Dagblaðið Vísir - DV - 11.11.1999, Blaðsíða 17

FIMMTUDAGUR 11. NÓVEMBER 1999
17
Notkunarstuðull:
Bruðlað
með
heita
vatnið?
Auðvelt er að sjá hvort hita-
kostnaður er of hár. Hjá hitaveitu
má fá upplýsingar um rúmmetra-
stærð húsnæðis og ársnotkun
heits vatns mælda í rúmmetrum
eða tonnum (sömu tölur). Með
því að deila rúmmetraijölda í
vatnsnotkunina fæst vatnsnotk-
un á ári á hvern rúmmetra hús-
næðis. Ef tekið er dæmi um 420
fermetra einbýlishús sem eyðir
647 tonnum af hitaveituvatni á
ári verður notkunarstuðullinn
647/420 eða 1,54.
Eftirfarandi tafla segir hver út-
koman úr dæminu ætti að vera
miðað við mismunandi húsnæði:
Fjölbýlishús 12+ 1,0-1,4
Minna fjölbýli 1,1-1,5
Einbýli/raðhús 1,2-1,5
Verslunarhúsn. 0,6-0,8
Skrifstofuhúsn. 0,5-0,8
Ef stuðullinn er of hár er verið
að bruðla með heitt vatn og borga
mun meira í hitaveitukostnað en
ástæða er til. Sérfróðir aðilar geta
fundið orsök þessa og bent á leið-
ir til úrbóta. Slíkar aðgerðir
borga sig yflrleitt fljótt með lægri
orkureikningi.
Upplýsingar um húshitun og
orkusparnað má fá í Hitamenn-
ingu, bæklingi sem geflnn hefur
verið út af verkfræðistofunni
Verkvangi. Bæklinginn er unnt
að fá sendan með því að senda
póst á netfangið verk-
vang@mmedia.is eða hringja i
síma 567-7690. -hlh
Fjármálaeftirlitið:
Varar við
auglýs-
ingum um
bílatrygg-
ingar
Fjármálaeftirlitið hefur sent út
varnaðarorð vegna auglýsinga í
fjölmiölum um ökutækjatrygging-
ar upp á síðkastið. í fréttatilkynn-
ingu vill Fjármálaeftirlitið beina
því til neytenda að hafa eftirtalin
atriði í huga við ákvörðun um
kaup á vátryggingu:
- huga verður vel að saman-
burði á verði og afsláttarkjörum,
gildissviði vátryggingaskilmála
og þjónustu sem í boði er. Slíkur
samanburður er að jafnaði flókn-
ari en svo að honum verði gerð
fúll skil i auglýsingum.
- Fjármálaeftirlitið hvetur til
varfæmi þegar almennar álykt-
anir eru dregnar af auglýsingum
og kynningarefni í flölmiðlum
um þessa þætti.
Með hliðsjón af framansögðu
segir Fjármálaeftirlitið mikilvægt
að neytendur hugi að eigin vá-
tryggingaþörf áður en vátrygging
er keypt og leiti upplýsinga um
verð og gildissvið vátryggingar
sem ætlunin er að kaupa. -hlh
w yá* -4c
*4wm$mamn*
Dýrt að vera of seinn að sækja um vegabréf:
Skyndiútgáfa er
tvöfalt dýrari
Þeir sem em á leið til útlanda og
þurfa nýtt vegabréf ættu að kanna
tímanlega hvort gamla vegabréflð
sé enn í gildi og verði í gildi meðan
á dvöl erlendis stendur. Fyrirhyggja
í þessum efnum getur sparað dágóð-
an skilding. Fyrirhyggja í þessu
sambandi þýðir að sækja verður um
nýtt vegabréf meira en 10 dögum
fyrir brottfór. Að öðrum kosti verð-
ur viðkomandi að greiða tvöfalt
gjald fyrir vegabréflð eða 9.200 krón-
ur. Venjulegt gjald fyrir vegabréf,
gjaldið krónur.
sem fæst afhent í fysta lagi 10 dög-
um eftir að umsókn er skilað inn, er
4.600 krónur.
Ófáum hefur sviðið þessi tvöfalda
gjaldtaka og haft uppi efasemdir um
hvort hún standist lög og reglur. í
reglugerð um vegabréf frá i fyma
(26. grein í kafla um gildistíma
vegabréfs, gjöld o.fl.) segir að um
gjöld fyrir útgáfu vegabréfa fari
samkvæmt lögum um aukatekjur
ríkissjóðs hverju sinni. í lögum nr.
88 31. desember 1991 um aukatekjur
ríkissjóðs er síðan að finna gjald-
skrá yflr ýmis vottorð og leyfi. Þar
stendur svart á hvítu að almennt
gjald fyrir vegabréf skuli vera 4.600
krónur og 9.200 krónur fyrir skyndi-
útgáfu vegabréfs.
Gjald vegna skyndiútgáfu vega-
bréfs er innheimt ef skemmri tími
en 10 dagar er til þess tíma er við-
komandi þarf að fá vegabréfið í
hendur. Er þá reiknað út frá virk-
um dögum og laugardögum. Þetta
þýðir að sæki maður um vegabréf í
dag, 11. nóvember, og þarf að fá það
í hendur 23. nóvember sleppur við-
komandi með 4.600 króna gjald. En
þurfi hann á vegabréfinu að halda
degi fyrr, 22. nóvember, verður
gjaldið tvöfalt hærra eða 9.200 krón-
ur.
9 eða 10 dagar ráða
úrslitum
Það er ekki síst þessi tímaviðmið-
un, 10 dagar, sem vefst fyrir fólki. í
fyrrnefndri reglugerð segir að út-
lendingaeftirlitið skuli gefa út vega-
bréf samkvæmt beiðni lögreglu-
stjóra og senda það síðan til
lögreglustjóra þar sem
umsækjandi getur feng-
ið það afhent. Og:
„Vegabréf skal gefið út innan 10
virkra daga frá móttöku umsókn-
ar.“ Ekkert er beinlínis að finna
neitt um að afhending vegabréfs
innan 10 daga sé skyndiútgáfa og
þvi tvöfalt dýrari.
Þegar ljóst er að um svokallaða
skyndútgáfu vegabréfs verður að
ræða getur umsækjandi í raun ráð-
ið því hvort hann fær vegabréfið í
hendur næsta virkan dag eða eftir
niu daga. Gjaldið verður eftir sem
áður 9.200 krónur. Það vekur upp
spurningar um hvort kostnað-
ur vegna skyndiút-
gáfunnar sé raun-
verulega tvöfalt
meiri en vegna
venjulegrar útgáfu,
ekki síst þegar haft
er í huga að af-
hending vegabréfs
9 dögum siðar er
tvöfalt dýrari en af-
hending 10 dögum
síðar.
Raunveru-
legur
kostnað-
arauki?
í þessu sam-
bandi rifjast upp
skýrsla Umboðs-
manns Alþingis
vegna ársins 1992
þar sem hann fiall-
ar um
gjaldtökugleði stjómvalda og DV
sagði frá í febrúar 1994. Umboðs-
maður segir:
„Þar sem heimild er í lögum til
þess að taka gjald fyrir opinbera
þjónustu verður að gæta þess við
ákvörðun flárhæðar gjaldanna að
þau séu ekki hærri en sá kostnaður
sem almennt hlýst af því að veita
umrædda þjónustu."
Ekki verður í fljótu bragði séð af
hverju það kostar 9.200 krónur að
afhenda vegabréf 9 dögum frá því
umsókn er lögð inn en
4.600 krónur sé vegabréfið
afhent 10 dögum síðar.
-hlh
Gjaldtaka fyrir vegabréf
1 2 3 4 5 6
7 8 9 10 11 12 13
14 15 16 17 18 19 20
21 22 23 24 25 26 27
28 29 30 f
Ef sótt erum vegabréf í dag og það þarf að fást afhent 22. nóvember eða fyrr
er gjaldið 9.200 krónur. Sé nóg að fá vegabréfið frá og með 23. nóvember er
Próf fyrir fjárfesta:
Áræðinn, virkur
íhaldssamur
Hér fer stutt áhættupróf sem er
að finna á vef Verðbréfamarkaðar
íslandsbanka á slóðinni
www.vlb.is. Því er ætlað að sýna
hvemig flárfestir viðkomandi er,
hve mikla áhættu hann er reiðubú-
inn að taka.
1. Ef þú getur valið á milli eft-
irtalinna fjárfestingarkosta,
hvem myndir þu velja?
a) Áætluð ávöxtun er 5% en hún
gæti orðið á bilinu 2%til 7%.
b) Áætluð ávöxtun er 17% en hún
gæti orðið á bilinu -12% til 46%.
c) Áætluð ávöxtun er 6,5% en hún
gæti orðið á bilinu 0,5% til 12%.
2. Mánuði eftir að þú keyptir
verðbréf hækkaði það allt í einu í
verði um 40%. Ef við gerum ráð
fyrir að þú getir ekki aílað þér
frekari upplýsinga um flárfest-
inguna mundir þú:
a) Eiga áfram með von um frekari
hækkun?
b) Kaupa meira - í von um frek-
ari hækkun?
c) Selja?
4. Þú erfir skuldlausa íbúð
frænda þíns sem er metin á
7 milljónir. Þó að íbúðin sé
í góðu hverfi þar sem verð-
ið gæti hækkað meira en
sem svarar verðbólgunni
þá er hún frekar illa farin.
Þú gætir leigt íbúðina fyrir
35.000 á mánuði í núver-
andi ástandi en fyrir 50.000
ef þú létir gera hana upp.
Þú gætir flármagnað end-
umýjunina með veðláni í
húsinu. Þú myndir:
a) Leigja það 1 núverandi
ástandi.
b) Selja húsið.
c) Endurnýja það og leigja
það síðan.
3. Hvort vildir þú frekar hafa
gert:
a) Keypt í áhættumiklum vaxtar-
sjóði sem hefur lítið hækkað síð-
ustu sex mánuði? b)Keypt einingar
í öruggum verðbréfasjóði með lágri
ávöxtun en hafa síðan horft upp á
sjóðinn sem þú varst að hugsa um
að kaupa tvöfalda verðmæti sitt á
sex mánuðum?
5. Þú vinnur fyrir litið,
vaxandi einkafyrirtæki í hugbún-
aði. Fyrirtækið er að afla flár
með því að selja hlutabréf til
starfsmanna sinna. Áætlað er að
gera fyrirtækið að almennings-
hlutafélagi eftir nokkur ár. Ef þú
kaupir hlutabréf getur þú ekki
selt þau fyrr en farið verður að
skrá gengið opinberlega. Þangað
til mun fyrirtækið ekki greiða
neinn arð. En þegar fyrirtækið
verður gert að almenningsfélagi
gæti gengi bréfanna orðið 10 til
20 sinnum hærra en þú greiddir
fyrir þau.
Hvað myndir þú flárfesta fyrir
mikið í þessum hlutabréfum?
a) Ekkert.
b) Eins mánaðar laun.
c) Þriggja mánaða laun.
d) Sex mánaða laun.
Stiain bín
Leggðu saman stigin þin með því
að nota stigagjöfina hér fyrir neðan.
1. a-1, b-3, c-2
2. a-3, b-2, c-1
3. a-1, b-3
4. a-2, b-1, c-3
5. a-1, b-2, c-3, d-4
Ef stig þín eru:
Undir 7: Þú ert íhaldssamur flár-
festir sem forðast áhættu (áhættu-
fælinn).
8 til 12: Þú ert virkur flárfestir
sem vill taka vel ígrundaða áhættu.
13 og yfir: Þú ert áræðinn flár-
festir sem vill taka áhættu (áhættu-
sækinn).