Dagblaðið Vísir - DV - 23.11.1999, Blaðsíða 3

ÞRIÐJUDAGUR 23. NÓVEMBER 1999
19
éIkSBéi nH k ■ 1 ■ ■ ■ ■ M ■ ES31
j'lJvJíJj'
i—«...
Quake III Arena:
Makka- og
Linuxvinir geta
glaðst yfir því
að loks er hægt
að hlaða niður
af Netinu nýrri tilraunaútgáfu
af Quake III Arena fyrir bæði
þessi stýrikerfi. Tilraunaútgáfa
þessi telur 50 megabæti og er
hægt að nálgast hana á vefsíðu
Quake III Arena
(http://www.auake3arena.
com/I. þar sem einnig er að
finna hina nýju tilraunaútgáfu
fyrir Windows.
Töf varð á útgáfunni fyrir
Makkann vegna þess aö fram-
leiðendumir voru að bíða eftir
útgáfu á OpenGL 1.1.2. Hægt er
að nálgast OpenGL 1.1.2 á
heimasíðu Apple. I þessari end-
urbættu tilraunaútgáfu er
margt nýtt. Þar er helst mark-
vert að hægt er að spila ein-
menningsleik á móti tölvu-
stýrðum andstæðingum.
Einnig er grafik útgáfunnar
stórbætt og ný borð til að prófa.
Til að spila leikinn þarf að hafa
minnst 333 Mhz iMakka en
makkaútgáfan heimtar meiri
hraða en pésaútgáfan. Búist er
við því að fullkláruð útgáfa á
Quake III Arena berist í versl-
anir fyrir jól.
Þeir sem biða spenntir um
þessar mundir eftir Quake III
ættu að geta fundið sér eitt-
hvað við að vera með því að
fylgjast með slóðinni
http://www.stomped.com/ar
ticles/a3acrl.html. en þeir
hjá Stomped.com hafa undan-
farna daga verið að birta þar í
fyrsta skiptið myndir af öllum
þeim fígúrum sem verða and-
stæðingar spilarans i Quake III
Arena. Þar er fjöldi athyglis-
verðra persóna á ferðinni og
ljóst að þeir sem skoða mynd-
imar munu bíða enn óþreyju-
fyllri eftir leiknum.
Skoðanakönnun Félagsvísindastofnunar:
DV-Heimur fær góðar viðtökur
Heimur
DV-Heimur,
blaðauki DV á
þriðjudögum sem fjallar um tölv-
ur, tækni og vísindi, hefur fengið
mjög góðar viðtökur lesenda. í
könnun Félagsvísindastofnunar á
lestri dagblaða sem gerð var um
síðustu mánaðamót kemur fram
að 40% þeirra sem eitthvað lásu í
DV lásu DV-Heim. Þar af sögðust
7% lesa DV-Heim mestallan en
33% lásu hann að hluta.
Efni DV-Hfeims leggst vel í les-
endur DV en þeir gáfu þessum
blaðauka að meðaltali 7,0 í
einkunn á kvarðanum 0-10.
DV-Heimur virðist höfða sérstak-
lega til karla á aldrinum 12-34 ára.
Ef litið er til kynja eingöngu sögð-
ust 55% karla sem eitthvað lásu í
DV á könnunartímanum hafa lesið
DV-Heim en 28% kvenna.
55% lesenda DV á aldrinum
12-19 ára sögöust lesa DV-Heim,
þar af 21% mestallt efnið. Sam-
svarandi tölur fyrir aldurshópinn
20-24 ára er 47% og aldurshópinn
25-34 ára 45%. Lestur DV-Heims
eftir aldri má annars sjá á með-
fylgjandi grafi.
Ekki er marktækur munur á
lestri DV-Heims milli lesenda höf-
uðborgarsvæðis og landsbyggðar.
-hlh
Ný tilgáta um veðurfarsbreytingar:
Sjávarstraumar valda
1.500 ára hitasveiflu
- gæti haft áhrif á kenningar um gróðurhúsaáhrif
Þau systkin E1
Nino og La
Nina, veðurfyr-
irbærin í Kyrra-
hafinu, sem
valda regluleg-
um sveiflum í veðurfari um allan
heim hafa nú síðustu ár orðið tals-
vert þekkt fyrirbæri meðal al-
mennings. Þessar sveiflur eiga sér
stað með tiltölulega fárra ára milli-
bili en nú þykjast nokkrir vísinda-
menn hafa komið auga á svipaðar
sveiflur sem orsakast af djúpum
sjávarstraumum. Þeir segja að
þessir straumar hiti og kæli mis-
munandi staði á jörðinni með
reglulegu millibili sem er ekki
mælt í árum eins og E1 Nino og La
Nina, heldur öldum og árþúsund-
um.
Þessir djúpsjávarstraumar búa í
raun til færiband sem liggur um
allan heiminn og flytur með sér
hita um víða veröld. Þegar þessir
stramnar eru sterkir er heitt í
Vestur-Evrópu og í Norður Atl-
antshafl en þegar þeir eru veikir er
4
N-Ameríka
Heltur yfirborös-
sjór safnar í slg
salti, sekkur og
kólnar vlð þaö.
Annar yfirborös-
sjór kemur í
staöinn og
knýr þannig
færlbandiö.
Weddell-haf
svæðið kaldara. Þessir vísinda-
menn telja t.d. að kuldaskeiðið í
Evrópu frá 14. til 19. öld, sem m.a.
hafði mikil áhrif hér á landi megi
rekja til þessara hafstrauma.
Margmiðlunardiskur fyrir börn:
Púki lærir að
telja
Hugbúnaður
Flestir íslenskir
krakkar kannast
við Stafakarlana,
sem hafa hjálpað
mörgum þeirra að læra að lesa
og skrifa. Höfundur Stafakarl-
anna, Bergljót Amalds, hefur
nú nýlega gefið út margmiðlun-
ardisk með sögunni um Talna-
púkann. Sú saga er ætluð til að
hjálpa bömum að læra tölurnar
og talnagildi en á margmiðlun-
ardisknum lifnar sagan við sem
margmiðlunarteiknimynd.
Á diskinum eru einnig fimm
sjálfstæðir leikir þar sem bam-
ið öðlast meiri fæmi í reikningi
og getur leikið sér með persón-
ur sögunnar og búið til myndir.
Talnapúkinn er lítil,
skemmtileg vera sem býr í helli
í miðju jarðar. Frá hellinum
liggja mörg göng, ein að hverju
landi. Talnapúk-
inn veit ekkert
skemmtilegra en
að telja en þar sem
hann getur ekki
talið nema upp að
níu þá málar hann
aðra stóru tána á
sér svarta svo hún
sjáist ekki. Loks
áikveður Talnapúk-
inn að leggja af
stað út í hinn stóra
heim og læra að
þekkja fleiri tölur.
Hann ferðast um
allar álfur heims-
ins og bamið lærir
ekki aðeins um töl-
umar heldur fræð-
ist örlítið um önnur lönd í leið-
inni.
Bergljót Arnalds hefur komið sögunni um Talna-
púkann í margmiðlunarform og nú ættu heimilis-
tölvurnar að geta gætt söguna nýju lífi.
DV-mynd E.ÓI.
Suöurskautslandlö
Saltið er drifkrafturinn
Það var fyrir tveimur árum að
rannsóknarmenn við Columbia-
háskóla uppgötvuðu að kuldatíma-
bil svipuð því sem átti sér stað á
miðju þessu árþúsundi hafa orðið
með reglulegu millibili, 1.400 til
1.500 árum, allt síðan á síðustu ísöld
fyrir um 10.000 árum. Mun stærri
hitasveiflur áttu sér stað þar á und-
an en alltaf með sama millibili.
Eftir miklar rannsóknir undir
leiðstjóm Wallace Broecker sjávar-
jaröefnafræðings hefur svo verið
smíðuð sú tilgáta að sjávarstraum-
amir séu orsökin fyrir þessum 1.500
ára sveiflum. Það er tilgáta þeirra
að „hitafæribandið" sé drifið áfram
af breytingum á saltmagni sjávar.
Þegar saltið byggist upp á ákveðnu
svæði í Norður-Atlantshafi gerir
það vatnið nægilega þétt til að það
sökkvi dýpra í sjóinn. Um leið ryðst
annað vatn upp að yfirborðinu í
stað þess sem sekkur og þetta ferli
heldur færibandinu gangandi. Þeim
mun sterkari sem drifkrafturinn er
þeim mun meiri hita getur færi-
bandið flutt.
Norður og suður skiptast á
Fyrir utan Norður-Atlantshafið
er einn annar staður í færibandinu
þar sem það fær drifkraft frá
sökkvandi saltvatni: I Weddell-hafi í
nánd við Suðurskautslandið. ítar-
legar mælingar frá Broecker og fé-
lögum hafa sýnt að þessi tvö svæði
Hitafæriband
um heiminn
DJúplr hafstraumar vlrka
sem eins konar hitadæla
fyrlr helmlnn. Samkvæmt
nýrrl kennlngu gengur
þessi vlrkni í hrlngl.
dæla sjaldan upp vatni á þennan
hátt í jafnmiklum mæli. í staðinn
virðist sem nyrðra og syðra svæðið
skiptist á að vera virkari: Þegar
annað drífur færibandið áfram af
krafti er hitt veikara, sem hefur
gríðarleg áhrif á umhverfið, sam-
kvæmt kenningu vísindamann-
anna.
Þetta kemur heim og saman við
niðurstöður annarra rannsókna
sem hafa leitt í ljós að síðan á síð-
ustu ísöld hefur oftast verið hlut-
fallslega heitt við Suðurskautsland-
ið þegar kalt hefur verið í Evrópu.
Hækkun hitastigs eðlileg?
En enn hefur ekki tekist að sanna
tilgátu þeirra Columbia-manna og
talsvert þarf að leggja í viðbótar-
rannsóknir áður en það verður
hægt. Meðal þess sem enn á eftir að
rannsaka nægilega er hvert orsaka-
sambandið sé nákvæmlega milli
sjávarstraumanna og hinna 1.500
ára hitasveiflna á jörðinni.
Reynist hins vegar tilgáta vís-
indamannanna rétt getur það haft
veruleg áhrif á vangaveltur fræð-
inga um gróðurhúsaáhrifin. Þá
væri vel hugsanlegt að hlýnunin,
sem átt hefur sér stað á jörðinni
stærstan hluta þessarar aldar, sé
ekki að mestu leyti til komin vegna
útblásturs gróðurhúsalofttegunda af
mannvöldum heldur sé einungis á
ferðinni eðlileg langtima hita-
sveifla.