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1950 kr. m. vsk. Lausasöluverð 180 kr. m. vsk., Helgarblað 250 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiðir ekki viðmælendum fyrir viðtöl viö þá eða fyrir myndbirtingar af þeim.
Vestræn gildi sækja fram
Vestrænt gildismat er á nýjan leik í sókn í heiminum
eftir nokkurt hlé gagnsóknar af hálfu leiðtoga í fjarlæg-
um Austurlöndum, sem óttast, að vestræn gildi grafi
undan alræðisvaldi þeirra. Vestræn gildi eru enn á ný
sett fram sem almenn mannkynsgildi.
Mannréttindi eru einkunnarorð vestræna gildismats-
ins. Undir merkjum mannréttinda er sótt að harðstjór-
um, sem áður gátu farið sínu fram í skjóli þess, að vest-
ræn mannréttindastefna ætti ekki heima utan Vestur-
landa og fæli í sér afskipti af innanríkismálum.
Um þessar mundir er hin vestræna stefna mannrétt-
inda að vinna land á Austur-Tímor. Hersveitir Indónesíu
hafa flúið af vettvangi eftir óheyrileg grimmdarverk, en
skilið eftir hluta af dauðasveitum sínum til að reyna að
grafa undan innrásarliði Ástralíumanna.
Við valdaskiptin á Austur-Tímor hefur komið í ljós, að
dauðasveitirnar voru að mestu leyti skipaðar hermönn-
um Indónesíu, sem skiptu um hlutverk í frístundum.
Enn fremur hefur með símahlerunum komið í ljós, að yf-
irmenn hersins stjórnuðu dauðasveitunum.
Það kemur ekki á óvart á vettvangi Sameinuðu þjóð-
anna, að valdhafar austrænna ríkja skuli slá skjaldborg
um herinn í Indónesíu til að koma í veg fyrir, að efnt
verði til stríðsglæpadómstóls að vestrænum hætti til að
fjalla um voðaverkin á Austur-Tímor.
Ekki kemur heldur á óvart, að valdhafar þessara ríkja
kvarta um, að Ástralíumenn gangi alltof hart fram við að
afvopna dauðsveitir Indónesíuhers á Austur-Tímor. Þeir
segja þetta vera nýtízkulegt dæmi um aldagamlan yfir-
gang hvíta mannsins í þriðja heiminum.
Ráðamenn Austurlanda eru að verja rétt sinn og sálu-
félaga sinna til að ofsækja heilar minnihlutaþjóðir ofan
á ofsóknir gegn trúflokkum, stjórnarandstöðu, fjölmiðl-
um og yfirleitt öllum, sem þeir telja standa í vegi sínum.
Þeir eru að verja brot gegn mannkyninu.
Austrænir ráðamenn hafa gert vestrænu gildismati
greiða með því að stilla andstæðunum upp sem mun á
austri og vestri. Þegar siðferðisforsendur austræna gild-
ismatsins bresta, verður fall þess mikið. Vestrænu gild-
in eiga þá greiðari leið að heimsyfirráðum.
Ráðamenn á Vesturlöndum eru í auknum mæli að átta
sig á, að valddreifð réttarríki að vestrænum hætti í
þriðja heiminum eru liklegri en önnur til að verða
efnahagslega sjálfbær og friðsöm. Þróunaraðstoð beinist
í auknum mæli til ríkja, sem þróast í vestræna átt.
Ráðamenn á Vesturlöndum eru í auknum mæli að átta
sig á, að bezta leiðin til að stækka svæði friðar og
kaupsýslu í heiminum og fækka heimspólitískum
vandamálum er að styðja ríki til að taka ekki aðeins upp
vestræn form, heldur einnig vestræn gildi.
Ráðamenn á Vesturlöndum eru í auknum mæli að átta
sig á, að taprekstur er og verður á vestrænum stuðningi
við harðstjóra þriðja heimsins. Komið hefur í ljós, að
borgaraleg réttindi að vestrænum hætti eru jarðvegur
kaupsýslu og friðsamlegrar sambúðar ríkja.
Eftir japl og jaml og fuður ákváðu Vesturlönd að sýna
tennurnar í Kosovo. Nú hafa þau gert hið sama á Austur-
Tímor, einnig með nokkurri tregðu. í báðum tilvikum
vanmátu harðstjórarnir getu Vesturlanda til að láta
hunzaðar umvandanir leiða til hernaðaraðgerða.
Hrollur fer nú um harðstjóra þriðja heimsins, þegar
þeir hópa fulltrúa sína saman á vettvangi Sameinuðu
þjóðanna til að tefja framgang mannréttinda.
Jónas Kristjánsson
„Hér verður kirkjan að biðja um mun meiri þolinmæði en þegar um blessunarathöfn er að ræða,“ segir Hjalti
m.a. í grein sinni..
Kirkja og sam-
kynhneigð
tilhneigingu á miskunn-
arlausan liátt fyrir 2000
árum og sú afhjúpun er
enn i fullu gildi. Viö
sem tilheyrum kirkj-
unni erum einfaldlega á
sama báti, hvort sem
við erum sam- eða gagn-
kynhneigð, hvernig svo
sem tilfmningar okkar
eru og hvernig sem við
lifum eftir þeim - a.m.k.
ef við gerum það af heil-
indum og drengskap.
Skuldar skýr svör
í öðru lagi má spyrja
hver afstaða kirkjunnar
sé til fomlegrar sam-
búðar samkynhneigðra.
1
„Að kirkjulegum skilningi er
hjónabandinu m.a. ætlað að
mynda ramma um samlíf tveggja
einstaklinga af gagnstæðu kyni,
ekki síst til að skapa börnum
þeirra öruggar aðstæður til vaxt-
ar og þroska. “
Kjallarinn
Hjalti Hugason
prófessor
í „blaði allra
landsmanna“ hafa
nokkrar umræður
orðið upp á síðkast-
ið um kirkju og
samkynhneigð.
Hefur þar gætt
skiptra skoðana. í
raun er hér líka
um mörg og ólík
mál að ræða sem
fjalla verður um út
frá mismunandi
forsendum.
Á sama báti
í fyrsta lagi má
spyrja hver afstaða
kirkjunnar til sam-
kynhneigðra sé í
allra víðasta skiln-
ingi. Þar á kirkjan
að þvi er séð verð-
ur engra kosta völ.
Samkynhneigð er
eitt af fjölmörgum
tilbrigðum mann-
legs lífs sem kirkj-
an er kölluð til að
rúma í allri sinni
breidd. Hér og nú
er kirkjan samfélag
fólks sem á sam-
merkt í því að vera öðruvísi en
það ætti að vera - og jafnvel öðru-
vísi en það vill sjálft vera. Á máli
trúarinnar er sagt að kirkjan sé
samfélag syndara.
í slíkri samkundu getur enginn
tekið sér „fyrsta steininn" í hönd
eða gerst dómari yfir öðrum. Þar
orkar líka tvímælis að skilgreina
eitt lífsform öðru syndsamlegra
eða metast um hvort mín synd sé
verri en þín. Kristur afhjúpaði þá
í þvi sambandi skiptir mestu að
kirkjan geri upp við sighvort eitt-
hvað og þá hvað kemur í veg fyr-
ir að hún geti veitt tveimur ein-
staklingum af sama kyni sem hafa
heitið hvor öðrum að standa sam-
an í gleði og sorg jarðlífsins fyrir-
bæn og blessun við opinbera at-
höfn. Áður en það er hægt verður
kirkjan að sönnu að vinna
ákveðna guðfræðilega undirbún-
ingsvinnu. Sandurinn rennur
hins vegar hratt úr stundaglasinu
og kirkjan skuldar samkynhneigð-
um skýr svör. Ekki síst eftir að
lög voru sett um staðfesta sam-
vist.
Ekki einkamál
þjóðkirkjunnar
Loks má spyrja hver afstaða
kirkjunnar sé til hjónavígslu sam-
kynhneigðra í sama skilningi og
gagnkynhneigðra. í því sambandi
er mikilvægt að gefa því gaum að
komið er að öðru og flóknara máli
en kirkjulegri blessun formlegrar
sambúðar. Hið kirkjulega hjóna-
band er forn stofnun sem hvílir á
langri kirkjulegri hefð og mótaðri
guðfræðilegri kenningu sem m.a.
er byggð á mikilvægum ritningar-
stöðum bæði úr Nýja og Gamla
testamentinu.
Að kirkjulegum skilningi er
hjónabandinu m.a. ætlað að
mynda ramma um samlíf tveggja
einstaklinga af gagnstæðu kyni,
ekki síst til að skapa börnum
þeirra öruggar aðstæður til vaxt-
ar og þroska. Þó að þessi hugsjón
bíði oft skipbrot rýrir það ekki
gildi hjónabandsins. Hér vei’ður
kirkjan að biðja um mun meiri
þolinmæði en þegar um blessun-
arathöfn er að ræða.
Róttækar breytingar á kenning-
unni hjónabandið er heldur ekki
einkamál íslensku þjóðkirkjunn-
ar. Þvert á móti verður hún að
taka tillit til þess að hún er hluti
af stærri heild. Þar á ég við hina
alþjóðlegu kirkju sem að vísu er
klofin en á þó samstöðu um fjöl-
mörg mál sem sum eru léttvægari
en guðfræði hjónabandsins.
Hjalti Hugason
Skoðanir annarra
Engar skyldur um flugvöll
„Það er auðvelt að skilja að fólk utan af landi vilji
hafa samgöngur við höfuðborg sína sem einfaldastar
og þægilegastar, en við þurfum samt í þessu máli
sem öðrum að finna skynsamlegar lausnir. Mér vit-
andi eru ekki skyldur neinnar höfuborgar í heimin-
um að hafa aðal innanlandsflugvöllinn í miðbænum
og gaman væri að vita hvar slíkar samþykktir séu
niðurkomnar varðandi ísland. Einnig væri gaman
að vita hvort finnist annað dæmi um höfuðborg ein-
herrar þjóðar sem hefur aðal innanlandsflugvöll í
miðbænum? ... Gamli flugvöllurinn i Ósló var ekki í
miðbænum, heldur í úthverfi sem heitir Fornebu,
20-25 mín. keyrslu frá miðbænum ... Verum nú
skynsöm, lítum til framtíðar, t.d. 50 ár fram í tim-
ann, hvemig verður staðan þá.“
Guðmundur Valur Stefánsson i Mbl. 29. sept.
Svigrúm forseta styttist
„Það hlýtur (því) að koma að því fyrr en síðar að
forsetinn skilgreini fyrir okkur hver staða Dorritar
Moussaieff er í hans lífi og gagnvart forsetaembætt-
inu. Hvort hún muni hafa eitthvert opinbert hlut-
verk og þá hvað? Og hver verður staða hennar í for-
setakosningum næsta vor? Það er augljóst nú þegar,
að almenningur tekur breyttum aðstæðum forsetans
með hlýhug og velvilja og allir eru tilbúnir að gefa
forsetanum svigrúm. Hins vegar er ljóst að þetta
svigrúm getur úr þessu ekki orðið sérlega langt."
Birgir Guðmundsson í Degi 29. sept.
Neytendur borga brúsann
„Eftir því sem næst verður komist fara um það
bil 60% af grænmetissölu í landinu fram í verslun-
um Baugs, 30 til 35% sölunnar fara fram í verslun-
um Kaupáss og aðrar verslanir sjá um það litla sem
eftir er. Þetta sýnir ljóslega að framleiðendur eru
ekki í sterkri aðstöðu til að semja við Baug og
heyrst hafa sögur af sérkennilegum vinnubrögðum
þar innan dyra. Framleiðendur segjast þess vegna
hafa neyðst til þess að reyna að bæta samningsstöðu
sína. Sem endranær eru það neytendur sem borga
reikninginn."
Sigurður Már Jónsson í Sjónarhorni Viðskiptablaðs-
ins 29. sept.