Dagblaðið Vísir - DV - 24.11.1999, Blaðsíða 6

24
MIÐVIKUDAGUR 24. NÓVEMBER 1999 13 "V
fjármál
Mynt sem
gjaldmiðill:
Fyrst
sleg-
in af
Lýd-
um
- fyrir um
2.600 árum
Notkun peninga sem
gjaldmiðils manna á
milli er orðin nokkuð
löng. Talið er að Lýdar hafi
fyrstir manna slegið mynt á
sjöundu öld fyrir Krist. Lýdía
var ríki sem náði yfir mestan
hluta Litlu-Asíu er það var
sem víðlendast. Það var vold-
ugast undir stjórn Krösosar
ríka sem þó beið algeran ósig-
ur fyrir Kýrosi Persakonungi
árið 546 fyrir Krist. Lýdía var
síðan innlimuð í Persaveldi.
í okkar sögu er víða talað
um skildinga sem gjaldmiðil
fyrr á öldum. Skildingar eru
fornevrópsk smámynt sem
haföi mismunandi verðgildi
eftir þvi hvar og hvenær hún
var notuð. Skildingar voru not-
aðir í danska ríkinu frá 15. öld
og til 1873, en þó með breyti-
legu verðgildi. Lengst af voru
nálægt 100 skildingar í einum
ríkisdal. Þó var það mismun-
andi, einkum á 17. og 18. öld og
fór það eftir því hvaða mynt-
kerfi var notað. Þannig var 1
rikisdalur og 96 skildingar í
kúrantmynt. Þá voru 102 skild-
ingar í krónumynt og 108
skyldingar í spesíumynt.
Framan af voru skildingar í
Danmörku slegnir úr slifri en
frá 1771 úr kopar.
2,2% viðbótarlífeyrissparnaður:
Vaxandi fjöldi nýtir
sér þetta
- segir Kristján Örn Sigurðsson hjá Sameinaða lífeyrissjóðnum og
segir margar ávöxtunarleiðir í boði
Kristján Öm Sigurðsson hjá
Sameinaða lífeyrissjóðnum
segir að fólk nýti sér í vax-
andi mæli rétt til að nýta sér 2,2%
viðbótarlífeyrisspamað.
Samkvæmt lögum eru allir
skyldugir að greiða 10% af tekjum í
lífeyrissjóð, þar af eru 6% frá launa-
greiðanda og 4% frá launþega. Frá
síðustu áramótum var launþegum
heimilt að hækka sinn hlut úr 4% í
6%. Þannig fara tvö prósent beint
inn í séreignarsjóð hjá launþega.
Með því að nýta sér þennan 2% rétt
þá leggur ríkið í raun 0,2% ofan á
það því launagreiðandi má lækka
sitt tryggingargjald sem nemur 10%
af þessum tveimur prósentum.
Þannig eru það í raun 2,2% sem fara
inn á séreignarreikning launþeg-
ans.
Margar leiðir í boði
„Það er töluverður fjöldi sem nýt-
ir sér þetta. Við bjóðum fimm fjár-
festingarleiðir fyrir þennan hóp.
Þar af eru þrjár hreinar hlutabréfa-
leiðir þar sem ein leiðin tekur mið
af hlutabréfaverði um allan heim
samkvæmt Morgan Stanley vísitöl-
unni, önnur leiðin tekur mið af
hlutabréfum á Evrópumarkaði og
síðan er leið sem líkir eftir S&P 500
vísitölunni svokölluðu sem tekur
mið af gengi bréfa 500 stærstu félaga
á markaði í Bandaríkjunum.
Þá eru tvær leiðir til viðbótar þar
sem önnur leiðin tekur af 65% hluta
mið af skuldabréfamarkaði og 35%
af hlutabréfamarkaði. Þessi leið er
helst hugsuð fyrir þá sem vilja láta
sjóðinn alfarið sjá um ávöxtun á
viðbótarlífeyrisspamaði sínum og
eru ekki mikið að fylgjast sjálfir
með fjármálamörkuðum og vilja
vera með sem minnstu áhættu. Hin
leiðin, svokölluð „Leið tvö“, er enn
áhættuminni og felur í sér 80%
skuldabréf og 20% hlutabréf.
Viðbótarsparnaðurinn
erfist
Þennan viðbótarlífeyri á fólk
sjáift og getur byrjað að taka hann
út við 60 ára aldur. Hægt er að taka
peningana út á sjö árum og þeir erf-
ast við fráfall viðkomandi.
Raunávöxtun hjá okkur umfram
verðbólgu sl. fimm ár hefur verið
frá 11% upp í 30%. Þá hefur ávöxt-
unin verið minnst í þeirri leið sem
hefur mest vægi skuldabréfa en
mest í þeirri leið sem tók miö af
hlutabréfaverði í Bandaríkjunum
Kristján Örn Sigurðsson.
sem er jafnframt áhættusömust.
Aðalatriðið er að við ráðleggjum
ekki fólki sem á stutt í að taka þetta
út að velja hlutabréfaleiðina. Sveifl-
umar á hlutabréfamarkaðnum eru
svo miklar. Ef hins vegar er verið
að leggja fyrir til tuga ára eða svo
geta menn setið af sér sveiflumar á
markaðnum. Þó getur fólk skipt um
leið hvenær sem er á tímanum án
nokkurs aukakostnaðar. Menn geta
t.d. farið úr þeirri leið sem tekur
mið af hlutabréfamarkaði á Banda-
ríkjamarkaði þegar menn telja að
hann sé að ná hámarki. Þetta má
gera með því einu að senda sjóðnum
bréf eða tölvupóst.
Lægri skattar, hærri
bætur
Ég held að þetta eigi eftir að
aukast mikiö þegar fólk áttar sig á
hagræðinu sem af þessu skapast.
Þeir sem t.d. borga hátekjuskatt
geta lækkað tekjuskattstofninn hjá
sér og hækkað vaxtabætur og
barnabætur meðan menn eru t.d. að
koma sér upp húsnæði og eru með
böm á framfæri. Síðan er að vísu
greiddur tekjuskattur af þessu þeg-
ar það er greitt út en þá er fólk búið
að nýta sér möguleika til lækkunar
skatta og hækkunar bóta á meðan
það hafði tök á því. Inneignin er
eignarskattsfrjáls og ekki er greidd-
ur fjármagnstekjuskattur. Ef starfs-
lokum er flýtt þá er hægt að nýta
persónuafslátt sem þá myndast á
móti tekjuskatti sem af upphæðinni
er dreginn. Þannig eru líkur á að
margir greiði aldrei skatt af þessum
viðbótarlífeyrissparnaði,“ segir
Kristján Örn Sigurðsson.
Dæmi miðað við 150.000 kr. mán-
aðartekjur og áætlaða 7,5% vexti á
sparnaðartímanum:
Aldur nú 25 ár.
Mánaðarleg innborgun í sjóðinn 3.300 kr.
Aldur við upphaf greiðslna úr sjóðnum 65 ára.
Eingreiðsla í upphafi 0 kr.
Árafjöldi sem greitt er úr sjóðnum 10 ár.
Mánaðarleg útborgun lífeyrissparnaðar 117.712 kr.
Heildareign við upphaf greiðslna úr sjóðnum 9.976.613 kr.
Aldur nú 30 ár
Mánaðarleg innborgun í sjóðinn 3.300 kr.
Aldur við upphaf greiðslna úr sjóðnum 65 ára.
Eingreiðsla í upphafi 0 kr.
Árafjöldi sem greitt er úr sjóðnum 10 ár.
Mánaðarleg útborgun lífeyrissparnaðar 79.054 kr.
Heildareign við upphaf greiðslna úr sjóðnum 6.701.515 kr.
Dæmi miðað við 200.000 kr. mánaðartekjur og áætlaða
7,5% vexti á sparnaðartímanum:
Aldur nú 25 ár
Mánaðarleg innborgun í sjóðinn
Aldur við upphaf greiðslna úr sjóðnum
Eingreiðsla í upphafi
Árafjöldi sem greitt er úr sjóðnum
Mánaðarleg útborgun lífeyrissparnaðar
Heildareign við upphaf greiðslna úr sjóðnum
Aldur nú 30 ár
Mánaðarleg innborgun í sjóðinn
Aldur við upphaf greiðslna úr sjóðnum
Eingreiðsla í upphafi
Árafjöldi sem greitt er úr sjóðnum
Mánaðarieg útborgun lífeyrissparnaðar
Heildareign við upphaf greiðslna úr sjóðnum
4.400 kr.
65 ára.
Okr.
10 ár.
156.950 kr,
13.304.818 kr.
4.400 kr.
65 ára.
Okr.
10 ár.
105.405 kr.
8.935.353 kr.
Peningaútgáfa
Opinber gjaldmiðill á íslandi
á sér meira en tveggja alda
sögu. Seðlabanki íslands
hefur haft á sinni hendi útgáfu alls
opinbers gjaldmiðils hér á landi,
seðla og myntar, fyrst með sérstök-
um samningi við fjármálaráðuneyti
árið 1966 og síðan samkvæmt gjaid-
miðilslögum sem sett voru 1968.
Áður hafði einungis útgáfa seðla
verið í höndum bankans en útgáfa
myntar í forsjá ríkissjóðs. Hlutverk
Seðlabanka íslands er þannig að
annast seðlaútgáfu, láta slá og gefa
út mynt og sjá um að ætíö sé fyrir
hendi nægilegur forði seðla og sleg-
inna peninga.
Peningasala
Seðlabankinn annast talningu og
pökkun seðla og myntar til af-
greiðslu til bankastofnana og
dreiflr seðlum til 22 staöa utan
Reykjavíkur í samvinnu við banka
og sparisjóði. Seðlar eru nú gefni”
út í fjórum verðgildum og mynt i
fimm verðgildum, að slepptum
aurum sem enn eru í umferö en ,
hafa ekki verið slegnir um ,f>
nokkurt árabil. Þegar tilefni
gefst gefur Seðlabankinn út minn-
ispeninga. Ágóöi af sölu þeirra
rennur til Þjóðhátíðarsjóðs sem
veitir styrki til varðveislu þjóðlegra
mmja
menningar.