Dagblaðið Vísir - DV - 02.10.1999, Síða 35

34 fálgarviðtalið
LAUGARDAGUR 2. OKTÓBER 1999
U¥ LAUGARDAGUR 2. OKTÓBER 1999
%ilgarviðtalið «
Borgarstjórinn, ingibjörg Sóirún Gísladóttir, ræðir um þau átakamál sem hæst hefur borið upp á síðkastið: Laugardalinn og Reykjavíkurflugvöll,
ágreininginn við minnihlutann í borgarstjórn, tilvistarkreppu Samfylkingarinnar og kjarabaráttu kennara
Fyrsta kvarter kjörtímabilsins hef-
ur verið æði viðburðaríkt hjá borgar-
stjóranum, Ingibjörgu Sólrúnu Gísla-
dóttur. Eftir fjögurra ára skin síðasta
kjördímabils er óhætt að segja aö
gengið hafl á með skúraleiðingum
frá þvi Reykjavíkurlistinn hélt borg-
inni á vordögum 1998. Þegar í kosn-
ingabaráttunni komu upp mál sem
reyndust listanum og borgarstjóra
erflð og má þar helst nefna uppsagn-
ir fatlaðra hjá garðyrkjustjóra og
kjarabaráttu kennara. Á yfirstand-
andi ári hefur „erfiöum" málum síð-
an fjölgað og þessa dagana ber lík-
lega málefni Laugardals og Reykja-
víkurflugvallar hæst - og minnihlut-
inn í borgarstjóm, Sjálfstæðisflokk-
ur, hefur verið mun virkari en á síð-
asta kjörtímabili.
í skoðanakönnun á vinsældum
einstakra stjómmálamanna í DV á
dögunum virðast vinsældir Ingi-
bjargar minni en áður og spuming
hvort ágreiningsmál undangenginna
mánaða hefðu sett mark sitt á af-
stöðu þeirra sem spurðir vom eða
hvort þau átök sem valdið hafa
fjaðrafoki allt frá því fyrir kosningar
væm að draga dilk á eftir sér.
Kennarar virði leikreglur
Á fundi grunnskólakennara í
Reykjavík, sem haldinn var í Bíóborg-
inni við Snorrabraut í apríl síðast-
liðnum, lýstu menn því yfir aö þeir
myndu aldrei aftur kjósa Ingibjörgu
Sólrúnu og gerðu hana að blóraböggli
í kjarabaráttu sinni. Borgarstjóri
lýsti því yfir að með aðgerðum væm
kennarar sð sýna dæmafátt agaleysi
og sagðist ekki ganga að kröfum
þeirra að óbreyttu. í kjölfarið fylgdu
erfiðleikar í mönnun grannskólanna í
Reykjavík og þegar borgarstjóri er
spurð hvers vegna hún leitaði ekki
leiða tU að koma tU móts við kennara
svarar hún:
„Það er mín skoðun að báðir aðU-
ar séu bundnir af því að fara að þeim
leikreglum sem menn hafa komið sér
saman um á vinnumarkaði. Um
kaup og kjör er samið í kjarasamn-
ingum en ekki með þvingunum á
milli samninga. Bæði kennarar og
leikskólakennarar em ósáttir við
laun sín og telja þau ekki í samræmi
við mikilvægi þeirra starfa sem þeir
gegna. Ég get vel fallist á það en um
slíkt verður að semja í kjarasamn-
ingum. Það eru leikreglumar. Það
hefur ekkert breyst í skólastarfmu
frá 1997, þegar síðasti kjarasamning-
ur var gerður, sem réttlætir þær að-
gerðir sem farið hefur verið út í.
Ég skal fúslega samþykkja aö laun
þessara stétta séu síst of há, en ef
okkur á að takast að lyfta launum
kennara, þá verða samhliða að eiga
sér stað breytingar á skipulagi skóla-
starfsins. En þetta er ekki bara
vandamál hér á landi, heldur á öllum
Norðurlöndum.“
Hvers vegna varð þetta að póli-
tísku máli ef þetta er spuming um
kjarasamninga?
„Þegar menn em í harðri baráttu
reyna þeir að beita öllum tiltækum
ráðum - það er gömul saga og ný. Þá
lemja þeir á pólitíkusum vegna þess
að þeir eru veikir fyrir. Við verðum
bara að þola það.
Boltinn byrjaði að rúlla fyrir sveit-
arstjórnarkosningarnar 1998 og
kennurum varð nokkuð ágengt
vegna yfirvofandi kosninga. Þetta
byrjaði úti á landi og færðist til
Reykjavíkur og ég held að taktíkin
hafl verið meðvituð frá upphafi.“
Vantar faglega umræðu
um grunnskólann
Varla er það taktík sem virkar til
lengdar?
„Kennarar hafa náð ákveðnum
fjármunum út úr sveitarfélögunum
en á endanum verður að taka á
þeirra málum í kjarasamningum.
Það er hins vegar áhyggjuefni að
þetta er orðin fimmtán ára deila sem
varpar neikvæðu ljósi á kennara og
skapar neikvæða umræðu um skóla-
starf. Þetta getur ekki gengið og menn
verða að nota kjarasamningana árið
2000 til að bæta skólastarfið og kjörin.
Það er hins vegar sláandi að það
skuli nær aldrei heyrast jákvæð um-
ræða um skólamál, eða bara fagleg
umræða. Það vantar miklu meiri
umræðu um það að hverju við eigum
að stefna með grannskólann, hvað
við viljum fá út úr
honum. Við eram of
oft að ræða einstök,
afmörkuð mál án
þess að setja þau í
heildarmynd. Við
ræðum um mælan-
lega hluti eins og
minútur í kennslu,
fermetra í húsnæði,
fjölda barna í bekk,
kennsludaga á ári,
þ.e.a.s ytri aðbúnað,
í stað þess að ræða
um innihald."
Annað mál sem
upp kom í kosninga-
baráttunni og olli hörðum viðbrögð-
um var uppsagnir garðyrkjustjóra á
fötluðum einstaklingum. Vora þessar
uppsagnir nauðsynlegar?
„Ég vissi ekki að til stæði að segja
upp fötluöum starfsmönnum hjá
garðyrkjustjóra. Vegna kosninganna
var þetta mál blásið upp í fjölmiölum
meira en hefði verið gert á öðram
tíma. En þótt ég hafi ekki vitað um
uppsagnimar ber ég engu að síður
ábyrgð á öllum fyrirtækjum og stofn-
unum borgarinnar og þá ábyrgð axla
ég, þótt ég sé ekki með puttana í því
hverjum er sagt upp af þeim 8000
starfsmönnum sem vinna hjá borg-
inni. Þótt þama hafi ekki verið vel
að verki staðið af hendi þeirra sem
áttu hlut að máli þá er engu að síður
hægt að skilja þann vanda sem garð-
yrkjustjóri átti við að stríða. Honum
vora ekki skapaðar aðstæður sem
þarf til að vera með fatlað fólk í
vinnu.
Það var ákveðið að fara ofan í mál
þeirra einstaklinga sem sagt var upp
og fundin störf við þeirra hæfi. Einn
hafnaði starfstilboði og annar er
hættur að vinna samvkæmt
læknisráði. Annaö mál er að það
þarf aö athuga hvaða liðveislu er
hægt að veita fyrirtækjum sem
taka við fötluðu fólk, sérstak-
lega geðfótluðu, því það er ekk-
ert öllum gefið að umgangast
það án leiðsagnar.“
Vinsældakannanir
fáfengilegar
Þegar borgarstjóri er
spurð hvort hún telji þessi
mál hafa orðið til þess að
hún njóti minni vinsælda en
áður, eins og fram kemur í
skoðanakönnun DV í síðustu
viku, svarar hún: „Eg hef ekki
hugmynd um hvert fylgi mitt
hefur verið í könnunum í gegn-
um tíðina þannig að sú skoðana-
könnun sem þú vísar til hefur
engu breytt. Einhverjir vilja leggja
hana út á þann veg sem þú gerir en
það era öðru fremur menn sem era
alltaf að hanna atburðarás og búa til
þá mynd af veruleikanum sem þeim
hentar. Mér finnst vinsældakannan-
ir fáfengilegar, rétt eins og kannanir
á því hver er fallegastur eða kyn-
þokkafyllstur.
Það hvarflar ekki að mér að taka
mark á þessum könnunum sem
mælikvarða á verk mín. Það er í
mesta lagi hægt að hafa af þeim gam-
Dreifð byggð er vandamál
Siðustu vikumar hafa átökin um
Laugardalinn verið mál málanna í
Reykjavík. Hvemig hefurðu hugsað
þér að leysa það?
„Mín skoðun er sú - og alveg
óbreytt - að við Suðurlandsbraut fari
vel á því að reisa vegleg mannvirki
sem setja svip á mannlífið í borginni.
En það era skiptar skoðunir um
þetta og mörgum borgarbúum finnst
að þama eigi ekki að reisa nein
mannvirki. Það er mikill áhugi á
í Gallup-könnun sem við lét-
um nýlega gera kemur fram
aó 80% aðspuröra telja aó
Reykjavík eigi ekki að leggja
áherslu á aö laða til sín fólk
frá öðrum sveitarfélögum.
umhverfismálum í Reykjavík og þá
taug hefur tekist að virkja í þessu
máli. Ég get vel skilið sjónarmið
þeirra sem eru á móti byggingum
þarna og virði þau en mín sjónarmiö
era óbreytt og mér finnst málið ekki
hafa verið rætt út frá heildarsýn."
Hvað áttu við?
„Það er vandamál á höfuð-
borgarsvæðinu öllu hvað
byggðin er dreifð.
Það felur í sér
mikinn
kostnað
um-
hverfismálum. Við göngum sífellt
nær hinni ósnortnu náttúru, bíllinn
tekur sífellt meira rými, vegalengdir
aukast, bílaumferð eykst og gerir þar
af leiðandi umhverfi okkar verra.
Það gerir það líka að verkum að það
er mjög eifitt að halda úti góðum al-
menningssamgöngum. Út frá al-
mennum umhverf-
issjónarmiðum
er ekki æski-
legt að
dreifa
byggðinni svona. Þetta tengist svo
þjónustu borgarinnar og kostnaðin-
um við að veita hana. Ný og alger-
lega sjálfstæð borgarhverfi verða til
sem oft eru í litlum tengslum við það
sem fyrir er. Þetta gerir það að verk-
um að það kostar svo mikið að halda
uppi granngerðinni, s.s. skólum, göt-
um, holræsum, íþróttasvæðum eða
hverju sem er.
Það er líka umhugsanar-
efni fyrir sveitarfélögin
hér á höfuðborgar-
svæðinu að ef við
tökum eitt nýtt
5000 manna
íbúðahverfi þá
duga þær tekj-
ur sem við
fáum af því
hverfi ekki
fyrir fiárfest-
ingunni sem
liggur í því.
Það þýðir að
þeir sem búa í
sveitarfélaginu
fyrir þurfa að
greiða niður þessa
fiárfestingu sem
kemur síðan niður á
þjónustunni við þá og
viðhaldi eldri borgar-
hluta. Þetta reiknings-
dæmi gengur ekki upp
eins og málum er háttað í
dag. Ég held að borgarbúar
séu famir að gera sér grein fyr-
ir þessu vegna þess að í
Gallup-könnun sem
létum nýlega
gera kemur
fram
að
Eg hef ekki hugmynd um hvert fylgi mitt hefur verið í könnunum í gegnum tíðina.
DV-mynd
80% aðspurðra telja að Reykjavík
eigi ekki að leggja áherslu á að laða
til sín fólk frá öðram sveitarfélögum.
Ég hef það sterkt á tilfinningunni að
við stöndum á þröskuldi nýrra tíma
í þessum málum eins og svo mörgum
öðrum og við þurfum að horfa á mál-
ið út frá nýjum sjónarhomum og við-
fangsefnum."
Hversu lengi hefur Reykjavík ver-
ið að stækka „of hratt?“
„Ef við tökum höfuðborgarsvæðið
sem slíkt þá hefur það verið að
stækka of hratt allar götur frá því
eftir stríð. Hins vegar hefur hlutfall
íbúa i Reykjavík ekki verið að
aukast á þessum tíma. Það hefur ver-
ið 37-39% af landsmönnum í um
fimmtíu ár. Það er sjálft svæðið sem
hefur verið að stækka.“
Flugvöllurinn: Gild sjón-
armið á báða bóga
Þú talar um að horfa á heildar-
mynd og vilt þétta byggðina. Hvar
kemur ReykjavíkurflugvöOur inn í
þá mynd?
„Reykjavíkurflugvöllur er hluti
af henni. Þó að staðið hafi deilur
um flugvöllinn í fimmtíu ár er hann
að koma inn í umræðuna á annan
hátt en áður var, til dæmis, fyrir
tuttugu áram. Þá ræddu menn fyrst
og fremst um hávaðamengun og ör-
yggisþætti. Núna er rætt um flug-
völlinn út frá skipulagssjónarmið-
um. Það er rætt um miðborgina og
nauðsyn þess að hún eigi þetta bak-
land sem flugvallarsvæðið er. Þetta
er orðið meira mál en áður vegna
þess að menn gera sér betur grein
fyrir þeim vanda sem fylgir dreifðri
byggð og einangrun miðborgarinn-
ar. Síðan kemur hitt sjónarmiðið,
sem er alveg fullgilt, að á meðan
ekki séu til betri samgöngutæki
til Keflavíkur sé mjög mikil-
vægt fyrir landsbyggðarfólk að
eiga aðgang að flugvellinum
þar sem hann er. Það eru gild
sjónarmið á báða bóga.“
Það hefur heyrst að hér
hafi verið Danir sem hafi
verið að gera úttekt á
skipulagi borgarinnar.
Hverjar eru niðurstöður
þeirra?
„Hér eru Danir; danskir
ráðgjafar sem eru að
vinna fyrir sveitarfélögin
á höfuðborgarsvæðinu að
skipulagi svæðisins til
næstu tuttugu ára. Þar
koma umhverfismálin
auðvitað mikið til skoð-
unar þvi gert er ráð fyr-
ir því að á næstu tutt-
ugu áram fiölgi íbúum
um 56 þúsund. Það þarf
talsvert landrými und-
ir þá íbúafiölgun og
oá atvinnustarfsemi
sem þeim tengist.
Okkur sýnist sem
höfuðborgarsvæðið
geti tekið við hund-
rað þúsund manns
til viðbótar því sem
þar býr í dag en þá sé
það líka fullbyggt. Við
höfúm ekki haft miklar
áhyggjur af landrými hingað
til enda ísland stórt. En við höf-
um ekki óendanlegt land, sér-
staklega ekki hér á þessu svæði,
og verðum að temja okkur að líta
það sem auðlind sem okkur ber
ið nýta skynsamlega. í öllum
þessum áætlunum um fiölgun á
höfuðborgarsvæðinu er gert
ráð fyrir óbreyttu ástandi hvað
það varðar að fólk haldi áfram
að flyfia af landsbyggðinni á
suðvesturhornið. Það væri
mikið hagsmunamál fyrir
Reykjavík og höfuðborgar-
Teitur svæðið allt að til yrðu sterkir
kjamar úti á landi, þannig að fólk
flyttist þangað en ekki til Reykja-
víkur. Þá fengjum við góða makk-
era í baráttunni við ríkisvaldið."
Samfylkingin í tilvistar-
kreppu
Ingibjörg Sólrún hefur oftar en
ekki verið nefnd sem sjálfsagður
leiðtogi Samfylkingarinnar og þá
hefur verið gert ráð fyrir að fylking-
in næði að beisla krafta sína og
mynda sterka samstöðu. Þessa dag-
ana virðist hún þó vera að gliðna í
sundur og menn spyrja hvort við
komum ekki til með að sjá fiór-
flokkamynstrið ganga aftur innan
tíðar. En er borgarstjóri með einhver
áform um að ganga tO liðs við Sam-
fylkinguna og leiða hana?
„Nei, ég held að sá sem ætli að
gefa sig til forystu þar verði að gera
það af heilum hug, miklum áhuga og
gefa sig allan í það. Ég er ekki í að-
stöðu til þess því borginni verður
ekki stjórnað með annarri hendi.“
Telurðu Samfylkinguna vera að
liðast í sundur?
„Hún á í talsvert mikilli tilvistar-
kreppu um þessar mundir og menn
verða bara að fara í gegnum þá
kreppu. Ég held að Samfylkingin
hafi alla burði til að verða öflug
hreyfing ef menn einbeita sér að því
að styrkja hana. Lykilatriðið í því er
að hætta að ræða um það sem grein-
ir menn að og snúa sér að því sem
þeir eiga sameiginlegt.“
Vinstri menn hafa alltaf
verið duglegir að
skemmta skrattanum
Nú er fyrrverandi aðstoðarmaður
þinn, Árni Þór Sigurðsson, að
stökkva af skipinu og greinilega á
leiðinni yfir í Vinstri græna. Hvers
vegna er hann að guggna?
„Ámi Þór var náinn samstarfs-
maður Steingríms J. Sigfússonar
þegar hann var ráðherra og ég held
að hann eigi miklu meiri samleið
með honum en Margréti. Hann hefði
betur gert sér grein fyrir því strax í
upphafi. Ég lít svo á að þegar þessi
framboð urðu til, Samfylkingin og
Vinstri grænir, þá hefðu menn átt að
skipa sér í fylkingar og gera sér
grein fyrir því að það er ekki enda-
laust hægt að halda áfram umræð-
unni um það hvar menn eiga heima.
Menn áttu að gera það upp við sig
með hverjum þeir standa - taka KR-
inga sér til fyrirmyndar - og vera á
sínum stað, sama á hverju gengur;
hafa úthald. Eða segir ekki í KR-
söngnum: „Mótlæti er til að sigrast
á.“ En það er nú einu sinni svo að
vinstri menn hafa alltaf verið dugleg-
ir að skemmta skrattanum með inn-
byrðiskarpi.“
Stjórnarandstaðan ber
ekki hag borgarinnar fyr-
ir brjósti
Þegar borgarstjóri er spurður um
mál Hrannars Péturssonar, sem vék
úr borgarstjórn á meðan málefni fyr-
irtækis hans eru í rannsókn, segir
hún Hrannar sjálfan hafa ákveðið að
draga sig í hlé en nú fari að styttast
í því að hann mæti til leiks. „Ólíkt
því sem ætla hefði mátt af umræð-
unni fyrir kosningar verður engin
opinber kæra gefin út í þessu máli,“
segir Ingibjörg. „Eins og Hrannar
sagði sjálfur þá vildi hann draga sig
í hlé þar til mál hans hefðu verið far-
sællega til lykta leidd og ég held að
margt bendi til þess að hann sé á leið
inn í borgarstjórn."
Það sem af er kjörtímabilinu hefur
heyrst snöggtum meira í stjómar-
Okkur sýnist sem höfuðborgarsvæðið geti tekið við hundrað þúsund manns til viðbótar því sem þar býr í dag en þá sé
það llka fuilbyggt.
andstöðunni í borginni en á síðasta
kjörtímabili og óhætt að segja að hún
hafi verið býsna virk í að mótmæla
áformum meirihlutans og ákvörðun-
um.
„Já,“ segir Ingibjörg Sólrún, „því
miður liggur pólitísk víglína í gegn-
um Reykjavík og eftir að borgin tap-
aðist öðru sinni var tekin ákvörðun
um það í Sjálfstæðisflokknum að nú
skyldi engu eira. Og andstaðan er
ekki bara hér í borginni heldur beita
ráðherrar Sjálfstæðisflokksins
sér líka. Þótt ég telji eðlilegt að
menn takist á um pólitísk ágrein-
ingsefni þá finnst mér minni-
hlutinn í Reykjavík ekki bera
hag borgarinnar fyrir brjósti í
sinni andstöðu. Mér finnst hann
fyrst og fremst vera að hlýða
dagskipan um að vera í and-
stöðu, kosti hvað kosta vill.
Mér finnst aðgerðir hans vera
til að sverta ímynd borgarinnar
þannig að menn sjáist ekki alveg
fyrir. Það er athyglisvert að bera
saman minnihlutann í Reykjavík
saman við stjórnarandstöðuna í ná-
grannasveitarfélögunum Þar finnst
mönnum mikilvægt að standa saman
um sitt bæjarfélag - jafnvel þótt þeir
séu í minnihluta. Það á ekki við hér
í Reykjavík.“
Leiðtogasamkeppni í
Sjálfstæðisflokknum
Inga Jóna Þórðardóttir, sem leið-
ir stjórnarandstöðuna hér í borg-
inni, hefur verið mun virkari en
fyrirrennarar hennar. Sérðu hana
fyrir þér sem leiðtoga og borgar-
stjóraefni í næstu kosningum?
„Mér sýnist að það standi yfir
mikil samkeppni innan Sjálfstæðis-
flokksins í borginni um það hver
eigi að verða leiðtogi í næstu kosn-
ingum. Inga Jóna, Júlíus Vífill, Vil-
hjálmur Þ. og jafnvel Guðlaugur
Þór blanda sér í þann slag.“
Sérðu einhverja meinbugi á því
að borgarstjóri sé maki fiármála-
ráðherra?
„í forystuslagnum reikna ég með
að það geti orðið Ingu Jónu erfitt að
vera með Geir Haarde sem fiár-
málaráðherra.
Þótt við séum ekki ókunnug því
að hafa borgarfulltrúa sem eiga
maka í ráðherrastól er það annað
mál ef menn era að bjóða sig fram
til að vera í forsvari fyrir sveitarfé-
lagi því í því forsvari hljóta menn
að rekast mjög á fiármálaráðherr-
ann. Það er hins vegar enginn kom-
inn til með að segja að Geir geti
ekki flutt sig eitthvað annað.“
Þú talar um innbyrðissamkeppni.
Finnst þér þá fulltrúar stjórnarand-
stöðunnar ekki vera samstíga í
stjórnarandstöðu sinni?
„Nei, ólíkt þvi sem gerist i öðram
flokkum þar sem menn hafa
ákveðna talsmenn fyrir málaflokka,
er Sjálfstæðisflokkurinn með fiórar
raddir í hverju máli í borgarstjórn-
inni. Þar er hægt að nefna flugvall-
armálið og Laugardalinn sem
dæmi. Sjálfstæðisflokkurinn í borg-
arstjórn er orðinn eins og fiórir
smáflokkar þar sem hver hefur sinn
talsmann. Staðan er ekkert ólík því
sem hún var hér á árunum
1982-1990, bara með öðrum for-
merkjum. Það getur vel verið að
flokkurinn nái að sameinast um
einn mann þegar baráttan hefur
verið til lykta leidd. Það er líklegt
að sjálfstæðismenn sjái hag sínum
betur borgið með því að sameinast
aftur. Það er sterkt lím í sameigin-
legum hagsmunum og velþóknun
flokksins.“
Nú hefur stjórnarandstaðan túlk-
að það sem veikleika hjá þér sem
stjórnmálamanni að draga í land
með Laugardalinn, svo dæmi sé
nefnt, eftir að borgarbúar efndu
til mótmæla um byggingar þar.
„Það kemur mér ekki á óvart.
Það hefur verið markviss stefna
hjá leiðtogum flokksins að
hlusta ekki á fólk og eftir höfð-
inu dansa limirnir. Ég hef eng-
an áhuga á að stunda slíka póli-
tík og lít alls ekki á það sem
-veikleikamerki að virða tilfinn-
ingar annarra og viðurkenna að
þeir sem era mér ósammála geti
haft eitthvað til síns máls.
Auðvitað geta þær aðstæður
skapast að maður verði að knýja
fram sinn vilja en þá verður það að
byggjast á því mati að miklir hags-
munir séu í húfi fyrir borgarsamfé-
lagið.“
Ætlarðu að byggja í Laugardal?“
Málinu er ekki lokið. Skipulagsferl-
inu lýkur 8. október og þá höfum við
tima fram í desember til að skoða
skipulagstillögurnar. Við höfum
þann tíma til að leysa úr þessu máli
svo allir geti sæmilega við unað. Ég
hef áhuga á að halda Landssímanum
innan borgarinnar og ég hef líka
áhuga á að tómstunda- og kvik-
myndahús, eins og það sem rætt hef-
ur verið um í Laugardalnum, geti
risið i borginni. Við viljum reyna að
mæta óskum allra þeirra sem hlut
eiga að máli, en hvort það tekst ...
það er ekki víst.“ -sús
Sjálfstœðisflokkurinn í
borgarstjórn er orðinn
eins og fjórir smáflokkar
þar sem hver hefur sinn
talsmann.