Dagblaðið Vísir - DV - 15.12.1999, Blaðsíða 13

MIÐVIKUDAGUR 15. DESEMBER 1999
tnenning
Sægreifareyfari
í vinsælu leikriti Ólafs Hauks
Símonarsonar, Haflnu, sem sýnt
var fyrir fullu húsi mánuðum
saman fyrir nokkrum leikárum,
er tekist á um ástina, aflabrögðin
og kynslóðimar. Þórður, gamall
útgerðarjálkur í sjávarþorpi, boð-
ar til sín afkomendur sina sem all-
ir hafa brugðist vonum hans og
ætlar að tilkynna þeim hvemig
hann hyggst verja gróðanum af
ævistarflnu. Áður en af því verður
deyr hann og við blasir viður-
styggð eyðileggingarinnar: bömin
sópa til sín góssinu og hirða
hvorki um útgerðina né afkomu
byggðarlagsins.
í Sægreifl deyr eftir Áma Berg-
mann er svipað þema og margt
líkt. Ólafur jöfur, sem svo er kall-
aður, minnir mjög á Þórð í Haf-
inu. Hann er af gamla skólanum
og hefur brotist til metorða. Fyrir
hans tilstilli aðallega hafa Álf-
heimar, öflugur útgerðarbær úti á
landi, vaxið og dafnað. Þegar Ólaf-
ur hyggst setjast í helgan stein sér
hann fram á að ekkert bama hans
er verðugt þess að taka við stjórn-
artaumunum. Þau hins vegar bíða
eftir því að þessi kaldi og tilfinn-
ingalausi maður geispi golunni
svo þau geti um frjálst höfuð
strokið - og fengið arfinn. Hann
boðar þau á sinn fund, öll eru þau
fjárþurfí og undir álaginu sýna þau
sitt skítlega eðli hvert gagnvart
öðru og fóður sínum. En ekki fer
allt sem ætlað er.
í byijun bókar kynnir leiðsögu-
maður þennan ímyndaða kaupstað
á Islandi, höfuðborg dreifbýlisins.
Hann leiðir lesandann inn í sögima
með ákaflega erótískum landslags-
lýsingum og fylgir honum út úr
Bókmenntir
Steinunn Inga Óttarsdóttir
henni aftur. Öðru hvoru skýtur
hann upp kolli að nýju og fjasar t.d.
um atgervi og dugnað íbúanna, al-
gerlega ónæmur fyrir aðsteðjandi
ógnum. Böm Ólafs eru kynnt hvert
í sínu horni þar sem þau sinna sín-
um hugðarefnum. Bjöm er skýja-
glópur og gróðaflkill af verstu gerð,
hver einasta hugsun hans snýst um
féþúfumar í ferðaþjónustunni. Sig-
rún systir hans er fráskilin og
misskilin fyrrverandi fyllibytta og
Gunnar er misheppnað skáld sem
haldinn er klisjufælni. Persónu-
sköpunin er trúverðug að mestu
leyti en þó eru persónur eins og
Rakel, ráðskona Ólafs, og Ársæll,
lögfræðingurinn feiti og viðsjár-
verði, frekar einhliða týpur.
Rakel, sú eina sem ber biblíunafn,
er ekkert nema trúin, gæðin og
fómfýsin og klækjarefnum Ársæli
bregður fyrir í reyfurum allra
tíma.
Stíllinn er fjörugur og kraftmik-
ill, myndmálið hressilegt og sögu-
maður er skemmtilega ágengur.
Sjónarhornið skiptist ört á milli
persóna og bygging sögunnar
minnir mjög á reyfara, t.d. upp-
gjörið í lokin þar sem allar persón-
umar eru saman komnar og titill
sögunnar verður til. Allmikil þjóð-
félagsumræða fer fram í sögunni.
Haldnar eru andríkar ræður um
smáflskadráp, kvótabrask, fisk-
vinnslu í landi og úti á sjó, ferða-
mannahark, fjölskyldutengsl,
skáldskap og bókmenntir. Hvort
kvótinn sé lögleg eign útgerðar-
manna eða þýfl ættu allir að velta
fyrir sér, sægreifar jafnt sem land-
krabbar. Þessari spumingu er velt
upp í sögunni og ádeilan er bein-
skeytt. Líkt og í Haflnu mætast
stálin stinn, gamlar hugsjónir og ný
gildi takast á en alltaf er sama
gróðasjónarmiðið og eiginhags-
munapotið að baki. Sægreifi deyr er
skemmtileg lesning og ættu menn
ekki að láta bókarkápuna fæla sig
frá.
Árni Bergmann
Sægreifi deyr
Mál og menning, 1999
13
Fullt of
jólatilboöuin.
OpiS alla daga
til jóla, 10-21,
sunnudagal3-18.
Sigurstjarnan
í bláu húsi við Fákafen.
Sími 588 4545.
*
5ERVALIN JOLATRE
★FALLECRl TRÉ
★ LÍTILSEM $TÓR
★ ENOIR RUNNAR
★ BETRAVERÐ
<(e>Ue5
OPÍDTIL KL. 22°° ÖLL KVÖLD TIL JÓLA
MIKLATORGI V/BSÍ
562 2040
ALASKA
ELSTA JÓLATRÉSSALA Á ÍSLANDI
S.
SENDUM UM LAND ALLT
108 Reykjavík
Opið:
mán.-fim. 10-18
föstudaga 10-19
laugard. 10-20
sunnud. 13-18
Sunnuhlíð sími:462 4111
Toppur 2.390
Pils 2.490
Kjóll 4.990
Faxafeni 8 sími: 533 1555