Dagblaðið Vísir - DV - 10.11.1999, Blaðsíða 10
24
vsk-bíiar og vetrarakstur
MIÐVIKUDAGUR 10. NÓVEMBER 1999 33 "V
Hvernig á að velja vetrardekk?
Aksturslag og aðstæð-
ur skipta miklu máli
- við val á réttum vetrardekkjum
Veturinn er farinn að knýja á dyr
landsmanna, snjóflóð eru byijuð að
falla á vegi fyrir norðan og vestan og
fyrstu hálkublettimir hafa gert vart
við sig hér á mesta þéttbýlissvæðinu.
Þetta leiðir hugann að vetrardekkjun-
um en leyfilegt var að setja nagladekk
undir bílana frá og með 1. nóvember.
Víða úti á landi hefúr veturinn fyrir
löngu gert vart við sig, eins og við höf-
um þegar séð í fréttum, og þar hafa ef-
laust margir ökumenn þurft að taka
tillit til breyttra akstursaðstæðna fyrir
nokkru.
í hvert sinn sem Vetur konungur
knýr dyra vaknar spumingin: „Hvaða
dekk eru best fyrir mig og bílinn
minn?“
Við þessu er ekkert einfalt svar því
það er veðrið sem hefúr hér afgerandi
áhrif. Ef við ætlum að aka allan vetur-
inn á sem öruggastan hátt þá er eina
rétta svarið að setja góð vetrardekk
undir bílinn. Þetta á einkum við um þá
sem eru háðir bílnum sínum vegna at-
vinnu sinnar.
Eins og nefiit var hér að framan er
veðrið eitt veigamesta atriðið við val á
vetrarhjól-
börðum.
Vegna þess að
enginn geiur
sagt fyrir um
hvemig vetur-
inn verður
þarf að hafa
ákveðin
grundvallarat-
riði í huga
þegar velja á
vetrardekk.
Öll dekk em nefnilega málamiðlun
vegna þess að ekki er hægt að búa til
dekk sem hefúr alla eftirfarandi kosti:
Hámarksveggrip
Hámarksslithæfiii
Hámarksþægindi
Lágmarksveghljóð
Það sem
vetrardekkin
verða að upp-
fylla fyrst og
fremst er að
ná góðu veg-
gripi á hálum
vegum og yfir-
borð hjólbarð-
ans má ekki
missa mýkt
sína við lágt
hitastig.
Margar gerðir vetrarhjólbarða,
einkum innfluttra sólaðra hjólbarða
hér á árum áður, áttu það til að vera
allt of hálir í kulda þar eð slitflötur
hjólbarðans varð harður og háll í
kulda.
Kostir og gallar
Vetrardekk hafa sína kosti og galla.
Kostimir em yfirleitt þeir að þau
henta vel til aksturs á hálu yffrborði,
snjó og ís.
Gallamir em frekast þeir að sum
snjódekk henta ekki vel til aksturs í
mikilli bleytu. Þau slitna fyrr, einkum
í akstri á hörðum og þurrum vegum.
í meginatriðum getum við talað um
tvær gerðir vetrarhjólbarða. Fyrst em
það hin klassísku vetrardekk með
grófú mynstri sem hentar vel tO negl-
ingar og síðan önnur gerð sem einkum
hefúr verið að ryða sér til rúms hin
síðari ár. Hér er dekkið ekki eins gróf-
mynstrað og nú em takkamir
þverskomir með finum rifflum sem
gefa aukið grip. Þetta nýja mynstur
þykir gefa mun betra veggrip á hálum
vegum, jafnt í akstri og við hemlun.
Þessi nýju dekk era búin til úr svokall-
aðri vetrargúmmíblöndu sem tryggir
stöðuga mýkt hjólbarðanna jaftit í
frostleysu og hörkugaddi. Ef fram und-
an er mikill akstur í miklum snjó og
vetrarumhleypingum er þó öraggara
að nota eldri gerðina sem þolir negl-
ingu með snjónöglum og eins að bmgð-
ið sé undir bilinn keðjum þegar þurfa
þykir. Mjúku
vetrardekkin
þola sum hver
ekki að á þau
séu settar
keðjur, þær
hreinlega
skera sig inn
úr mjúku
gúmmíinu,
einkum hlið-
um hjólbarð-
ans.
Hin allra síðustu ár hafa komið á
markað snjódekk sem fara bil beggja
og slík dekk henta vel hér á landi.
Gömlu dekkin geta verið hættu-
leg
Þeir sem eiga gamla vetrarhjólbarða
geta átt það á hættu að þeir séu lítt
betri til aksturs í snjó og hálku en góð
sumardekk. Meg-
inástæðan er sú
að með árunum
missir hin sér-
staka vetrar-
gúmmíblanda
þann eiginleika
sinn að halda
mýkt sinni í
kulda og verða
hörð og því hál
með árunum. Yf-
irborð slíkra hjól-
barða verður með
tímanum hart og
líkast því að vera
úr hörðu plastefni
sem gerir það að
verkum að veg-
grip minnkar
verulega.
Mikilvægt atriði við skoðun á vetr-
ardekkjum og þegar ákveða skal hvort
þau „séu á vetur setjandi“ er dýpt slit-
mynstursins, sem ekki má vera
grynnra en 3 millímetrar ef snjódekk-
ið á að gera sitt gagn.
í nágrannalöndunum er sú regla í
gildi að snjódekk séu ekki eldri en sex
ára, þó með hliðsjón af þeim stað sem
dekkin hafa verið geymd á, því ef dekk
em geymd við hita og mikla birtu, svo
ekki sé talað um sveiflandi hitastig, þá
styttist lífaldur þeirra að mun. Aldur
dekkja má lesa af svokallaðri DOT-tölu
sem finna má á hlið flestra hjólbarða.
Þetta er þriggja stafa tala og tveir
fyrstu tölustafimir þýða framleiðslu-
vikuna en sú síðasta árið.
Heils árs dekk geta verið góður
kostur
Ný tegund dekkja hefur verið að
ryðja sér rúms hin síðari ár, einkum á
fjórhjóladrifsbílum, en það era hin
svokölluðu „heils árs dekk“. Þetta era
dekk sem fara bil beggja: sumarhjól-
barðans og vetarhjólbarðans en ná
ekki að sameina kosti þeirra beggja að
fullu. Heils árs dekkin era vissulega
betri til aksturs í snjó og hálku en
sumardekkin og geta því verið allgóð-
ur valkostur en era samt langt frá því
eins góð og raunveruleg vetrardekk.
Harðkorna-
dekk og loft-
bóludekk
Enn hafa bæst
við valkostir
varðandi vetrar-
dekkin nú á allra
síðustu árum en
það era harð-
komadekk og
„loftbóludekk“.
Harðkoma-
dekkin era ís-
lensk uppfinning
þar sem sérstök-
um harðkomum
er blandað í slit-
sóla sólaðra hjól-
barða. Þessi
harðkomadekk
hafa verið reynd undanfama vetur
með góðum árangri og þar á meðal hjá
Strætisvögnum Reykjavíkur en þar
gáfú vagnstjórar þeim ágæta einkunn.
Harðkomadekkin hafa að mörgu leyti
svipaða eiginleika eins og negldir hjól-
barðar við sumar akstursaðstæður en
ekkert kemur í stað naglanna þegar
mikill ís og snjór er á vegum nema þá
helst gömlu
góðu keöjurn-
WMmKyd ar.
Loftbólu-
dekkin era
I I enn önnur nýj-
ung sem lofar
»1 v (Jl góðu en þar er
yfirborð slit-
-,/j flatarins alsett
H litlum loftból-
I um- Þegar
dekkið slitnar
opnast alltaf
nýjar og nýjar loftbólur sem gerir það
að verkum að dekkið er eins og alsett
litlum sogskálum sem leitast við að ná
festu við yfirborð malbiksins og gildir
þá litlu hvort malbikið er þurrt eða
blautt, og eins ef yffrborðið nær að
frjósa og mynda hálku.
En það er sama hvaða dekk era sett
undir bílinn, þau firra aldrei öku-
manninn þeirri ábyrgð að haga akstri
eftir aðstæðum svo komist verði hjá
óhöppum. JR
Hvernig er þetta eiginlega með Ijósin?
Eineygðir bílar eru hættulegir í umferðinni, t.a.m. er vont að gera sér grein
fyrir fjarlægð til þeirra, hvorum megin við heila Ijósið bíllinn er - eða er þetta
kannski bara mótorhjól?
Með vaxandi götulýsingu í og
næst þéttbýli verða ökumenn sífellt
óvanari að aka með full ökuljós og
þurfa að skipta milli háa og lága
geislans. Þó þurfa menn varla lengi
að hugsa sig um til að sjá, vita og
skilja hve óþægilegt og hættulegt er
að aka með háu ljósin á móti
annarri umferð. Ef við sjálf mætum
bíl sem ekið er með háu ljósin á get-
um við bent á það meö því að blikka
aðeins með háu Ijósunum, meðan
bilið er nógu mikið milli bílanna. Sé
það orðið mjög stutt gerir aðeins illt
verra - hættulegt hættulegra - að
bregða þeim upp. Af tvennu illu er
skárra að annar bílstjórinn (þú) sjá-
ir einhverja smáglóru hvert hann er
að fara heldur en að báðir séu staur-
blindir.
Ökumaðurinn sem við erum
fokvond út í þegar svona kemur fyrir
gerir sér sjaldnast grein fyrir að hann
hafi gleymt að lækka ljósin og því er
enn meiri hætta en ella á að hann
snöggblindist ef skellt er á hann háu
ljósunum á stuttu færi. Vissulega gerir
glópska hans okkur glýju í augum en
við vitum altént af því með lengri fyr-
irvara og getum bragðist við því, til
dæmis með því að draga mjög úr
hraða eða jafnvel stöðva alveg.
Ef við hins vegar mætum eineygð-
um bíl, sem er alltof algengt, getum við
gert viðkomandi ökumanni viðvart
um að hann þurfi að skoða hjá sér
ljósabúnaðinn með því að slökkva
stutta stund á aðalljósunum en gæta
þess að slökkva ekki stöðuljósin. Oft
jparf ekki róttækari ráð en þetta til að
benda þeim sem á móti kemur á að
eitthvað sé athugavert við ljósabúnað
hans.
Þvi miður er alltaf talsvert um að
menn hreinlega gefi skít í það þó þeir
viti sig eineygða og/eða með kolvit-
lausa Ijósastillingu. Þetta kemur t.a.m.
fram hjá þeim sem aka mánuðum sam-
an, jafhvel allan veturinn, með klesst
hom þar sem annað framljósið ætti að
vera og gera ekkert í málinu. Lögregl-
an sem situr fyrir fólki á annatímum
og hlýtur eins og aðrir að sjá þessa bíla
í umferðinni, dag eftir dag, virðist
heldur ekkert gera. Gott væri ef les-
endur DV-bíla ættu gott ráð uppi í
erminni gagnvart þessum skussum og
létu í sér heyra með það.
Þá er líka rétt að minna á að þoku-
Ijós, hvort heldur er að framan eða aft-
an, era aðeins ætluð til nota utan þétt-
býlis. Einkum geta þokuljós að aftan
verið bagalega sterk fyrir umferðina
sem á eftir kemur og valdið óþarfa
glýju. Þokuljós að aftan era góð á fjall-
vegum í þoku en fyrir alla muni:
slökkvið þau um leið og þið komið í
betra skyggni og þéttbýli. -SHH
Akstur í snjó:
Þolinmæði og mýkt er betri en hestöfl
Þegar óvænt snjóar á suðvesturhomi
landsins vill stundum bregða svo við að
mikið umferðaröngþveiti myndast, eink-
um á helstu umferðarleiðum í Reykjavík.
Oftar en ekki er ástæðan til þess að lang-
ar raðir myndast að einn eða fleiri bílar
eru algerlega vanbúnir til aksturs í snjó,
á sléttum sumardekkjum og sitja fastir
og spóla.
En þaö eru ekki aðeins þeir sem eru á
vanbúnum bílum sem valda stundum
umferðartöfum, því jiess eru dæmi að
ágætlega búnir bilar sitji fastir, og það
jafnvel þótt snjór sé ekki sérlega mikill.
Ástæðan er einfóld: Ökumenn kunna
ekki allir að aka í snjó.
Ökumenn úti á landi senda kollegum
sínum hér á Reykjavíkursvæðinu stund-
um háðsglósur þegar fréttir berast af því
að umferðin hér hafi gengið illa vegna
vanbúinna bíla eða ökumanna.
Þótt þetta eigi stundum við rök að
styðjast þá eru þetta að mörgu leyti órétt-
mætar glósur. Á minni stöðum úti á
landi eru miklu færri bílar, þar sitja
menn ekki uppi með það vandamál sem
salt og tjara hefur á dekkin svo þau spóli,
en síðast en ekki síst er þar meiri snjór
þannig að akstur í snjó er nokkuð sem
allir venjast frá blautu barnsbeini og þeg-
ar röðin kemur að því að aka í snjó eru
allir á þessum stöðum tilbúnir til þess að
takast á við slíkar aðstæður.
Þolinmæði og mýkt
Sú staðreynd að lítið hefúr snjóað í
Reykjavík og nágrenni á síðustu árum
hefúr orðið til þess að í umferðinni í dag
er mikill fjöldi ökumanna sem aldrei hef-
ur þurft að aka i miklum snjó. Það þarf
því ekki mikið snjófól til þess að þessir
ökumenn séu á hálum ís í þess orðs
fyllstu merkingu.
Ein helsta ástæða þess að óreyndum
ökumönnum gengur illa að aka í snjó er
óþolinmæði og sú staðreynd að flestir bíl-
ar eru ágætlega aflmiklir þannig að það
er auðvelt að stíga of fast á bensíngjöfina
og þá fer billinn samstundis að spóla.
Akstur í snjó kallar á sérstakt aksturs-
lag, sem við skulum skoða nánar.
Byijum á bíl með handskiptum gír-
kassa. Þegar ekið er í snjó þarf að velja
sér hraða við hæfi og vera i réttum gír,
þannig að vélaraflið nýtist rétt, hvorki sé
verið að ofgera vélinni né að hún sé kom-
in á of háan snúning þannig að hjólin
spóli.
En stundum er snjórinn of mikill, fyr-
irstaða myndast og billinn stoppar. Til að
komast af stað aftur þarf að gefa hæfilega
mikið inn og slaka kúplingunni hægt og
rólega þannig að drifhjólin taki hægt á,
án þess að spóla. Ef þetta heppnast. ekki
og þess verðru vart að hjól, eða hjólin,
séu farin að spóla þarf að stíga strax á
kúplinguna og ijúfa tengslin á milli vél-
arinnar og dreifrásarinnar.
Ef bíllinn er fyrjaður að spóla í snjó,
þarf oftar en ekki að iruggai honum fram
og til baka til að losa hann og halda
áfram. Þetta er gert með því að setja fyrst
í afturábak, gefa aðeins inn og sleppa
kúplingunni til hálfs. Þá taka drifhjólin
rétt aðeins á og bílinn færist lítið eitt aft-
urábak. Því næst er skipt snöggt yfir i
fyrsta gir og leikur eindurtekinn og bíll-
inn ruggar aðeins áfram, aftur sett í aft-
urábak og kofl af kolli þar til að þessi
ivagghreyfmgi fram og aftur er orðin
nægilega öflug til að fa bílinn á hreyfmgu
og hægt er að gefa aðeins meira inn og
sleppa kúplingunni alveg og ná bílnum
af stað. Sumir hafa ekki það lag á im®öf
og kúplingu þannig að vélaraflið verður
of mikið og bíflinn fer að spóla. Þá er gott
ráð að setja bflinn þess í stað i annan gír
og þannig fæst mýkra átak.
Sé bfllinn sjálfskiptur ríður enn meira
á að vera léttur á inngjöfmni, því þar er
enn meiri hætta á að bfllinn fari að spóla
ef gefið er of mikið inn. Sjálfskiptingin er
hinsvegar einfaldari ef kafla þarf fram
ivagghreyfmgui því auðvelt er að skipta
á mflli áfram og afturábak.
Sumar sjálfskiptingar eru með iholdi-
takka sem gerir það að verkum að sjálf-
skiptingin situr kyrr í þvf skiptistigi sem
er valið hverju sinni, nokkuð sem getur
komið sér vel í akstri og hálku, því ef
ekið er í idrivei við slíkar aðstæður get-
ur of rnikil inngjöf orðið til þess að drif-
hjól eða hjólin fari að spóla og þá er ekki
að spyrja að leikslokum, bfllinn gæti end-
að úti í skurði.
Æ fleiri sjálfskiptingar eru í dag bún-
ar ispólvömi eða ákveðnu skiptimynstri
tfl notkunar í akstri í snjó og hálku. Þetta
skiptimynstur er tölvustýrt og vinnur
oftast þannig aö í stað þess að taka af
stað í fyrsta gír tekur hún af stað í öðr-
um gír svo að átakið verður mýkra.
Hnappur sem yfirleitt er með snjókrist-
allsmerki er notaöur til að virkja þessa
spólvöm eða vetrarmynstur í skipting-
unni.
En það sem fyrst og fremst skiptir
máh við akstur í snjó og hálku er að sýna
þolinmæði við aksturinn og vera ekki
um frekur á bensíngjöfma. -JR