Dagblaðið Vísir - DV - 21.10.1999, Qupperneq 4

4
FIMMTUDAGUR 21. OKTÓBER 1999
Fréttir
ata|*i
Paul Riis, prófessor í nefnd Evrópuráðsins og fulltrúi stærsta læknarits heims:
Einokun upplýsinga
eyðir rannsóknafrelsi
- einkavæðing gagnagrunns myndi ekki gerast annars staðar á Norðurlöndunum
„Ég hef unnið miMð með þessi mál
í nefnd á vegum Evrópuráðsins.
Norðurlöndin hafa samnorræna nið-
urstöðu þegar við ræðum þetta við-
fangsefni. Ég veit líka hvemig afstaða
manna er í Þýskalandi, Englandi og
víðar. Þar geta menn ekki skilið
hvemig menn geta haft einkarétt á
persónuuplýsingum," segir danski
læknirinn og prófessorinn Paul Riis
sem situr í ritsjóm stærsta lækna-
tímarits heims, hins bandaríska
Jamas, og er dómari í rammaverkefn-
um sem Evrópuráðið styrkir i lækna-
vísindum.
Paul er hér á íslandi í fertugasta
skipti - og segist ekki vilja blanda sér
í innanríkispólitík elsta lýðveldis í
heiminum. „En ég er orðinn allt of
gamall til að eyða tímanum í að tala
rétt pólitískt tungumál," segir hann.
„Ég skil íslendinga vel að þeir vilji
notfæra sér sína möguleika, aðra en
fiskveiðar og annað slíkt. Þetta er
spurning um að þjóðin komist af -
menn vilji líka notfæra sér vitneskju
um fjölskyldur, sjúkdóma og ættir.
Þetta vilja aðrir Norðurlandabúar
einnig gera en það yrði gert með
ákvörðun ríkisins þannig að pólitísk
ákvörðun yrði byggð á lýðræðislegum
rótum í samfélaginu.
Hér hafa menn valið sér aðra
lausn. Að stofna einkafyrirtæki sem
fær heimild með löggjöf til að selja
leyfi til að fá aðgang að gagnagrunn-
inum. Ég tel að slíkt myndi aldrei
Ég hef komið 40 sinnum til íslands
en ég er orðinn of gamall til að
eyða tfmanum í að tala rétt pólitískt
tungumál," segir prófessor Paul
Riis. DV-mynd Hilmar Þór
gerast annars staðar á Norðurlönd-
um.
- Hvernig rökstyður þú það?
„Sala og einokun á persónuupplýs-
ingum eyðir með þessu móti rann-
sóknafrelsi - réttinum til að rannsaka.
Krabbameinssamtök eiga að geta rann-
sakað, deildir spítalanna og svo fram-
vegis - án þess að spyija hvort viðkom-
andi rannsókn stangist á við hagsmuni
einkafyrirtækisins.
Ég tók þátt i að skrifa bálk sem Evr-
ópuráðið gaf út í apríl 1997. Þar stend-
ur að rannsóknahagsmunir eigi klár-
lega að vera hindranalaust fyrir hendi.
Þess vegna segi ég að svona lagað -
eins og hér hefur gerst á íslandi -
myndi aldrei gerast í Danmörku eða á
öðrum Norðurlöndum," segir Paul
Riis, sem er fyrrum prófessor við Há-
skólann i Kaupmannahöfn og var rit-
stjóri dansks læknablaðs í 25 ár. -Ótt
Leikskólakennarar í Árborg komnir til starfa á ný:
Sáttir með eingreiðsl-
ur og aukavinnutíma
DV, Arborg:
„Það sem varð til þess að koma hreyf-
ingu á málið var að við höfum verið að
glugga í þessa nýju aðalnámskrá sem
menntamálaráðuneytið gaf út fyrir leik-
skóla og það kom
hvatning frá félagi
íslenskra leikskóla-
kennara til rekstrar-
aðila leikskóla um
að leggja peninga í
þetta,“ sagði Ingunn
Guðmundsdóttir,
formaður bæjarráðs
Árborgar, í samtali
ir að fyrir mánuði hafi fræðslustjóra Ar-
borgar verið falið að koma með tillögur
um hvemig væri mögulegt að koma að
vinnunni við námskrána. Þær tillögur
hafi verið kynntar leikskólastjórum sem
hafi litist vel á.
Leikskólakenn-
arar fá tvær ein
greiðslur, 1. nóvem
ber og 1. desember
Síðan fær hver leik-
skólakennari um 12
stundir á hvert
stöðugildi á mánuði
út næsta ár. „Við
erum búnar að vera
við DV þegar leikskólakennarar í leik-
skólum Árborgar mættu aftur til starfa
í fyrradag.
Leikskólakennarar höfðu verið frá
störfum eftir að uppsagnir þeirra tóku
gildi 1. október, af þeim 11 sem sögðu
upp sneru 10 aftur til starfa. Ingunn seg-
Ingunn Guðmundsdóttir
og Kristrún Hafliðadóttir.
frá vinnu síðan 1. október og teljum að
við fáum það út úr þessu sem við getum
sætt okkur við,“ sagði Kristrún Hafliða-
dóttir leikskólakennari. Hún segir
vinnutilboðum annars staðar frá hafa
rignt yfir þær og mörg þeirra verið betri
en sú niðurstaða sem varð. -NH
Börnin í Arborg fengu leikskólakennarana aftur til starfa. DV-mynd Njörður
Sagnfræðilegar bombur

Engin ný frétt gærdags-
ins var eins gömul og frétt-
in um að kjarnorku-
sprengjur hefðu verið
geymdar á íslenskri grund.
Um þetta hafa verið skrif-
aðir langhundar árum og
áratugum saman og jafnvel
af sama höfundi og nú
kemur enn fram, gamla
brýninu William M. Arkin.
Hann hefúr í gegnum árin
glatt herstöðvaandstæð-
inga en að sama skapi
pirrað þá sem vilja halda
hemum á Keflavíkurflug-
velli.
Það orð hefur lengi legið
á að hérlendis hafi bomban
stóra haft viðdvöl. Það hefr
ur Arkin fullyrt, sem og
margir aðrir. Nú hefur
hann enn komist í gögn í
bandarískum skjalageymsl-
um og lagt saman tvo og tvo og fundið út að
bomban var hér á árum vinstristjómar Her-
manns Jónassonar. Sú stjóm sat við völd frá 1956
til 1959. Fuss og svei, segja vinstrimennimir en
hinir segjast trúa yfirlýsingum bandarískra
stjómvalda um að hingað hafi bomban aldrei ver-
ið flutt.
Havaríið nú er einkar kærkomið enda fátt eft-
ir til að rífast um hér á landi, nema þá bannsett-
ur kvótinn. Hann verður þó leiöigjarn til lengdar.
Kjamorkubomban er miklu klassískara efni, að-
almál aldarinnar sem nú er að líða. Kalda stríðiö
sem fylgdi í kjölfar síðari heimsstyrjaldarinnar
skipti mönnum i flokka og fylkingar, jafnt hér á
landi sem annars staðar. Stórveldin tvö, í austri
og vestri, stóðu brynjuð hvort gegn öðra. Kjam-
orkuvopnabúr beggja nægðu til að sprengja
heimsbyggðina upp trekk í trekk. Hættan var
raunveruleg og skoðanamunurinn áþreifanlegur.
Ágreiningurinn í utanríkismálum, afstaðan til
Bandaríkjanna og vestrænna ríkja og Sovétríkj-
anna og fylgiríkja þeirra skipti öllu, litaði allt
viðhorf til lífsins. Það gilti jafnt um stjómmála-
menn, listamenn og alþýðu manna. Allir voru
neyddir til að taka afstöðu. Það var mikið að ger-
ast og fréttir stöðugar. Staðbundin stríð vom háð
þar sem stórveldin stóðu að baki og ýttu tindát-
um sínum til og frá. Kjarnorkuógnin vofði
stöðugt yfir.
Þannig héldu flestir að framtíðin yrði, eilíf
átök, sífelld ógn. Stuðningsmenn hins vestræna
trúðu því að í austri væri stórveldi hins illa en
svo gerðist það á nokkrum missemm að allt
hrundi, múrinn var brotinn, fylgiríki Sovétríkj-
anna gerðu byltingu og stórveldið sjálft varð að
engu. Glæpurinn var horfinn.
Fyrst í stað var þessu fagnað. Betri heimur
virtist rísa úr rústunum. En mannlegt eðli er
samt við sig. Þegar hæfilega langt var liðið frá
lokum kalda stríðsins fóru menn að sakna spenn-
unnar sem því fylgdi, ógnarinnar sem leyndist
alls staðar. Upprifjun á ógninni er því betra en
ekkert.
Því gleðjast menn svo ógurlega þegar Arkin og
félagar finna sagnfræðilegar bombur á stöðum
þar sem þær áttu ekki að vera, til dæmis á Mið-
nesheiði.
Dagfari
Ekki frétt
Skjár einn hóf loks útsending-
ar á ný í gærkvöld, í gjörbreyttri
mynd. Athygli vakti að stöðin
hossaði mjög sín-
um mönnum,
einkum aðal-
sprautunni,
Árna Þór Vig-
fússyni. Einnig
fékk fulltrúi
nýrra fjárfesta,
Páll Kr. Páls-
son, að láta
Ijós sitt skína.
Heldur þótti fféttatíminn klénn
en þar var nær einungis að
frétta að Skjár einn væri kom-
inn í loftið á ný. Eina fféttin, ef
ffétt skyldi kalla, fjallaði um
óvissu í kringum framtíð
Reykjavíkurflugvallar, efni sem
allir fjölmiðlar em búnir að éta
upp til agna. Má því segja að
fyrsta „alvöru" fréttin hafi verið
ekki frétt. Skoðanir era sjálfsagt
skiptar um framraun nýrra
sjónvarpsmanna en flestir við-
mælendur Sandkoms eru sam-
mála um að gamla fjölmiðlarott-
an Egill Helgason hafi stolið
senunni í aðalþætti kvöldsins ...
í Árbæjarsafn
Það fylgdust margir með því
þegar verið var að færa steininn
góða I nágrenni Keldna. Al-
mennt er haldið að í steininum
búi huldufólk
og ekki viti á
gott að hreyfa
við heimili
þeirra. Er
Erla Stefáns-
dóttir, miðill
með meiru,
sögð hafa séð
þama lítið
og vinalegt
fólk og margir sem trúa því.
Hinir eru líka sem trúa ekki
orði af því sem sagt er um álfa
og huldufólk. Einum slíkum
varð á orði að fyrst steinninn
væri virkilega gamalt hús þá
væri auðvitað réttast að flytja
hann alla leið í Árbæjarsafn ...
Engir um jól?
Forysturaunir Samfylkingar-
innar hafa verið umræðuefni
manna á með-
al. Margrét
Frímanns-
m \ dóttir heldur
| #■ %*l|p | formlega um
taumana um
þessar
mundir en
margir hafa
hins vegar
augastað á for-
mannsstólnum og undirbúa
jarðveginn fyrir formannsslag.
Hér verður ekki farið í þann
nafnaleik heldur birt vísukorn
sem Sandkomi barst utan af
landi:
Menn sitja þar sárir og svíóa
og skoöa hin tómu ból.
Ef lengur þau þora aö bíöa
þá verða þar engir um jól.
Sivjarspell
Og enn senda
menn inn kveð-
skap vegna
þeirrar ætlunar
stjómvalda að
sökkva Eyja-
bökkum undir
miðlunarlón
fyrir virkjun.
Ein kvað
þannig eftir að hafa
vitni að tilburðum Sivjar Frið-
leifsdóttur í málinu:
Umhverfiö fœr efiaust skell
meö Eyjabakkalóni,
sýnist veröa Sivjarspell
siölausast á Fróni.
Umsjón Haukur L. Hauksson
Netfang: sandkorn @ff. is