Dagblaðið Vísir - DV - 17.12.1999, Qupperneq 1

&
# Uppáhalds-jólalögin
# Hurðaskellir
# Bragðkönnun:
Hamborgarhryggur
# Passar jarðgöngin
- tákn jólanna
Margir llta á jólin sem alkristna
hátíð en hún á sterkar rætur í for-
tíðinni. Jólaveislan hefur t.d. frá frá
örófi alda verið eitt aðalatriði jól-
anna. Hver getur hugsað sér aö
halda jól þar sem krásir koma
hvergi við sögu? í Svíþjóð er skreytt
svínshöfuð með epli í munninum
eitt af táknum jólanna eins og marg-
ir íslendingar þekkja. Þetta svíns-
höfuð er staðgengill svínsins Gull-
inbursta, sem er tákn Freys, jóla-
höfðingjans í heiðnum sið. Við svín-
ið strengdu menn heit sín í jóla-
veislunni og lofuðu bót og betrun á
komandi ári.
—J IÍV -HG
k) ft\
Jólagjöfin í ár
Jörmundur Ingi Hansen allsherjargo&i: dv-mvnd e.ól
„Allir jólasiðir sem við íslendingar þekkjum eru komnir úr heiðni nema jólamessan."
Jónas Gunnlaugsson
bóksali:
Bókin að
verða helsta
afþreyingin
Bókaverslun Jónasar Tómasson-
ar á ísafirði stendur á gömlum merg
og þar er Jónas Gunnlaugsson við
stjórnvölinn í búðinni sem afi hans
stofnaði. Hjá þeim tróna þrír vest-
firskir höfundar á toppi vinsælda-
listans.
„Hjá okkur er 2. bindi bókarinn-
ar, Hundrað og ein vestfirsk þjóð-
saga eftir Gísla Hjartarson, mest
selda bókin. Fyrra bindið var líka
mest selda bókin hjá okkur um sið-
ustu jól. Þá kemur bókin Frá línu-
veiðum til togveiða eftir Jón Pál
Halldórsson og í þriðja sæti er
Hulda, sem rituð er af Finnboga
Hermannssyni útvarpsmanni. Næst
á eftir þessum bókum er Steingrím-
ur Hermannsson, Slóð fiðrildanna
og Einar Ben.
Bókasalan hefur verið ágæt og
heldur meiri ef eitthvað er en und-
anfarin ár. Jólaverslunin fór í
gang strax eftir mánaðamótin og
hefur verið nokkuð þétt síðan.
Ég held að bókin eigi eftir að
vinna á aö nýju. Það er
svo mikið af Ijósvakamiðl-
um og fólk fær hreinlega
leið á öllu því framboði.
Ég er því ekki frá þvi að
bókin sé því að verða
helsta aíþreying fólks á
nýjan leik“, segir
Jónas Gunnlaugs-
son bóksali. -HKr
Jörmundur Ingi Hansen allsherjargoði:
Gleðjumst yfir sigri ljóssins
„Upphaflega voru jólin heiðinn sið-
ur og voru haldin í kringum sólhvörf
til að fagna því að nýtt sólár hefði haf-
ist og ljósið sigrað. Þegar dagurinn
styttist trúðu fommenn því að alls
konar óvættir færðust nær daglegu lífi
fólks og héldu þess vegna mikla hátíð
þegar ljósið sigraði óvættimar og þær
tóku að hörfa á ný,“ segir Jörmundur
fngi Hansen allsherjargoði. Hann segir
að allar venjur í kringum undirbúning
jólanna tengist sólhvörfúnum i desem-
ber.“ Jólasiðimir tengiast flestir þeirri
trú að með nýrri sól verði endumýjun í
lífi sérhvers manns. Þess vegna ber öll-
um að gefa jólagjafir svo þiggjandinn
hafi eitthvað nýtt með sér inn í nýja
árið. Ef menn fá engar gjafir fara þeir í
jólaköttinn og geta ekki tekið þátt í end-
umýjuninni," ségir Jörmundur.
Þrælar verða kóngar
Hann segir að á sama hátt sé bráð-
nauðsynlegt að fólk geri aHt hreint og
fint fyrir jólin. „Hreinsunin er athöfii
sem hjálpar sólinni að vinna sigur á
myrkrinu og rísa upp. Við eigum að
losa okkur við gamla og úrelta
hiuti svo endumýjun geti orðið.“
Jörmundur segir að til foma
hafi jólin verið fimm dagar í
stað 26 daga. „Þetta vom dag-
amir 18.-23. desember, það er að segja
sólhvarfadagurinn og
tveir dagar á undan
. - . og eftir. Þá var árið
talið 360 dagar en
þessa funm jóladaga
giltu ekki venju-
leg lög og
reglur.
Húsbænd-
ur hlýddu
hjúum sínum, karlmenn tóku á sig
kvengervi og konur líktust karlmönn-
um. Kóngur Rómaríkis til foma var
settur af og þræll varð konungur þessa
fimm daga. Við sjáum merki þessa siðar
á gamlárskvöld og á þrettándanum þeg-
ar margir íklæðast furðufótum og hegða
sér öðravísi en leyft væri hvunndags,"
segir Jörmundur kankvís.
Hlustum ekki á meinlæta-
menn
En hvemig halda ásatrúarmenn nú-
tímans jól? „Við höldum jólablót 22.
desember. Þá fógnum við nýju ári og
gleðjumst yfir sigri ljóssins. Við borð-
um góðan mat og njótum lífsins eins
og hægt er. Menn strengja heit sín,
svokailað bragarfull, og lofa bót og
betrun. Fólk viðrar vonir sínar og ósk-
ir svo þær geti ræst á nýja árinu."
Jörmundur segir íslendinga hafa
allt of lengi hlustað á raddir meinlæta-
manna sem vilji spilia gleðinni yfir
góðum mat á jólum. „Við eigum að
borða vel á jólunum. Fólk á að sleppa
aðeins fram af sér beislinu einu sinni
á ári, borða góðan mat og skemmta
sér. Annað er mesta firra. Til foma
trúði fólk að ef það borðaði sig ekki
satt á jólum liði það hungur á komandi
ári. Þessi siður er gamail og við eigum
alls ekki að hafa samviskubit yfir mat
á jólum,“ segir Jörmundur ákveðinn.
Samlyndi kristni og heiðni
Jörmundur segist halda jól í sátt og
samlyndi við kristna menn og skiptir
sér ekki af því þó menn fari í messur
eða noti aðrar afsakanir til að halda
hátíð en þá upphaflegu að hans sögn.
En er fjölskylda hans öll ásatrúar?
„Nei, það er nú allur gangur á þvi og
það hefur aldrei skapað nein vandræði
eða haft áhrif á helgihaldið hjá okkur.
Við ásatrúarmenn lítum bara á þessa
löggiitu hátíðisdaga sem bætast við
sem tilefni til að gera vel við sig og
sína.“
En era einhveijir jólasiðir sem íjöl-
skylda hans heldur í? „Við skreytum
alltaf húsið með grænum greinum. Það
er tákn fyrir ask Yggdrasils sem er sí-
grænt tré lífsins. Svo vil ég endilega
hvetja menn til að lýsa upp híbýli sín
yfir jólin og kveikja á kertum til að
fagna sigri ljóssins eins og vera ber,“
segir Jörmundur Ingi Hansen allsheij-
argoði.
-HG
Jónas Gunnlaugsson bóksali ásamt Gunnlaugi Jónassyni fö&ur sínum.
Gunnlaugur hefur staðið hefur vaktina í bókaversluninni áratugum saman.
Ljósmynd: Hrafn Snorrason.
Nú í aldarlok eru fjallgöngur og útivist vinsæl
dægradvöl hjá sívaxandi hóp fólks. I þessari bók er
lýst í máli og myndum leiðum á alls konar fjöll,
há sem lág, erfið og auðveld. Gönguleiðir eru sýndar
á korti og litljósmynd er af hverju fjalli.
Vönduð og fróðleg bók skrifuð fyrir almcnning af
fjallamönnuin sem safnað hafa reynslu í óbyggðaferðum
og fjallapríli um áratuga skeið.
ORMSTUNGA
www.ormstunga.is