Dagblaðið Vísir - DV - 25.10.1999, Blaðsíða 16

i6 menning
MÁNUDAGUR 25. OKTÓBER 1999 JL9*%iT
Við tímamót
Yfirvofandi þúsaldamót
(svo nýyröin séu notuð)
setja mark sitt æ skýrar á
tilveruna. Þúsund ögrandi,
ósnortin ár framundan virð-
ast hvetja mannkynið til að
treysta rætur sínar í
reynslu fortíðarinnar, líta
um öxl, spá í framtíðina og
spegla núið á báða bóga og
stefna saman óUkum menn-
ingarheimum í leitinni að
hinu kaotíska samhengi
allra tíma. Dæmi um þetta
má sjá í Gerðarsafhi i Kópa-
vogi en í kjallaranum sýna
Sissú Pálsdóttir, Steina Va-
sulka og Anita Hardy Kaslo
„Árþúsunda arkitektúr" og
á sýningu Amar Inga í vest-
ursalnum mætast straumar
í ýmsum skilningi.
Sundurgerð Öm Ingi: Ég er.
Akureyringurinn Öm Ingi
er goösögn í mínum huga en þetta er í fyrsta
sinn sem ég stíg fæti inn á sýningu hjá hon-
um. Hann er greinilega allt í senn, hug-
myndaríkur, afkastamikill og flinkur þó
sumar hugmynda hans þyldu vel frekari úr-
vinnslu og vissulega megi setja út á tækni-
legu hliðina hjá honum, t.d. anatómíuna.
Fyrirtæki hans, Amarauga, framleiðir
myndbönd og þætti af ýmsum toga sem virð-
ast bæði vera áhugaverð og talsvert öðravísi
en gengur og gerist.
Sýningin er einlæg, kraftmikil, fúrðuleg
og fjölbreytt. Sundurgerðarleg er kannski
besta orðið en verkin era ólík innbyrðis.
Með því að skipta henni upp, t.d. í eina eða
tvær málverkasýningar, Ijósmyndasýningu
og nokkrar innsetningar, mætti vel skerpa á
einstökum verkum því miðað við ströngustu
kröfur um öguð vinnubrögð er Örn Ingi
bremsulaus. Hann leggur öll sín tromp í einu
á borðið og kreistir úr sér hvern dropa (sbr.
Ingi föstum fótum í annars konar hefð, nefni-
lega hefð alþýðulistamanna á borð við Sölva
Helgason sem væntanlega er þjóðlegasta
hefðin.
Myndlist
Áslaug Thorlaicus
allar taurallurnar og titilverkið „Ég er“) án
þess að velta smáatriðunum of mikið fyrir
sér. Þaö er hins vegar ástæðulaust að gera
kröfur um öflugri bremsur enda stendur Öm
Verk manna og náttúru
Sýningin „Árþúsunda arkitektúr" er
meira en samsýning, hún er að
hluta til samvinnuverkefhi þar
sem verk Steinu og Sissúar renna
í raun saman í eitt. Ljósmyndaröö
Anitu stendur hins vegar sem
sjálfstætt verk.
Ljósmyndirnar sýna arkitektúr
frjókoma frá fomöld og krabba-
meinsfruma úr samtimanum i
mjög mikilli stækkun. Ekki get ég
greint frjókorn frá framu, því get
ég ekki borið þetta tvennt saman
og lesið samhengið, en myndimar
era fallegar og standa vel sem
slíkar.
Frauðplastform Sissúar mynda
bakgrunn myndbanda Steinu,
eins konar helli. Þannig tengjast
þau bæði elstu heimildum um
mannvist og plastöldinni sem við
lifum. Um leið vísa þau í alþjóð-
lega byggingarlistasögu, arfleifð Egypta,
Grikkja og Rómverja. píramídi, hleðslur og
tilhöggnir „steinar“ og bogar á stangli minna
á þær minjar sem
hvað best tengja okkur
við fyrri aldir og ár-
þúsund. Vídeóið sýnir
svo síbreytilegan en
jafhframt óhagganleg-
em arkitektúr jarðar-
innar sjálfrar, yfirborð
hennar og framkrafta
á ólíkum stöðum í
heiminum.
Þetta er metnaðar-
full sýning og spenn-
andi tilraun. Hún er
þó ekki með öllu galla-
laus því þrátt fyrir há-
tækni er „showið"
ekki nægilega pottþétt.
Hlutur Sissúar er eins
og leikmynd sem þolir
illa nálægðina við
áhorfandann því raun-
ar stendur hann inn í
henni miðri. Það hefði
þurft að vera hægt að
myrkva salinn betur,
maður pirrar sig á snúram og límböndum,
auk þess sem uppstillingin er að mínu mati
óþarflega dramatísk og flókin á köflum. Það
er hins vegar ákaflega flott að sjá mynd-
bandsverkin blandast hvert öðra og brotna á
ójöfnum fleti og ef maður horfir fram hjá
tæknilegum ágöllum er þetta áhrifaríkt og
glæsilegt verk.
Eitt af verkum Steinu Vasulka og Sissúar.
Sýningarnar standa til 31. október. Gerðar-
safn er opið alla daga nema mánudaga kl.
12-18.
Tónlistin sem heyrist ekki
Charlie Chaplin var fjölhæfur listamaður,
svo ekki sé meira sagt. Fyrir utan að skrifa
handritin að óteljandi myndum sínum, leika
aðalhlutverkin, leikstýra þeim og framleiða
þær sjálfur samdi hann einnig tónlistina við
þær og var ansi lunkinn við það þótt hann
væri að mestu sjálfmenntaður í tónlist. Hann
naut svo aöstoðar færra manna við að skrifa
tónlistina og útsetja hana en hafði víst afar
ákveðnar skoðanir á því hvemig hún ætti að
hljóma, hvaða hljóðfæri skyldu notuð og
hvar í hljómsveitarútsetningum.
Hinar svokölluðu þöglu myndir voru því
aldrei alveg þöglar því alls staðar þar sem
þær voru sýndar var músíkin meö og hún
segir oft meira en mörg orð. Tónlistin var
oftast flutt af píanista í minni sýningarsölum
en í stærri sölum, svo sem eins og á West
End eða Broadway, mátti búast við 40-60
manna hljómsveit og þannig var það í Há-
Tónlist
Arndís Björk Ásgeirsdóttir
skólabíói á laugardaginn. Þá vora sýndar
tvær Chaplinmyndir, Iðjuleysingjarnir og
Drengurinn við undirleik Sinfóníuhljóm-
sveitar íslands. Þessi viðburður var sam-
starfsverkefni Kvikmyndasjóðs íslands og
Sinfóníuhljómsveitarinnar annað árið í röð
og virtist ekki mælast síður fyrir nú en í
fyrra og var bíóiö troðfullt af áheyrendum og
áhorfendum á öllum aldri.
Myndimar vora gerðar sama árið, 1921, og
eru afar ólíkar þótt flækingurinn sé í aöal-
hlutverki í þeim
báðum og Edna
Purviance leiki
líka í báðum. Iðju-
leysingjarnir er
stutt og iðandi af
gríni og glensi en
Drengurinn öllu
alvarlegri þótt
húmorinn sé
aldrei mjög langt
undan, enda ber
hún undirtitUinn
„Mynd með brosi
og ef tU viU tári“.
Myndin vakti
strax mikla hrifn-
ingu og var það
ekki síst að þakka
frammistöðu
„Drengsins"
Jackies Coogans
sem varð stjama á
einni nóttu, fyrsta
súperbamastjam-
an með öllum
þeim vandræðum
sem því fylgir.
Hann varð síðar að Fester frænda í vinsæl-
um sjónvarpsmyndaþáttum um Adamsfjöl-
skylduna sem voru framleiddir á áranum
1964-66 og ef mér misheyrðist ekki vora það
ekki einu tengslin við þá ágætu fjölskyldu
því brot úr upphafsstefi þáttanna hljómuðu á
einum stað.
Það er gaman að fylgjast með hvernig
Chaplin notar tónlistina á ólíkan hátt tU þess
að auka áhrif myndarinnar og ég verð að játa
að ég hafði aldrei hugs-
að út í það áður. Stund-
um notar hann hana
sem eins konar
prógrammúsík þar sem
sama stefið fylgir per-
sónum eða stemmnings-
músík, stundum alveg
úr samhengi við sögu-
þráðinn eins og tU að
skapa mótvægi við það
sem er að gerast á tjald-
inu. Stjómandi hijóm-
sveitarinnar var Frank
Strobel sem stjómaði
flutningnum af miklu
öryggi. Leikur hljóm-
sveitarinnar var yfir-
höfuð prýðisgóður, gít-
ar og trommur gáfu
henni léttara yfirbragð,
ljúfsár tónninn í
strengjunum á hjart-
næmum stöðum og aUt
hjálpaðist að til að ná
fram sem bestum heUd-
aráhrifum. Þetta virk-
aði svo vel að maður
datt á kaf inn í myndimar og gleymdi að
„hlusta“ - en svoleiðis á það að vera, ekki satt?
Persónulega var þetta ljúf upplifun fyrir mig
þar sem myndin tengist einni af mínum fyrstu
bemskuminningum, sitjandi í fanginu á afa í
Hafnarbíói, grátandi úr mér augun yfir að-
skilnaði feðganna í Drengnum. Hver veit nema
þessi viðburður verði í framtíðinni að indæUi
bemskuminningu einhverra þeirra ungu gesta
sem hann sóttu.
Jackie Coogan varð stjarna á einni nóttu í
hlutverki drengsins. Hér er hann með „föður“
sínum.
Fyrirlestrar og námskeið
HaUdór Ásgeirsson myndlistarmaður fjall1
ar um eigin verk og viðhorf til myndlistar í
fyrirlestri í dag kl. 12.30 í Listaháskóla ís-
lands í Laugamesi, stofú 024. En á miðviku-
daginn kl. 12.30 heldur Einar Garibaldi Ei-
ríksson myndlistarmaður fyrirlestur í Skip-
holti 1, stofú 113. Fyrirlesturinn nefnist „Sex
minnispunktar" og fjallar um hugmyndir
ítalska rithöfúndarins Italo Calvino um list-
sköpun og stöðu listarinnar við aldarlok.
Námskeið í vatnslitamálun, skissugerð úti
og inni, hefst á miðvikudaginn kl. 18. Kennd
verður meðferð vatnslita og vatnslitapappírs
og farið í myndbyggingu og formfræði. Kenn-
ari er Torfi Jónsson myndlistarmaður og
kennslan fer fram í Skipholti 1.
PolyesterUtógrafía er nýr grafiskur miðUl.
Aðferðin er einfold og ódýr en fjölbreytt í
notkun og þess vegna kjörin tU kennslu í
skólum. Við vinnslu á polyesterplötur er
hægt að nota tölvu, laserprentara og ljósrit-
unarvél, en þær henta líka vel tU að teikna og
mála á þær. Námskeið i slíkri vinnslu hefst á
fimmtudaginn kl. 18; kennari er Ríkharður
Valtingojer myndlistarmaður og fer kennslan
fram í Skipholti 1.
Guðný og Gerrit
leika ekki
Af óviðráðanlegum orsökum faUa niður
tónleikar Guðnýjar Guðmundsdóttur og Ger-
rit Schuil sem vera áttu í Salnum í Kópavogi
í kvöld. Áskrifendur fyrstu Tíbrárraðarinnar
eru vinsamlegast beðnir að hafa samband við
Salinn í síma 5 700 400.
Smurbrauðsbókin
„Ida Davidsen er mikil listakona, því
danskt smurbrauð er ekki aðeins helgað mat-
arlyst heldur er það í senn listhandverk,"
segir Vigdís Finnboga-
dóttir í formála að
Smurbrauðsbók Idu og
Miu Davidsen sem ný-
lega kom út. Þar eru
bestu uppskriftir David-
sen-fjölskyldunnar að
smurðu brauði og er far-
in sú leið að láta þekkta
einstaklinga, erlenda og íslenska, velja eftir-
lætisbrauösneiðina sína úr þeim 178 valkost-
um sem bjóðast í frægu veitingahúsi hennar
við Store Kongensgade í Kaupmannahöfn.
Framan við uppskriftimar er frásögn af
„Húsinu Davidsen“ og frægðarferli þess.
Meðal þeirra sem velja sér brauðsneið era
Victor Borge (rækjur, grásleppuhrogn og
krabbahalar m.m.), Vigdís Finnbogadóttir
(reyktur áll og eggjahræra), Böðvar Guð-
mundsson (síld), Einar Már Guðmundsson
(hrátt hangikjöt) og Bubbi Morthens (rifja-
steik með stökkri puru, tómötum og
rauðrófu).
PPforlag gefur bókina út.
Kraftaverkafólk
Annað tölublaö Óperublaðsins á árinu kom
út nýlega með viðtölum við nýja menn hjá
Islensku óperunni, Bjarna Daníelsson ópera-
stjóra og Gerrit Schuil listrænan stjómanda.
Meðal annars efnis má nefna frásögn Magn-
úsar Magnússonar af uppáhaldsóperunni
sinni, Tristan und Isolde, val
nokkurra tónlistaráhuga-
manna á draumagengi sínu í
Aidu og grein um Mannsrödd-
ina sem íslenska óperan frum-
sýnir á miðvikudaginn.
Einnig skrifar Guðrún Pét-
ursdóttir grein sem hún nefn-
ir „Frumkvöðlar kvaddir" og
hana prýðir ljósmynd af glæsi-
legasta pari íslenskrar óperasögu, Ólöfu Kol-
brúnu Harðardóttur og Garðari Cortes í hlut-
verkum Violettu og Alfredos í La Traviata
eftir Verdi árið 1983. Guðrún bendir á að
„hrjálæöislega bjartsýni" hafi þurft til aö
stofna ópera hér á landi fyrir tuttugu áram
og staka Stephans G., „Löngum var ég lækn-
ir minn / lögfræöingur prestur" nái engan
veginn yfir starfssvið Ólafar
og Garðars á frumbýlingsár-
unum. „Þá hefðu allnokkur
starfsheiti bæst við: sauma-
kona og sendillinn, söngvar-
inn og stjórnandinn, skúrar-
inn og skraddarinn, málar-
inn og miðlarinn, kokkurinn
og kynnirinn, gestgjafinn og
grjótberinn, - svo að fátt eitt
sé talið.“
Umsjón
Silja Aðalsteinsdóttir