Dagblaðið Vísir - DV - 27.11.1999, Blaðsíða 38

46
J
ikynjamunur
LAUGARDAGUR 27. NÓVEMBER 1999 DV
- skyggnst unriir skelina
Konur eru ekki eins
og karlar og karlar eru
ekki eins og konur.
Þetta vita allir. Flestir
vita aö konur og karlar
eru ólík aö ýmsu líkam-
legu leyti. Því veröur
ekki breytt. Hinu vilja
margir trúa aö frá nátt-
úrunnar hendi sé and-
legt atgervi kynjanna
jafnmikið og því séu
engar forsendur til ann-
ars en aö jafnrœöi ríki
á flestum sviöum.
Þeir sem trúa á fullkomið
jafnrétti skulu hvattir til
þess að fylgja sannfæringu
sinni eins lengi og skynsamlegt er.
Hitt er svo annað mál að þegar
skyggnst er undir höfuðskelina á
heilann sem stjómar öllum mann-
anna gerðum og ákvarðar getu
hvers og eins til alira hluta, kemur
í ljós aö milli karls og konu er mik-
ill munur.
Lítum á nokkur atriði:
Á besta aldri
í undirstúku heilans verða til
hormónar sem stjóma kynhvöt okk-
ar. Þar er örlítið líffæri í lykilhlut-
verki sem heitir golgiílétta og er
kennd við italskan visindamann
sem fékk Nóbel 1906. Þessi flétta er
stærri í körlum en konum þegar
þeir em um 16 ára en á efri árum
snýst þetta við og um fimmtugt er
þessi flétta stærri í konum en körl-
um.
Viltu lækka
í heilanum er að finna taugagripl-
ur sem gegna því hlutverki sérstak-
lega að skilgreina hvað okkur finnst
. vera óþægilegur hávaði. Þessar
griplur em mun smærri i körlum
en konum. Þess vegna vilja þeir
kynda þungarokkið en þær slaka á
með Whitney Houston.
Ég vann
Sjónstöðvar heilans eru stærri í
körlum en konum og þess vegna
bregðast þeir hraðar við hlutum á
ferð. Það skýrir hvers vegna karlar
vinna konur í tennis og áþekkum
boltaleikjum. Þess vegna keppa
karlar og konur ekki í sama flokki í
þessum iþróttum. Það skýrir samt
ekki skiptingu milli kynja í skák.
Ekki hreyfast taflmennimir svo
hratt.
Hvað meinarðu?
í ennisblöðum heilans era stöðv-
ar sem stjóma því hvemig við
bregðumst við gagnrýni. Karlar
beita því hægra meira en konur og
það ýtir undir tilfinninguna að þeir
standi einir gegn heiminum og
veröi að berjast fyrir afstöðu sinni.
Konur beita hinsvegar þvi vinstra
sem dregur úr árásargimi. Þetta
gildir ekki endilega í heimiliserjum
þar sem konur geta varið hlut sinn
af mikilli hörku þó þær láti sjaldan
hendur skipta.
2,5 sinnum
áhugasamari
Undirstúkukjami í svokölluðum
framanvíxlareit heilans sér um
dæmigerða kynhegðun karla og er
2,5 sinnum stærri í körlum en kon-
um. Hann inniheldur fleiri frumur
T næmar fyrir karlhormónum en
nokkur annar hluti heilcms. Þegar
við hugsun og tilfinningar. Þessi
rýmun veldur því skapstyggð og
öðrum breytingum á persónuleika.
Hjá konum rýma með aldri þau
svæði sem fást við minni og áttun-
arhæfni. Þær eru því líklegri en
karlar til að eiga erfitt með að rata
og muna þegar þær eldast.
Tveggja vasaklúta mynd
Karlar hafa færri móttökustöðvar
í randkerfi heilans en konur. Rand-
kerfið stjómar geðshræringum og
þess vegna verða karlar svona æstir
við að taka þátt eða horfa á íþróttir
og geta reytt í sundur húsgögn fyrir
framan sjónvarpið. Vel tengt rand-
kerfi kvenna orsakar að þær gráta
frekar í bíó en karlar sem vola
sjaldnar þar þó það sé dimmt.
Ég veit hvar þetta er
I ennisblööum heilans er því
stjómað hversu hvatvisir menn eru
og viljugir að taka áhættu. Þetta
svæði er minna í körlum en konum.
Þeir eru því viljugri en konur að
taka áhættu og síður viljugir til að
hætta við það sem þeir eru byrjaðir
á þó það gangi iila. Þetta til dæmis
gerir að verkum að karlmaður spyr
aldrei til vegar heldur þrjóskast við
þar til hann rambar á staöinn.
Kvenleg hugsun eða
karlleg
Rannsóknir sýna að karlar og
konur nota heilann á mismunandi
hátt. Þegar konur leysa flókin hugs-
unarverkefni hneigjast þær til að
nota báða helminga heilans til að
leysa þau en karlar nota hins vegar
oft aðeins þann helming sem hæfir
best til verksins. Þetta virknimynst-
ur gefur til kynna að konur hafi að
sumu leyti víðari yfirsýn, taki fleiri
þætti með í reikninginn þegar þær
taka ákvarðanir. Karlar hafa hins-
vegar meiri einbeitingu.
Byggt á Men’s Health nóvember
1999 og Kortlagning hugans eftir
Ritu Carter. Mál og menning 1999.
Hvaða
lykt er
þetta?
þetta svæði er örvað í karlöpum fá
þeir ofsafenginn áhuga á hvaða ná-
lægu kvendýri sem er. Hljómar
þetta kunnuglega?
Maðurinn minn skilur
mig ekki
Hæfileikinn til þess að lesa,
skrifa og tjá sig felst í tengingum
heilahvelanna. Þau eru skýrari og
stærri í konum en körlum. Það
sama gildir um framtengsl
hvelanna sem eru frumstæðari gerð
tengingar og tengir ómeövitaða
hluta heilahvelanna saman. Þetta
kann að skýra hvers vegna konur
virðast meðvitaðri um eigin tiifinn-
ingar og annarra en karlar - tiifinn-
inganæmt hægra hvelið getur flutt
fleiri boð til vinstra hvelsins sem
hefur skarpari
hugsun og
meiri málgáf-
ur. Það kann
einnig að auð-
velda þeim að
taka tilfinn-
ingalega af-
stöðu með í
tal- og hugs-
anaferli.
karlmönnum finnst ekki alltaf eins
áríðandi að þrifa eins og konum.
Þeir taka ekki eftir pestinni sem er
orðin af öllu innanstokks.
Viltu slást?
Hormónar og boðefni sem stjórna
árásarhneigð eiga upptök sin í
ákveðnum kirtli í heilanum. Það
kemur kannski ekki á óvart að
hann er mun stærri í körlum en
konum.
Ein ág sit og sauma
Karlmenn hafa færri tengingar
við heilabörkinn en konur. Þetta
leiðir til þess að karlar hafa minna
vald á finhreyfingum sínum en kon-
ur. Þetta vita allir handavinnukenn-
arar. Samt gera fleiri karlmenn við
Þegar konur leysa flókin hugsunar-
verkefni hneigjast þær til að nota
báða helminga heilans til að leysa
þau en karlar nota hins vegar oft
aðeins þann helming sem hæfir
betur til verksins.
sjálfskiptingar en konur og einn
þekktasti bankastjóri á íslandi,
Bjami Ármannsson, fæst viö út-
saum.
Hvar erum við?
Heilavefur karla rýmar fyrr þeg-
ar ellin færist yfir og í meira mæli
en hjá konum. Þessi vefjamissir
kemur einkum fram í ennis- og
gagnaugablöðum heUans sem fást
Svæðin í
heUanum sem
greina og skU-
greina lykt eru
átta sinnum
minna virk í
körlum en
konum. Það
skal fuUyrt að
þetta móti af-
stöðu karla tU
hreinlætis og
húsverka
meira en
margan gmn-
ar. Þetta getur
líka skýrt
hvers vegna
Hæfileikinn til þess að lesa, skrifa og tjá sig felst í tengingum heilahvelanna. Þau eru skýrari í konum en körlum.
Hvað er óiíkt með körlum og konum?
Með ólíka hluti á heilanum