Dagblaðið Vísir - DV - 06.12.1999, Blaðsíða 14

14
MÁNUDAGUR 6. DESEMBER 1999
óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÓLI BJÖRN KÁRASON
ABstoðarritstjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 11,105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ISAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1950 kr. m. vsk. Lausasöluverð 180 kr. m. vsk., Helgarblað 250 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aösent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiðir ekki viðmælendum fyrir viðtöl viö þá eða fyrir myndbirtingar af þeim.
Á móti frelsi
Fundur Heimsviðskiptastofnunarinnar, WTO, í
Seattle í Bandaríkjunum fór út um þúfur um helg-
ina. Enn einu sinni var frelsi í heimsviðskiptunum
fórnað á altari sérhagsmuna. Þær vonir sem bundn-
ar voru við Heimsviðskiptastofnunina hafa brugð-
ist, að minnsta kosti er leiðin til frjálsari viðskipta
milli landa grýttari en margir hafa látið í veðri
vaka.
Vesturlönd hafa alltaf verið fylgjandi því í orði að
frelsi sé í viðskiptum milli landa. Á hátíðarstundum
tala leiðtogar Vesturlanda ijálglega um mikilvægi
frjálsra milliríkjaviðskipta, en þegar á hólminn er
komið er frelsið lagt til hliðar eins og berlega kom
í ljós á hinum árangurslausa fundi Heimsviðskipta-
stofnunarinnar. Varðstaða Evrópusambandsins um
gjaldþrota landbúnaðarkerfi sambandsins er ein
meginástæða þess að árangurinn í Seattle varð eng-
inn.
Stefna Evrópusambandsins og raunar vel flestra
Vesturlanda í landbúnaðarmálum er ein helsta
skýring þess hve mörgum þróunarríkjum gengur
illa að vinna sig út úr erfiðleikum og byggja upp
blómlegt efnahagslíf. Til að friðþægja samviskuna
hafa Vesturlönd komið upp víðtækri þróunarað-
stoð, rétt til að bjarga því versta. íslendingar eru,
líkt og aðrar vestrænar þjóðir, plagaðir af sam-
viskubiti gagnvart fátækari löndum heims. Þess
vegna hefur verið ákveðið að taka þátt í HlPC-átak-
inu svokallaða sem Alþjóðabankinn og Alþjóða-
gjaldeyrissjóðurinn hrundu af stað árið 1996 og felst
í því að afskrifa stóran hluta af skuldum þróunar-
landanna.
Afskrifaðar skuldir skipta hins vegar litlu þegar
til lengri tíma er litið, ekki síst þegar Vesturlönd
koma í veg fyrir að þróunarríkin geti staðið ein og
óstudd. Þróunaraðstoð Vesturlanda hefur ekki falist
í því að hjálpa fátækustu ríkjum heims til sjálfs-
hjálpar heldur að kaupa sér sálarfrið. Staðreyndin
er sú að Vesturlönd eru og hafa ekki verið tilbúin
til að veita þá einu þróunaraðstoð sem máli skiptir
- opin og frjáls milliríkjaviðskipti. Þess vegna hefði
það ekki átt að koma neinum á óvart þó árangur
yrði enginn á fundi Heimsviðskiptastofnunarinnar.
Allt tal um frjáls heimsviðskipti er innihaldslaust
og ótrúverðugt. Enn einu sinni náðu sérhagsmunir
að bera heilbrigða skynsemi ofurliði.
Við íslendingar erum heldur ekki trúverðugir
þegar við gerum kröfu til þess að önnur ríki hætti
ríkisstyrkjum til sjávarútvegs, en erum ekki tilbún-
ir til að taka til í eigin garði, hætta opinberum
stuðningi við landbúnað og leyfa frjálsan innflutn-
ing landsbúnaðarvara. Er hægt að taka mark á
þeim sem krefst þess að hafa óheftan aðgang að er-
lendum mörkuðum en er ekki tilbúinn til að opna
sína markaði fyrir erlendum vörum?
Það er dapurleg staðreynd að íslendingar skuli
taka fullan þátt í tvískinnungi Vesturlanda. Eigi
einhver þjóð að skilja mikilvægi frjálsra viðskipta
milli landa eru það íslendingar. Utanríkisviðskipti
hafa staðið undir sókn íslendinga frá fátækt til
bjargálna og gert þá að einni ríkustu þjóð heims.
Það er nöturleg staðreynd að íslendingar skuli ekki
vilja gefa fátækustu ríkjum heims sömu tækifæri.
Óli Björn Kárason
nv
JHhwF Frjálst,
Rithöfundurinn Guenter Grass (sjálfsmynd frá 1974). - Var dýrkun konunnar hvati hans til bókaskrifta?
Ugla sat á kvisti
átti börn og missti
Til langs tíma máttu ts-
lendingar fylgjast meö
átökum milli rithöfunda í
fjölmiðlunum og ljóst var
aö þaö voru hinir fjöl-
mörgu rauðu í hópi þeirra
sem voru hávaðasamastir.
Nú eru þeir rokkar að
mestu hljóðnaðir; hrun
kommúnismans um alla
Austur-Evrópu hefur svipt
marga akkerisfestum í
ólgusjó geisandi markaðs-
hyggju um allan heim.
Ekki þykir nú beint gáfu-
legt að predika gamlar
þýskar heimspekikenn-
ingar um öreigana.
Hvað hefur orðið um
gömlu rauðliðana? Þrír af
þekktustu hagfræðingum
landsins hafa gert upp
sína pólitísku fortíð. En
hvað um Svavar Gestsson
og Hjörleif Guttormsson?
Kjallarinn
Jónas Bjarnason
efnaverkfræðingur
friðs og sífellt
verið að segja
þjóð sinni „sann-
leikann" um for-
tíö sína og fram-
tíð með þvi að
skrifa „afstöðu-
bókmenntir", en
það er fyrirbæri
sem flestir ís-
lendingar hafa
fengið sig
fullsadda af.
Rassverkur
og ritsnilld
Sannleikur um
eina þjóð er stórt
orð og á einskis
manns færi allan
Afstöðubókmenntir
Árni Bergmann (ÁB),
rithöfundur og fyrrver-
andi ritstjóri Þjóðviljans,
gerði fyrir skemmstu
stuttlega grein fyrir skoð-
unum sínum og breytingum
þeirra á einkar einlægan og trú-
verðugan hátt. Hann lýsti því m.a.
hvernig hann var enn bjartsýnn á
tímum Krústsjofs, en þá var sem
ferskir vindar blésu í Moskvu. En
síðan sló í bakseglin og kommún-
isminn hrundi innan frá. í nýlegri
kjallaragrein spyr síðan ÁB: Hver
hatar Guenter Grass (GG)? Hann
vitnar siðan í samkomu í tilefni
nóbelsverðlauna GG og segir að
þar hafi komið fram að hann hafi
notið misjafns gengis með þjóð
sinni og að við liggi að yngri höf-
undar þar hati hann; margir aðrir
hafi lagt fæð á hann.
Ástæðuna segir ÁB vera þá að
rithöfundurinn hafi ekki verið til
„Bókmenntagagnrýnendur flest-
ir telja hann (GG) hafa góða frá-
sagnargáfu og vera listamann I
beitingu málsins en of margorö-
an, en skáldsagnahöfundur væri
hann fremur iítili.u
að segja. Kjallarahöfundur hefur
kynnst nokkuð greinaskrifum GG
og þátttöku hans í fjölmörgum
bókmenntaþáttum eða bara pólitík
í fjölmiðlum, en flestir landar
hans munu líklega þekkja höfund-
inn betur á þann veg en af bókum
hans, en hann hefur verið í meira
lagi iðinn að tjá sig í fjölmiðlum.
Segja má að hann sé alveg eins rit-
snjall pólitíkus og rithöfundur
með afstööu sem ruglar þeim hlut-
verkum sífellt saman í bókum sín-
um og blaðagreinum.
Með því að tala sífellt ættfoður-
lega yfir hausamótum landa sinna
með siðferðisboðskap hefur hann
pirrað marga og orðið eins og
verkjandi gyllinæð, ræðandi
kennilega út frá skoðunum sínum.
1965 tók hann þátt í kosningslag
krata með Willy Brandt en flokk-
urinn var tortrygginn gagnvart
honum. Svisslendingurinn Duer-
renmatt sagði málið grátbroslegt,
GG vildi flokk en flokkurinn vildi
hann ekki. Hann gagnrýndi
Berlínarmúrinn 1961 og fékk DDR
upp á móti sér, vildi síðan gera
Þýskaland að ríkjabandalagi „því
Þýskaland hafi ailtaf orðið sjálfu
sér til tjóns þegar það var samein-
að“.
Og áfram hélt hann þegar hann
kallaði Austur-Þýskaland lands-
nepil kallaðan DDR. 1994 gagn-
rýndi hann sameiningu Þýska-
lands og sagði að hún hafi gerst á
rangan hátt! Það var þá gáfulegt
og eins og blaut tuska fram-
an í þjóðina. Það virtist sem
hann væri að reyna
endulífga málpípu sína úr
Blikktrommunni til að tala
yfir þjóðinni, en sá tími var
liðinn. Endalausar siða-
predikanir manns af
Auschwitz-kynslóðinni
hlutu að verða umdeildar í
meira lagi. Áhangendur
marga hafði hann þá misst.
Rýr rómanahöfundur
Bókmenntagagnrýnendur flestir
telja hann hafa góða frásagnargáfu
og vera listamann í beitingu máls-
ins en of margorðan, en skáld-
sagnahöfundur væri hann fremur
lítill. Kvenrithöfundur telur (A.
Barth) að dýrkun konunnar væri
hvati hans til bókaskrifta, en fyrir
þeim væri hann sem steingerving-
ur sem unnt væri að furða sig á.
Hann eignaðist þrjár konur og
með tilkomu hverrar þeirra öðlað-
ist hann nýjan neista; búskapur-
inn var í fornum stíl með stóru
húsi og mikill ættfaðir ríkir sem
hertogi, hreint ekki öreigalegt.
Jónas Bjarnason
Skoðanir annarra
Island í hópi vanþróaðra þjóða
„Að mati Alþjóða heilbrigðisstofnunarinnar og AI-
þjóðabankans hentar þetta form aðeins vanþróuðum
þjóðum sem ekki hafa yfir að ráða þeirri upplýsinga-
tækni sem flókinn rekstur þessara stofnana krefst.
Jafnvel austantjaldslöndin hafa verið fljót að færa
sig úr þessu kerfi og greiða sjúkrastofnunum sínum
fyrir unnin verk í einu formi eða öðru.
Ein afleiðing fastra fjárlaga á niðurskurðartíma
undanfarinna ára er að fjárframlög til endurnýjunar
tækja og almenns viðhalds hefur verið af mjög
skornum skammti."
Ólafur Örn Arnarson læknir fjallar um úrelt föst fjár-
lög til spítalareksturs.
Hin jósku skipulagsfræði
„Margir aðfluttir Reykvíkingar, jafnvel í annan og
þriðja ættlið, telja það sjálfsögð mannréttindi að
hafa hlað framan við lágreist hús sín, og helst
heimalning þar á beit. Skipulagsfræðingar með ágæt
próf frá jóskum arkitektaskólum, sem kunna að fara
með reglustriku, en fátt annað, gera svo borg að
þorpum og þorp að flatneskju.“
Oddur Ólafsson i Degi um skipulagsmál.
Margs konar jólaæði í gangi
„Hugmyndir manna um jólahald snúast ekki leng-
ur um það að minnast fæðingar frelsarans heldur
eitthvað allt annað. Fyrirtæki keppast við að halda
miklar drykkjuveislur, sem kenndar eru við jól, og í
sumum þeirra er atgangurinn svo mikill að einna
helst minnir á fomnorraænar víkingahátíðir. Veit-
ingahús bjóða upp á jólahlaðborð, sem í sjálfu sér er
gott og blessað, nema að allt gengur út á að belgja sig
út af mat og drykk. Þegar svo nær dregur sjálfri jóla-
tíðinni rennur æði á marga, ef ekki drykkjuæði þá
hreingerningaræði, eöa vitstola kaupæði, svo nokk-
ur afbrigði séu nefnd“.
Víkverji i Morgunblaðinu ræddi um jólahaldið.