Dagblaðið Vísir - DV - 08.11.1999, Blaðsíða 15

MÁNUDAGUR 8. NÓVEMBER 1999
15
Mannúðin má
ekki gleymast
íslendingar hafa til
þessa sloppið við
stjómmálasamtök sem
byggja málstað sinn
að stærstum hluta á
óvild í garð fólks af er-
lendum uppruna, en
því miður eiga slíkir
flokkar auknu fylgi að
fagna í Evrópu eins og
kosningaúrslit í Sviss
og Austurríki hafa ný-
lega sýnt. Danir eru
ekki jafn lánsamir og
við og eftir að hafa
fylgst með stjómmála-
umræðunni þar í
landi í nokkra mánuði
sýnist mér að ýmislegt
getum við íslendingar
lært af þeim um —
hvemig eigi ekki að fjalla um mál-
efni nýbúa.
Hér líður varla sá sjónvarps-
fréttatími að ekki sé fjallað um
málefni danskra nýbúa, eða öllu
heldur vandamál þeim tengd.
Menn benda á ólíkar lausnir sem
ýmist ganga út á að hjálpa fólkinu
að búa í landinu eða losa landið
Kjallarinn
við fólkið en eftir
sem áður skapa ný-
búamir vandræði
sem fjallað er um í
tíma og ótíma.
Umræða á villi-
götum
Nú skal ég ekki
gera lítið úr þeim
árekstri sem verður
þegar tveir ólíkir
menningarheimar
rekast saman og
hvorugur vill undan
láta en ég held samt
að hér sé farið
offari. Af fréttunum
að dæma mætti ætla
að skálmöld ríkti og
barist væri á hverju
götuhorni en sú er auðvitað ekki
raunin. Því hvorki eru Danir
kynþáttahatarar upp til hópa né
eru nýbúamir almennt ofbeldis-
hneigðir afbrotamenn. Það sem
víðsýnir Danir, þar með taldir
blaðamenn, hafa misst stjórn á er
umfjöllunin um málefnið. Á sama
tíma og Danir taka opnum örm-
Sigþrúður
Gunnarsdóttir
íslenskufræðingur
um á móti flóttamönnum er
fréttaumræðan föst á vanda-
málaplaninu.
Jafnvel þótt flestir Danir skilji
hvers vegna ríka landinu þeirra
ber skylda til að vera opið fyrir
fólki í neyð eru skoðanir þeirra
„Heilu kynslóðirnar vaxa upp við
þau skilaboð að fólk aferíendum
uppruna sé þjóðfélagslegt vanda-
mál og á meðan fréttaflutningur
ber einungis þau skilaboð er
lausnin um brottvísun afskap•
lega nærtæk.u
vegna fólk af erlendum uppruna er
í landinu. Hvers vegna venjulegt
fólk rífur sig upp með fjölskyldur
sínar og flytur heimshorna á milli.
Það er nefnilega sjaldnast vegna
græðgi eða ævintýraþrár sem fólk
flýr fóðurland sitt heldur út úr
neyð. Vegna þess
að það vill sjá
aðra framtíð fyrir
sig og bömin sín
en föðurlandið
getur boðið, og
slík ákvörðun er
flestum erfið.
ævinlega í vöm. Skoðunum þeirra
sem vilja halda Danmörku fyrir þá
sem geta rakið allar ættir sínar
innanlcmds aftur á síðustu öld er á
hinn bóginn leyft að fylla heilu og
hálfu fréttatímana.
Og í þeim fúkyrðaflaumi gleym-
ist mótvægið, mannúðin.
Sjaldan er rifjað upp hvers
íslendingar verða æ fjöibreyttari og það er gott, en það er sjaldnast vegna græðgi eða ævintýraþrár sem fólk
flýr föðurland sitt heldur út úr neyð, segir greinarhöfundur m.a. - Nokkur nýbúabörn fyrir utan Miðbæjarskól-
ann í Reykjavík þar sem þau voru við nám.
Fjölbreyttir Is-
lendingar
Þessi einhæfi
fréttaflutningur
er hættulegur.
Heilu kynslóðirnar vaxa upp við
þau skilaboð að fólk af erlendum
uppruna sé þjóðfélagslegt vanda-
mál og á meðan fréttaflutningur
ber einungis þau skilaboð er
lausnin um brottvísun afskaplega
nærtæk. Sá sem ekki skilur for-
sendur vandamáls hefur heldur
enga löngun til að finna því skyn-
samlega og mannúðlega lausn.
Einungis við slíkar aðstæður geta
öfgaflokkar eins og þeir sem hafa
sópað til sín fylgi viða í Evrópu
þrifist.
Hér á Islandi getum við enn
komið í veg fyrir að svona aðstæð-
ur skapist. í fyrsta lagi verðum við
að leyfa fólki sem vill verða íslend-
ingar að verða það, tala ekki um
þriðju og fjóröu kynslóðar nýbúa
eins og víða tíðkast. í öðru lagi
verður til mótvægis við vanda-
málaumræðuna, sem ákveðnir
einstaklingar munu ævinlega
halda á lofti, alltaf að minna á
mannúðina og samábyrgð þjóða
heimsins á íbúum hans. í þriðja
lagi þarf að ala á skoðunum sem
ungur danskur rithöfundur orðaði
á þessa leið: í mínum augum er
ekkert sérdanskt þjóðareinkenni
til, aðeins Danir sem verða sifellt
fjölbreyttari. íslendingar verða
líka æ fjölbreyttari og það er gott.
Munum það.
Sigþrúður Gunnarsdóttir
Lög um Jón og um séra Jón
Þessi fyrirsögn vísar til millifyr-
irsagnar í DV 27/10 sl. Þar er í
grein haft eftir Ingibjörgu Sig-
tryggsdóttur, formanni Verkalýðs-
félagsins Þórs á Selfossi: „Það hafa
alltaf gilt önnur lög um Jón en
séra Jón en að fá þetta skýrt á
blaði kemur manni verulega á
óvart.“ Vissulega er það rétt að
sérstök lög hafa lengi gilt um opin-
bera starfsmenn. Agreiningur er
hins vegar um hvor hópurinn sé
betur haldinn í launum, opinberir
starfsmenn eða fólk á almennum
vinnumarkaði.
Verulegur munur
Ég læt það liggja milli hluta en
langar að spyrja fólk hvemig það
skilji þessa málvenju sem það
tyggur hugsunarlaust hvert eftir
öðru. Er það rétt að önnur lög
gildi um kjaramál presta en um
venjulega Jóna? Er munur á séra
Jóni og Jóni að því leyti? Svarið er
einfaldlega já.
Lengst af hefur verið á þessu
verulegur munur. Ég hef verið
prestur í tæpa þrjá áratugi og á
þeim árum hefur baráttumál
Prestafélags Islands verið að óska
eftir því að lög
sem hafa gilt um
Jón geti einnig
gilt um séra Jón.
Aldrei hefur ver-
ið hægt á fá þá
sanngjömu ósk
uppfyllta.
Lengi var í gildi
svokallaður „að-
alkjarasamning-
ur“ opinberra
starfsmanna..
Hann gilti um allar stéttir nema
séra Jóna. Hvers vegna var það?
Jú, það hefði orðið of dýrt því sá
aðalkjarasamningur kvað á um
laun fyrir helgidagavinnu m.a. og
hefði haft í för með sér of mikil út-
gjöld. Helgidagavinna reynir þó
ekkert síður á heimOi séra Jóns
heldur en Jóns. Það er líka álag
fyrir séra Jón að eiga aldrei frí
þegar börnin hans eiga frí í skóla
eða makinn frí í
sinni vinnu.
Prestar í sér-
flokki
Ég er ekki viss um
að fólk trúi þvi en
það var svo í upphafi
míns prestskapar að
prestar áttu aldrei frí
og höfðu hvorki viku-
legan frídag né sum-
arfrí. Við leystum
hins vegar hver ann-
an af i sjálboðavinnu.
Það var nú ein mesta
kjarabót presta á
þessum áratugum
þegar þetta var leið-
rétt og við fengum
sumarfrí eins og Jón.
Á tímabili höfðu
prestar verkfallsrétt
en hann var þeim gagnslaus því
þeim hefði aldrei til hugar komið
að fara í verkfall eða segja upp
störfum. Aðferðir svo margra
Jóna hefðu aldrei verið notaðar af
séra Jóni.
Rétt er þó að geta þess að laun
presta hafa mikið skánað nú á síð-
ustu árum eftir að þeir fóru undir
Kjaranefnd. Ég veit þó ekki betur
en prestar séu í sérflokki allra
þeirra Jóna sem
Kjaranefnd ákvarðar
laun enda eru þeir
séra Jónar langlægst-
ir þess hóps i launum
og það svo munar tug-
um þúsunda.
Skyldur prófasts
Ég er nú kominn það
hátt í stiganum að ég
hef verið útnefndur
prófastur. í mínu pró-
fastsdæmi eru 10
prestaköll, 27 kirkjur,
25 sóknarnefndir og
24 kirkjugarðar. Veiti
ég þessum aðlilum
öllum þjónustu, inn-
heimti frá þeim
skýrslur og fer yflr
reikninga frá kirkj-
um og kirkjugörðum.
Skyldur prófasts eru margvís-
legar og er of langt að telja þær all-
ar upp í blaðagrein. Ég hef unnið
fjölmörg störf til sjós og lands síð-
an um fermingu. Aldrei hef ég
unnið jafnilla launað starf miðað
við vinnuframlag og starf prófasts.
Laun mín fyrir prófastsstörf eru
núna kr. 37.187 á mánuði og ekki
greitt af því í lífeyrissjóð.
Úlfar Guðmundsson
„Ég er ekki viss um að fólk trúi
því en það var svo í upphafi míns
prestskapar að prestar áttu aldrei
frí og höfðu hvorki vikulegan fti•
dag né sumarfrí. Við leystum hins
vegar hver annan af í sjálboða-
vinnu.“
Kjallarinn
Úlfar
Guðmundsson
sóknarprestur á Eyrar-
bakka og prófastur í Ár-
nessprófastsdæmi
Með og
á móti
Er það eölilegt að bannaður
skuli innflutningur á fín-
kornóttu munn- og neftó-
baki og sekta menn fyrir
innflutning á því?
Á þessu ári hefur tollgæslan í Leifs-
stöð lagt hald á 1.360 dósir af munn-
tóbaki, alls 68 kfló, sem var f fórum
farþega. Alþingi bannaði innflutning.
framleiðslu og sölu á fínkornóttu nef-
tóbaki og munntóbaki 1984. Undan-
skilið er skrotóbak.
Helgl Guðbergsson
yflrlsknlr - tóbak
sem er bannað um
alla Evrópu.
Ráðum engu um
þetta bann
„Það er samkvæmt tilskipun
frá Evrópubandalaginu sem þetta
var nýlega bannað hér á landi.
Við getum því
ekkert leyft okk-
ur að vera með
eða á móti í
þessu máli. Við
höfum fullgilt
þessa tilskipun
Evrópubanda-
lagsins hér á
landi. í Svíþjóð
fengu menn
undanþágu frá
banninu. Þeir
eru með stóran
framleiðanda á þessu og notkun
þessa tóbaks var orðinn mjög út-
breiddur siður þar I landi. Þetta
bann var sett í tóbaksvarnalög
hér á landi fyrst og fremst vegna
þess að efnið er afar krabbameins-
valdandi, en í öðru lagi vegna
þess að það er bannað á Evrópska
efnahagssvæðinu sem við tilheyr-
um. Neftóbakið sem framleitt er
hér á landi er ekki talið eins
hættulegt efni, en notkunin er lít
il og ekki hægt að rannsaka þaö.
Við í tóbaksvamamefnd vorum
mjög hlynnt því að þetta yrði
bannað hér eins og í öðrum lönd-
um Evrópusambandsins og Evr-
ópska efnahagssvæðisins."
Þrálát forsjár-
hyggja stjórn-
málamanna
„Ef menn kjósa að nota þessa
vöru þá er það þeirra einkamál.
Það er óþolandi að ríkið skuli
stöðugt vera
með puttana í
því sem einstak-
lingar em að
gera. Þessi ei-
lífa forsjár-
hyggja er þrálát
og með öllu
óþolandi. Per-
sónulega er ég á
móti þessari
neyslu, hún er
sóðaleg og
ógeðsleg og allir
vita að hún er óholl. En þetta er
mikið notað og ég hef ekki séð að
menn séu stoppaðir í tollinum
með þetta nema um mikið magn
sé að ræða.
Ég nota ekki sjálfur munntó-
bak, en það er viða notaö af
íþróttamönnum og mæli ég því
ekki bót. En ég nota neftóbak í
hófl, snuff, sem líka er bannað að
flytja inn. Svo einkennilega vill til
að menn mega kaupa neftóbak
sem er framleitt af ÁTVR, sem er
í þversögn. Ég var hálfgerður guð-
faðir að snuff-innflutningi, sem
náði vinsældum en hefur nú verið
bannað. „Konur í Vesturbæ" og
ýmsir nöldurseggir fengu þing-
menn í lið með sér. Ég veit að
menn kaupa bæði munntóbak og
neftóbak, snuff og snúss, erlendis,
og hafa það heim með sér. Ég tel
líka trúlegt að einhvers staðar sé
hægt að kaupa þetta undir borð-
um hér á landi, alveg eins og am-
eríska tyggjóið á sínum tíma. Alla
vega kæmi mér á óvart ef svo
væri ekki. Svona boð og bönn
ganga aldrei.“ -JBP
Ingl Björn Alberts-
son stórkaupmaöur
- óskiljanleg for-
ræöishyggja.