Dagblaðið Vísir - DV - 27.11.1999, Blaðsíða 12

12
LAUGARDAGUR 27. NÓVEMBER 1999 JCl'V’
lönd
Reyfarahöfundur féll á reyfarakenndri lygi:
Archer framkvæmir
áður en hann hugsar
Skyldi Jeffrey Archer geta bjarg-
að sér úr klípunni sem hann er bú-
inn að koma sér í, ef hann væri
persóna í eigin skáldsögu? Ekki
ólíklegt. En skáldskapurinn og
veruleikinn haldast ekki alltaf
hönd í hönd.
Archer, sem situr í lávarðadeild
breska þingsins fyrir íhaldsflokk-
inn, neyddist tii að draga framboð
sitt til embættis borgarstjóra Lund-
úna til baka um síðustu helgi. Þá
skýrði æsifréttablað frá því að
Archer hefði beðið gamlan vin sinn
um að ljúga fyrir sig eiðsvarinn i
meiðyrðamáli sem hann hafði höfð-
að á hendur öðru æsifréttablaði,
Daily Star, fyrir tólf árum.
í örmum vændiskonu
Daily Star hélt því fram að kvöld
nokkurt í september 1986 hefði
Archer sængað hjá vændiskonunni
Monicu Coghlan. Archer höfðaði
skaðabótamál á hendur blaðinu og
bað gamlan vin sinn, sjónvarps-
myndaframleiðandann Ted Franc-
is, um að segja að umrætt kvöld
hefðu þeir snætt saman á veitinga-
stað einum nærri Sloane Square.
Archer var reyndar ekki með
vændiskonunni þetta kvöld, heldur
annarri konu, fyrrum aðstoðar-
konu sinni, og vildi hann forða
henni frá öllum vandræðum.
Skemmst er frá því að segja að
Daily Star var dæmt til að greiða
Archer hálfa milljón punda i
miskabætur fyrir fréttina og rúm-
lega það í málskostnað. Blaðið vill
nú fá peningana endurgreidda, og
það með rentum. Frestur sem
Archer hafði til þess að endur-
greiða blaðinu alls þrjár milljónir
punda rann út í fyrradag. Archer
lýsti því yfir þegar á miðvikudag
að hann myndi ekki verða við
kröfu blaðsins.
Atti ekki að gera þetta
„Auðvitað hefði ég ekki átt að
biðja Ted að hylma yfir fyrir mig,
jafnvel þótt það sé hafið yfir allan
vafa að ég var á veitingahúsinu
þetta kvöld. Ég var bara að reyna
að halda hlífiskildi yfir manneskj-
unni sem ég var með,“ segir
Archer núna.
Reyndar var ekki þörf fyrir
þessa fjarvistarsönnun Teds Franc-
is þar sem rit-
stjórar Daily Star
sögðu að þeim
hefði orðið á í
messunni með
dagsetningu fund-
ar Archers og
vændiskonunnar.
Blaðið sagði að
ástarfundurinn
hefði farið fram
deginum fyrr en
fyrst var haldið
fram.
Sjaldan ein
báran stök
Jeffrey Archer
hefur áður komist
í hann krappan,
og það oftar en
einu sinni. Árið
1974, þegar hann
var ungur og upp-
rennandi þing-
maður íhalds-
fiokksins, lagði
hann hálfa millj-
ón punda í fyrir-
tæki sem aldrei
varð neitt úr og
tapaði öllu. Þar
sem gjaldþrot
blasti við, sagði
Archer af sér
þingmennsku og
fór að vinna fyrir
fjölskyldunni með
öðru móti. Hann
gerðist rithöfund-
ur. Fyrsta bókin sem hann sendi
frá sér, Hvorki meira né minna
(Not a Penny More, Not a Penny
Less), sem skrifuð var á tíu vikum,
varð metsölubók og fjölskyldunni
var bjargað frá fjárhagslegu hruni.
Vinir hans segja þó um hann að
hann hafi varla verið læs og skrif-
andi.
Rak nú hver metsölubókin aðra,
þar sem spilling, baktjaldamakk og
pólitískt undirferli eru alls ráð-
andi, og Archer varð vellauðugur
fyrir vikið.
Rithöfundurinn Jeffrey Archer:
Hreinn snillingur
- segir Björn Jónsson þýðandi
„Archer er mjög góður rithöf-
undur. Hann er frábær í að byggja
upp sögu og láta hana enda á
snúningi alveg i lokin. Hrein
snilld," segir Björn Jónsson sem
hefur þýtt fjórar bækur eftir Jef-
frey Archer á íslensku.
Bækumar sem Björn þýddi
heita á íslensku Heiður í húfi,
Hvorki meira né minna, Ekki er
alit sem sýnist, og Banaráð. Þær
komu út á árunum 1987 til 1990.
Og eins og Bjöm orðar það, þá
fjalla bækurnar um ýmsar flækjur
í þéttbýli á Vesturlöndum. Þar
eru svik og pólitískt undirferli
snar þáttur.
Þá hafa íslenskir sjónvarps-
áhorfendur heldur ekki farið var-
hluta af sögusnilld Archers, því
að myndir gerðar eftir tveimur
bóka hans hafa veriö sýndar í rik-
issjónvarpinu. Hin fyrri, Fremst-
ur meðal jafningja (First Among
Equals), var sýnd í mars 1989 og
hin siðari, Hvorki meira né
minna (Not a Penny More, Not a
Penny Less) var sýnd í mars 1993.
Bjöm segir að Archer hafi ver-
ið mjög þægilegur höfundur að
þýða.
„Hann skrifar mjög skemmti-
legan texta. Hann var á réttri
hillu sem rithöfundur og tókst
ótvírætt að halda athygli lesand-
ans. Það hefði mátt gefa meira út
eftir hann þess vegna,“ segir
Bjöm.
Björn hafði ekki nein persónu-
leg kynni af Archer á meðan hann
glímdi við bækur hans. Til stóð að
höfundurinn kæmi til íslands en
ekki varð þó af því.
Björn segist hafa bara fylgst
lauslega með rithöfundarferli
Archers eftir að síðasta bókin sem
hann þýddi kom út.
„Hann er snillingur og ég mæli
með honum við hvern sem er.
Hann skrifaði um svið sem hann
þekkti vel og var trúverðugur í
lýsingum sínum, hann var á
heimavelli," segir Björn Jónsson,
þýðandi Jeffreys Archers.
Erlent frétta-
Ijós f
Efni í dálkaskrif mömmu
Archer, sem er 59 ára gamaU,
ólst upp i bænum Weston-super-
Mare. Móðir hans, Lola, sá að
mestu leyti ein um uppeldið þar
sem faðirinn var iðulega að heim-
an. Til að brauðfæða fjölskylduna
tók Lola upp á því að skrifa dálk í
dagblað bæjarins þar sem uppá-
tæki Jeffreys litla voru oft aðalefn-
ið.
Frá níu ára aldri voru prakkara-
strik hans undir smásjá almenn-
ings og hann naut athyglinnar út í
ystu æsar. Og lesendurnir fengu að
vita að allt tU eUefu ára aldurs hafi
Jeffrey litli aldrei farið seinna í
rúmin en klukkan sjö.
Árið 1955 gerðist atburður sem
gamlir vinir Archers segja að hafi
breytt lífi hans. Hann stakk sér í
grynnri enda skólasundlaugarinn-
ar og fór við það úr hálsliðnum.
„Skyndilega breyttist hann í
mann með brennandi metnað," seg-
ir skólafélagi hans, Richard nokk-
ur Benson, í samtali við Michael
Crick, höfund ævisögu Archers.
„Ég stend á því fastara en fótunum
að það hafi orðið af því að hann
datt á höfuðið," segir Benson.
Kampavínið flæðir
Á níunda áratugnum varð
Archer eftirlæti ráðandi afla í
Ihaldsflokknum. Hann varð þekkt-
ur fyrir veislurnar sinar þar sem
Krug kampavínið flæddi um allt og
þar sem gestimir gæddu sér á fjár-
hirðabökum.
„Hann var út-
hverfari en aUir
aðrir,“ segir
Margaret
Thatcher, fyrrum
forsætisráðherra,
í endurminning-
um sínum.
„Hann bjó yfir
gífurlegri orku.
Hann var og er
vinsælasti ræðu-
maðurinn sem
flokkurinn hefur
nokkru sinni átt.
Það kom hins
vegar því miður
á daginn að póli-
tísk dómgreind
hans var ekki
jafnmikil og ork-
an.
Thatcher verð-
launaði Archer
fyrir gott starf í
þágu íhalds-
flokksins með því
að gera hann að
varaformanni ár-
ið 1985. Aðeins
ári síðar neyddist
hann til að segja
af sér vegna áð-
urnefndrar Mon-
icu Coghlan,
vændiskonunnar
sem enn einu
sinni hefur skot-
ið upp koUinum,
þótt með óbein-
um hætti sé, og
gert pólitíska framadrauma
Archers að engu.
Vafasöm hlutabréfakaup
Árið 1994 kom Archer sér enn
einu sinni í vandræði. Þá komu
fram efasemdir um kaup hans á
hlutabréfum í Anglia sjónvarps-
stöðinni þar sem Mary, eiginkona
hans, var einn af æðstu yfirmönn-
unum. Nokkrum dögum eftir hluta-
bréfakaup Archers tUkynnti sjón-
varpsstöðin að annað fyrirtæki
hefði lýst áhuga á að kaupa það.
Archer seldi hlutabréfm sín og
hagnaðist um rúmar átta miUjónir
króna. Hann þrætti fyrir að um
innherjaviðskipti hefði verið að
ræða en var þó ekki samkvæmur
sjálfum sér þegar hann gaf skýring-
ar á kaupunum.
Ekki var gripið til neinna
aðgerða gegn Archer fyrir kaupin.
Mary, eiginkona Archers tU
meira en þrjátiu ára, var vön að
koma karli tU bjargar þegar hann
komst i hann krappan áður. Ekki í
þetta sinn.
Engar Ijósmyndir
Þegar Archer hafði lýst því yflr
um síðustu helgi að hann væri
hættur við borgarstjóraframboðið,
ók Mary með hann til heimUis
þeirra í Grantchester i Cam-
bridgeskíri. í þetta sinn fengu ljós-
myndarar ekki tækifæri tU að taka
myndir af Archer með glæsUegri
eiginkonunni.
Mary hefur ávaUt haldið því
fram að hún hafi staðið við bakið á
eiginmanni sínum af því að hún
vUdi það sjálf, ekki vegna einhverr-
ar skyldurækni.
Þau Jeffrey og Mary hittust í
veislu fyrir 35 árum eða svo. Hún
var þá aðeins nítján ára, afburða-
nemandi í efnafræði við háskólann
í Oxford. Hann var 24 ára.
„Þetta var ekki ást við fyrst sýn,
hann vakti miklu frekar forvitni
mína,“ segir Mary þegar hún riíjar
upp fyrstu kynni þeirra.
Fyrirgefning syndanna
Þau gengu í hjónaband þremur
árum eftir fyrstu kynni. Hún hafði
þú útskrifast úr háskólanum með
tvöfalda gráðu. Hún viðurkenndi
síðar að hún hefði verið aUt of ung
en honum tókst að sannfæra hana
um að ekki væri eftir neinu að
bíða. Hún lét til leiðast. Kunnugir
segja að þannig hafi hjónaband
þeirra verið aUa tíð upp frá því.
Mary gekk með síðari son þeirra
þegar Jeffrey tUkynnti henni 1974
að hann hefði tapað öUu sparifé
fjölskyldunnar, og meira tU.
Eina skiptið sem Archer hefur
beiðið eiginkonuna fyrirgefningar
á öllum vandræðunum sem hann
hefur ratað í var i tengslum við
hlutabréfakaupin í Anglia. Ekki
vegna þess að hann hefði gert eitt-
hvað rangt, segir hún, heldur hins
að málið kom henni líka i svo
mikla klípu.
Eða eins og Mary Archer segir:
„Jeffrey er meira fyrir að fram-
kvæma en að hugsa."
Og það varð honum kannski að
faUi.
Byggt á Reuter, Sunday Times
og BBC.
Ted Francis, gamall vinur Jeffreys Archers, greindi frá því að rithöfundurinn
og lávarðurinn hefði reynt að fá sig til að bera Ijúgvitni fyrir mörgum áru..