Dagblaðið Vísir - DV - 25.11.1999, Blaðsíða 19
i>V FIMMTUDAGUR 25. NÓVEMBER 1999
: menning
23
Silki, damask
og þráhyggja
Áriö 1995 kom Krist-
ín Marja Baldursdóttir
með bravúr inn í ís-
lenskan rithöfundahóp
með bók sína Máva-
hlátur sem hlaut ein-
róma lof gagnrýnenda
og var að auki sett upp
í skemmtilegri út-
færslu i Borgarleikhús-
inu.
Einkum er Kristín
rómuð fyrir sinn sér-
stæða stíl sem einkenn-
ist af ísmeygilegum
húmor og íróníu sem
hún beitir þannig að úr
verður persónuiegt höf-
undareinkenni. Þessi
sérstaki kaldhæðni
húmor (kvennahúmor?)
einkennir bæði Máva-
hlátur og Hús úr húsi
sem út kom árið 1997.
Hans gætir einnig í nýj-
ustu bók hennar Kular
af degi og ef eitthvað er
þá er Kristín Marja orð-
in enn kaldhæðnari en
fyrr, oft hrikalega fynd-
in og orðheppin. Þannig
er stíll og frásagnarháttur sögu pott-
þéttur líkt og í íyrri bókum hennar.
Sagan segir af Þórsteinu Þórsdótt-
ur, grunnskólakennara á miðjum
aldri. Hún hefur komið sér vel fyrir
í lífinu, kennaralaunin eru vasapen-
ingar en hún lifir góðu lífi af pen-
ingum úr annarri átt. Þórsteina er
skemmtilega kvikindisleg týpa sem
dundar sér við að hæðast að öðru
fólki og njósnar meðal annars um
nágrannakonu sína í kíki og niður-
lægir hana og vinkonur hennar í
huganum. Sjálf minnir hún sig
stöðugt á yfirburði sina andspænis
öðrum konum, hún er glæsikvendið
á kennarastofunni og veit af því! Líf
hennar er í fóstum skorðum og
henni er afar illa við allar óvæntar
uppákomur sem setja blett á heima-
tilbúna ímynd hennar. Það er því
truflun þegar samkennarar hennar
(konur) ryðjast sýknt og heilagt inn
á hana, kveinandi, kvartandi og
grátandi yfir misömurlegum heimil-
isaðstæðum. Þegar þær hafa hellt úr
skálum sínum situr Þórsteina eftir
Kristín Marja Baldursdóttir - hefur skrifað bók
um Þórsteinu sem er bæði grunnskólakennari og
lúxúskvendi.
alveg bit yfir þessum vitleysingum.
Útlistanir hennar á þessum konum
sem láta sig hafa hvað sem er eru
ótrúlega fyndnar en vekja lesand-
ann enn fremur til umhugsunar um
að ærlegt líf er í sjálfs valdi.
Bókmenntir
Sigríður Albertsdóttir
En heimsóknir samkennaranna
eru smáatriði i samanburði við það
sem á eftir kemur. í skólanum fer
að kenna 28 ára gamall maður sem
ekki aðeins setur gat á ískalda
brynju Þórsteinu heldur kemur af
stað atburðarás sem er að hætti
Kristínar Mörju, bæði spennandi og
ófyrirsjáanleg, en óvænt endalok
eru einmitt eitt af höfundareinkenn-
um hennar.
Kular af degi er áhugaverð lesn-
ing, kát og hressandi. En þótt Þór-
steina sé hressileg týpa
er það nokkuð trufl-
andi hve mjög hún
minnir á Öldu úr
Timaþjófi Steinunnar
Sigurðardóttur. Þær
eru báðar einhleypir
sérvitringar sem vaða í
seðlum, ferðast
áhyggjulausar um
heiminn, kaupa dýr-
ustu merkin og sofa í
silki og damaski. Það
er fleira sem minnir
óþægilega á Öldu, en
það sem bæði samein-
ar þær og skilur að er
þráhyggjan. Þráhyggja
Öldu felst í ástinni en
þráhyggja Þórsteinu í
'iókum. í
þeim liggur
hún lon og
don en ekki í
körlum eins
Alda.
nnig skráir
n veðrið
lulega en
hafa nú
ri gert á und-
an henni!
Þrátt fyrir þessi
textatengsl eru efnistök Kristínar
Mörju gjörólik efnistökum Stein-
unnar. Saga Steinunnar er ástar-
saga en sögu Kristínar mætti frekar
flokka undir spennusögu. I gegnum
bókina viðheldur hún vissri spennu
í tengslum við einn af íbúum húss-
ins og tekst það um hríð en ef satt
skal segja valda endalok sögu viss-
um vonbrigðum. Þó þau komi á
óvart og séu snjöll eru þau hins veg-
ar klisjukenndar tilvísanir í gamlar
fréttir og lituð vissum fordómum
sem margir eiga eflaust erfitt með
að kyngja.
Kular af degi er ágætis afþreying
og heldur broshrukkunum á sínum
stað. En það sem á vantar er betri
úrvinnsla hugmynda sem Kristín
Marja sýndi með sinni fyrstu bók að
hún hefur full tök á.
Kristín Marja Baldursdóttir
Kular af degi
Mál og menning 1999
Ljósmyndastofa Reykjavíkur
Emif Þór og Finnbogi
Hverfisgötu 105,2 haeð, sími 562 1166
v______________!____________________/
Full búð af nýjum vörum
Pils frá
Kjólar frá
2.190
3.990
1.990
9.600
12.990
Opið:
mán.-fim. 10-18
föstudaga 10-19
laugardaga 10-18
sunnudaga 13-17
LO
LO
LO
OO
OO
LO
;i
'w
co
o
£
co
T3
t—
o
O
Um lúgu læðist bréf...
í smekklegu smásagnasafni Páls
Kristins Pálssonar, Burðargjald
greitt, er að fmna tíu stuttar sögur.
Þessar sögur eiga sitthvað sameig-
inlegt, svo sem að þær eru hefð-
bundnar að byggingu, gerast í
samtímanum og allar
aðalpersón-
urnar eru
karlmenn.
Nafh bókar-"
innar er
óvenjulegt og í
ljós kemur að
póstur gegnir
mikilvægu hlut-
verki í flestum
sagnanna. Ýmist
hafa persónur
unnið um árabil
hjá póstinum, eru
að hefja störf þar
eða afdrifaríkt bréf
læðist inn um lúg-
una. En það er fleira
sem sameinar sögurn-
ar og myndar rauðan
þráð í bókinni. Allar
fjalla þær um hjátrú,
feigð og illa fyrirboða.
Tengingin við nafn bókarinnar
verður þá enn ljósari: örlög okkar
eru löngu ákveðin, lífsbréfið stimpl-
að og burðargjaldið hefur þegar ver-
ið greitt.
Smásögur Páls Kristins eru list-
rænar, fíngerðar og fágaðar. Þær
eru svo fmpússaðar að Scifinn er eig-
inlega allur úr þeim. Endir fæstra
þeirra kemur á óvart,
svo sem að rithöfund-
ur einn lendir í því að
smásaga hans Bruni
brennur inni, eða að
Hávarður greyið,
sem alltaf býst við
hinu versta, deyr
vegna misskiln-
ings. Sögurnar
eru kyrrlátar og
vandvirknisleg-
ar, þær einkenn-
ast af hárfmni
gamansemi og
léttum leik
með tvíræðni
orðanna, eins
og til dæmis í
Hendi veifað
og Háaloft.
Eins og
venja er til
með smásögur snúast
sögur Páls um einn atburð sem
markar þáttaskil í lífi persónanna.
En einhvem veginn rista þessar
sögur ekki djúpt þrátt fyrir dramat-
ískar uppákomur eins og bílslys og
morð því söguhetjumar ná ekki að
hreyfa við manni. í titilsögunni seg-
ir til dæmis frá bílasala sem er að
missa fyrirtæki sitt út úr höndun-
um og ímyndar sér að auki að hann
þjáist af erfíðum sjúkdómi. Þreng-
ingar bílasalans ná ekki að vekja
samúð, til þess er hann of fjarlægur
og rolulegur. Besta og óvenjulegasta
sagan er Ásjóna kölska, þar segir af
dularfullum tvíburabræðrum sem
reka fomfálega bókabúð (þeir eru
meðal annars með póstverslun). Sú
saga er áleitin og skilur lesandann
eftir í spum en annars er yfirleitt
gengið kirfilega frá öllum lausum
endum í sögunum.
Bókmenntir
Blaöberar óskast
í eftirtaldar götur:
Grettisgötu
Njálsgötu
Barónsstíg
Laugaveg
Álfhólsveg
Melaheiöi
Bjarnhólastíg
Víghólastíg
Haðaland
Helluland
Hjallaland
Steinunn Inga Óttarsdóttir
í sögum Páls Kristins er hvorki
stílfágun og dýpt Gyrðis Elíassonar
né orðheppni Þórarins Eldjárns, svo
dæmi séu tekin af helstu smásagna-
höfundum í íslenskum samtímabók-
menntum. Burðargjald greitt er
ósköp notaleg bók og nostursleg. En
neistann vantar.
Páll Kristinn Pálsson
Burðargjald greitt
Forlagið 1999
Upplýsingar veitir afgreiðsla DV í síma 550 5777
HHH
Askrifendur fá
aukaafslátt af
smáauglýsingum DV
o» milK hlrnfo
Smáauglýsingar
4
WÆÆÆÆÆÆJÆÆffffÆÆfÆ 550 5000