Dagblaðið Vísir - DV - 15.11.1999, Side 16

16 *V
*
wnnmg
MANUDAGUR 15. NÓVEMBER 1999
Á STÓR UM skala
Stæröin er það fyrsta sem maður
tekur eftir þegar maður stígur inn á
Hverfingar, samsýningu Bjama Sig-
urbjömssonar, Guðjóns Bjamason-
ar, Guðrúnar Kristjánsdóttur og
Helgu Egilsdóttur í Gerðarsafni í
Kópavogi. Öll em þau málarar en
auk málverka sýnir Guðjón skúlp-
túr. Helga er forsprakki sýningar-
innar sem upphaflega var sett upp á
kirkjuloftinu við Sívalaturninn í
Kaupmannahöfn og einhvers staðar
las ég að hún hefði fullan hug á að
fara víðar með hana.
Ég tel víst að með yfírgnæfandi
stærðum hyggist listamennimir
fyrst og fremst auka áhrif verka
sinna og ná fram meiri krafti. Þar
hafa piltamir talsverða yfirburði en
andspænis hinum karlmannlega
sprengikrafti em myndir kvenn-
anna óþarflega hógværar og lág-
stemmdar. Guðjón notar t.d. ekkert
minna en dýnamít til þess að ______________
sprengja í tætlur hnausþykka jám- yndir
prófíla en þannig vinnur hann
skúlptúra sína, alla nema bronsaf-
steypu af reistum reðri sem á hafa verið fest-
ir fuglsvængir. Því verki er reyndar algjör-
lega ofaukiö þar eð það er alltof augljós yfir-
lýsing um tengsl sprengiefnisins við karl-
mennskuna og geri ég ráð fyrir að það standi
beinlínis í vegi fyrir þvi að áhorfandinn skoði
aðrar túlkunarleiðir. Guðjón hefði vel mátt
takmarka sig enn frekar þvi magnið dregur
úr gæðum verka hans. En bestu verkin hans
em óneitanlega tilkomumikil.
málverkum Bjarna Sigurbjörnssonar má sjá nokkur sprengjubrot Guðjóns Bjarnasonar.
Myndlist
Áslaug Thorlacius
Bjama tekst að mínum dómi best upp. Eins
og fyrri daginn málar hann myndir sínar á
plexigler og snýr röngunni fram. Stundum
hefur mér virst tilgangurinn helst vera að
sýna nýja tækni en hér þvælist aðferðin ekki
fyrir honum heldur nýtir hann sér kosti
hennar. Hann málar með olíu og vatni, algjör-
lega ósættanlegum öflum sem þó virðast
halda nokkuð hvort í við annað. Glíma þess-
ara tveggja póla nýtur sín ágætlega enda mál-
ar Bjarni þunnt og ekki bruölar hann með lit-
inn. Hann sýnir aðeins fjórar myndir, tvær
funheitar, rauðar, og tvær tærar, bláar, og
bera allar sama titil, Óskilgreind.
Myndir sínar nefnir Helga ýmist Blæ eða
Bergmál og að vissu leyti hafa þær skírskot-
un til véðursorfmna bergveggja þó þær séu í
sjáifu sér óhlutbundnar. Þrátt fyrir þau lík-
indi er ekki hægt að segja að áhorfandinn
finni fyrir hörðu yfirborði steinsins því
myndimar hafa nokkuð nuddaða eða ullar-
kennda áferð sem reyndar fletur formin dálít-
ið út og jaðrar við væmni á köflum.
Málverk Guðrúnar eru sömuleiðis á mörk-
um þess að vera landslag eða abstraksjón.
Hún kallar þau Fjallshlíðar og þó svo formin
sem svífa um myndflötinn séu nokkuð í ætt
við geómetríu má vel sjá í þeim grýttar hlíð-
ar í snjó, þoku og ýmsum öðmm veðrabrigð-
um. Litaskalinn er dálítið bragðlaus enda
virka myndir hennar dauflegar, sérstaklega í
sambýlinu við krafti þmngin verk þeirra
Guðjóns og Bjama.
Vegna stærðar verkanna er sýningin al-
gjört glæsinúmer en hún brýtur ekkert blað í
sögunni. Ágætlega fer um hana í sölum Gerð-
arsafns þó þáttur Guðjóns Bjamasonar hefði
betur verið ögn fyrirferðarminni. Samvinna
listamannanna fjögurra er vel skiljanleg því
þótt þau séu ólík eiga þau ýmislegt sameigin-
legt. Öll fókusera þau á hið almenna ffemur
en hið einstaka og vinna með myndræna
hrynjandi á mörkum hlutbundins og óhlut-
bundins veruleika, auk títtnefnds stærðar-
skala.
Gráupplagt hefði verið að gefa út sýningar-
skrá þar sem mikið er lagt í framtakið, ég tala
nú ekki um ef sýningunni er ætlað að fara
enn víðar.
Hverfingar standa til 21. nóv. Gerðarsafn er
opið kl. 12-18 alla daga nema mán.
Stórskáld í Strákoti
í öðra bindi ævisögu Einars Benediktsson-
ar eftir Guðjón Friðriksson er sagt frá því er
Einar kaupir fallegt býli í nágrenni London.
En honum líkar ekki nafn þess, Straw Cotta-
ge, þykir það kotungslegt og kallar það
Hermitage í staðinn. Fyrir vikið fær hann
sekt frá yfirvöldum. En sagan lýsir vel
manni sem ætlar að móta umhverfi sitt eftir
eigin höfði. Einar Benediktsson getur ekki
búið í Strákoti og er tilbúinn að lenda upp á
kant við yfirvöld fyrir vikið.
í þessu bindi ævisögu Einars stígur hann
sjálfúr fram sem ótvíræð aðalpersóna verks-
ins. Persónulýsing hans er aðalatriði bókar-
innar og lesandinn getur ekki annað en hrif-
ist með, Einar kemur fyrir sjónir sem marg-
brotinn maður, aðlaðandi en erfiður, ýmist
hrífandi og óþolandi, eins og stórt barn. Þó
að í þessu bindi sé lýst viðskiptum hans og
athöfnum er hann hafinn yfir beina gróða-
starfsemi. Viðskipti era honum hluti þeirrar
hugsjónar að vinna íslandi sess í samfélagi
þjóðanna.
Bókmenntir
Ármann Jakobsson
Að baki þessu bindi liggja miklar rann
sóknir. Þó að fyrsta bindið hafi ver-
ið gott verk vinnur Guðjón
meira brautryðjeijdastarf í
þessu bindi, dregur fram
gleymdar staðreyndir og
kynnir ýmsa þætti 1 starf-
semi Einars sem íslendingar
hafa aldrei kynnst áður. Og
skapar nýja mynd af Einari.
Þó að Einar hafi notið lotn
ingar sem skáld, virðingar sem
blaðamaður og nokkurrar virð
ingar sem stjómmálamaður hafa ^
viðskipti hans löngum þótt hlægilegur ágalli
stórmennis, um hann gengu til dæmis þjóð-
sögur um að hann hefði selt hópum útlend-
inga Gullfoss. Af þessum sökum hefur Einar
Guðjón Friðriksson með styttu af viðfangsefni sínu,
i Einari Benediktssyni. DV-mynd ÞÖK
B oft verið talinn veraleikafirrtur loddari
H sem ginnti aðra til að trúa eigin óram.
^ Guðjón Friðriksson dregur hins veg-
ar ffam alvörana í starfl Einars. Vitaskuld
urðu fæstar hugmyndir skáldsins að vera-
leika en þó vora þær full alvara. Einar var i
tengslum við mikilvæga menn erlendis og var
í betri tengslum við evrópskan samtíma en
flestir. Hann var maður síns tíma, fyrri gull-
aldar auðhyggjunnar á þessari öld,
og nútímamaður í hugsun sinni
um viðskipti og framkvæmdir.
Sagan er mikil og flókin og ýms-
ir koma við sögu. Guðjón gerir góð
skil tengslum Einars við Freder-
ick L. Rawson sem ónógur gaumur
hefur verið gefinn. Rawson var
lika dæmigerður fyrir tíðarand-
ann, sameinaði verslunarstarf og
trúarbrögð. Frásögn Guðjóns af
skiptum Einars við hann og aðra
viðskiptajöfra tímans fangar sér-
staka tíð þar sem guð bjó í raf-
magninu. Hún er aldrei leiðinleg
og nóg var á seyði. Einar hafði
mörg járn í eldinum. Á prjónunum
vora verslanir, jámbrautir, virkj-
anir og hvert félagið af öðru er
stofhað. Jarðnándin hefði þó
kannski stundum mátt vera
meiri og á það eflaust við um
fleiri viðskiptajöfra þess tíma.
Athafnamennsku Einars ger-
ir Guðjón góð skil og er það
merkasti þáttur bókarinnar. Á
hinn bóginn nær hann engu
sérstöku sambandi við kvæði
Einars. Er enda flókið mál að
flétta saman ævisögu og skáld-
skaparsögu og er Guðjóni til hróss
að hann heldur skýrri línu og ein-
beitir sér að veraldarvafstri Ein-
ars.
Guðjóni tekst að ljúka sögunni á
réttum stað til þess að tryggja að
lesendahópur hans bíði spenntur
eftir þriðja bindinu. Mikið þarf
það þó að hafa til branns að bera
til að slá þessu við. Annað bindi ævisögu Ein-
ars Benediktssonar er umfangsmesta rann-
sóknarrit Guðjóns Friðrikssonar hingað til.
Fyrir það verðskuldar hann lof og prís.
Guðjón Friðriksson:
Einar Benediktsson. Ævisaga II
Iðunn 1999
Fyrirlestrar
Helgi Hjaltalín Eyjólfsson, myndlistar-
maður og kennari við Listaháskóla íslands,
QaUar um eigin verk í fyrirlestri viö LHÍ í
dag kl. 12.30 í stofu 024 í Laugamesi.
Á miðvikudaginn kl. 12.30 mun Guðrún
Gunnarsdóttir, myndlistarmaður og um-
sjónarkennari textíldeildar LHÍ, sýna lit-
skyggnur og kynna eigin myndlistarferil i
stofu 113, Skipholti 1.
Paris Photo 99
Ljósmyndamessan Paris Photo 99 verður
haldin þriðja árið í röð í Carrousel-salnum
í verslunarmiðstöðinni undir torgi Louvre-
safnsins í París dagana 18.-21. nóvember.
Paris Photo er eina sölusýning sinnar teg-
undar í Evrópu en á henni koma saman 80
gallerí frá 15 löndum, þar á meðal þekktustu
ljósmyndagalleríin í New York, Toronto,
Tokyo og París. Á Paris Photo gefst kostur
á að skoða og kaupa ljósmyndir eftir þekkta
framúrstefnuljósmyndara frá upphafi 20.
aldarinnar á borð við Rotchenko, E1
Lissitzky og Moholy-Nagy, sem og sjaldgæf-
ar ljósmyndir frá 19. öld. Þá era að sjálf-
sögðu myndir á messunni eftir þekkta en
ólíka núlifandi ljósmyndara og listamenn
samtímans á borð við Helmut Newton,
Sarah Moon, William Wegman og Cindy
Sherman. Þá geta ljósmyndaáhugamenn
fengiö þarna forsmekkmn að ljósmyndasýn-
ingu sem helguð verður kanadíska fjöllista-
manninum Michael Snow í Centre National
de Photographie- í París í byijim næsta árs.
Erró
Þeir íslendingar sem leið eiga um París á
næstu vikum ættu ekki að láta hjá líða að
koma við á sýningunni Ald-
armyndir með verkum Er-
rós í Jeu de Paume-safninu í
París. Sýningarstjórinn,
Daniel Abadie, var með
ákveðnar hugmyndir um
hvaða verk hann vildi á sýn-
inguna, að sögn Errós, en
þau eru frá ýmsum tímum.
Verkunum er raðað niður í
sýningarsali safnsins eftir þemum og að
öðram ólöstuðum viljum við vekja sérstaka
athygli á að í einum þeirra eru samankomn-
ar allar „scape“-myndir Errós. Frægust
þeirra er líklega Foodscape, sem er í eigu
Modema-safnsins í Stokkhólmi, en stærsta
og yngsta „scape“ið, Science Fiction Scape,
er fimm metrar að lengd, í eigu Reykjavík-
urborgar, og hefur aldrei áður verið sýnt í
Frakklandi. Lengst að á sýningima kom þó
„Svínaflóinn" sem Erró gaf Kastró á Kúbu
fyrir tæpum þrjátíu áram og hefur ekki séð
síðan fyrr en nú.
Það er mikill heiður fyrir Erró að fá sýn-
ingu í Jeu de Paume sem er þekkt fyrir
vandaðar sýningar á samtímalist. Þá skal
fólki bent á bókabúð safhsms sem hefur að
geyma mikið og gott úrval listaverkabóka.
Sýningarskrá um Erró og verk hans er þar
að sjálfsögðu til sölu en meðal höfunda efn-
is era Danielle Kvaran og bandaríski heim-
spekingurinn Arthur Danto. Sýningunni
lýkur 3. janúar á næsta ári.
Aldarafmæli Máifríðar
Um þessar mundir eru 100 ár liðin frá
fæðingu Málfríðar Einarsdóttur rithöfundar
(á mynd að skála við Vigdísi Finnbogadótt-
ur). í tilefni þessara tímamóta mun Snorra-
stofa standa fyrir sérstakri dagskrá í Safn-
aðarsal Reykholtskirkju miðvikudagskvöld-
ið 17. nóvember kl. 20.30.
Á dagskránni verða erindi flutt um verk
Málfríðar og ævi,
auk þess sem lesið
verður úr verkum
hennar. Þuríður
Kristjánsdóttir frá
Steinum í Staf-
holtstungum mun
fjcilla um kynni sín
af Málfríði, Helga
Kress um skáld-
skaparmál hennar,
Ingunn Þóra Magnúsdóttir um stramma-
skáldskap hennar og Bergur Þorgeirsson
um tengsl hennar og bókmenningar í Borg-
arfirði. Upplesari verður Steinunn Garðars-
dóttir og fundarstjóri Guðný.Ýr Jónsdóttir.
Einnig geta menn skoðað sýnishorn af
strammaskáldskap Málfríðar, merkilegum
listrænum krosssaum, sem hún fékkst við
mestalla ævi.
Umsjón
Silja Aðalsteinsdóttir