Dagblaðið Vísir - DV - 18.12.1999, Blaðsíða 78

82 myndbönd
LAUGARDAGUR 18. DESEMBER 1999
Myndbanda
_ _*___r__
Svartur köttur, hvítur köttur
Hreinn farsi
ro
‘JVaffur hv/Lur
koirur kortyr
m --■r.immsBi'i**
Það fer ekki hjá því að samanburður við fyrri verk júgóslav-
neska leikstjórans Emir Kusturica sé nýjustu mynd hans mjög í
óhag. Tvær síðustu myndir hans, Time of the Gypsies og Underground, eru
stórbrotin meistaraverk sem láta nýjustu myndina líta út eins og hálfgert
drasl í samanburðinum. Hún er öU mun einfaldari í sniðum, hefúr ekki
episka og tragíska eiginleika iýrri myndanna, og það er enginn undirliggjandi
boðskapur eða ádeila í henni. Svartur köttur, hvítur köttur er einfaldlega
hreinn farsi, en reyndar vel heppnaður sem slikur, og tónlistin svíkur ekki
fremur en fyrri daginn. Hún er jaíh ærslaíúil og myndin sjálf, ýtir vel undir
hressandi andrúmsloftið í henni og léttir lundina í áhorfendum. Atburðarás-
in er í meira lagi skrautleg og persónumar einnig, sem margar hverjar eru
óborganlegar. Diskó-óði glæpakóngurinn toppar það gallerí. Það er sem sagt
ómögulegt að láta sér leiðast yfir þessari mynd, og hún er í raun alveg stór-
skemmtileg þegar maður hefúr náð sér af vonbrigðunum og sætt sig við að
maður sé ekki að horfa á listrænt meistaraverk heldur einfaldlega góða grín-
mynd.
Leikstjóri: Emir Kusturica. Aðalhlutverk: Severdzan Ibraimova, Branka Katic og Ser-
djan Todorovic. Júgóslavnesk, 1999. Lengd: 123 mín. Öllum leyfð. -PJ
Clockwise
Á síðustu stundu
yV* Skólastjórinn Brian Stimpson (John Cleese)
leggur sérviskulega mikla áherslu á stundvisi
nemenda sinna og samstarfsmanna. Hann hefur fúll-
komna yfirsýn yfir og stjóm á skólanum, fiölskyld-
unni og sjálfúm sér. Allt þar til dagurinn sem við
kynnumst honum rennur upp. Stimpson hefúr hlotn-
ast sá heiður að verða útnefndur formaður „skóla-
sfiórafélagsins“, en verður fyrir því óhappi að missa af lest á leið sinni á inn-
setningarathöfhina. Stimpson er þó ekki á því að gefast upp og beitir öllum
tiltækum ráðum svo hann verði ekki of seinn.
Myndform á mikið hrós skilið fyrir útgáfu á sígildum myndum (líkt og
reyndar Háskólabíó og Bergvík). Að undanfómu hafa þeir gefið út nokkra
gullmola en oft verður þó myndvalið að teljast fúrðulegt. Miðlungsmynd leik-
sfiórans Sam Peckinpah Convoy er gefin út frekar en stórvirkið The Wild
Bunch (þótt mig gruni reyndar að Wamer-myndir eigi réttinn á þeirri mynd
og mættu þeir taka útgáfu annarra á sfgildum myndum sér til fyrirmyndar).
Hvað Clockwise varðar fer því fiarri að um merkilega gamanmynd sé að ræða
og þvi ekki laust við að maður spyiji sig hvi hún verði fyrir valinu. Sé þar
um að ræða áhuga á leikaranum stórgóða John Cleese, mætti ég þá frekar
biðja rnn Monty Python eða Basil Fawlty og félaga hans í sjónvarpsþáttunum
Fawlty Towers.
Útgefandi: Myndform. Leikstjóri: Christopher Morahan. Aðalhlutverk: John Cleese.
Bresk, 1985. Lengd: 92 min. Ollum leyfð. -bæn
Fistful of Flies
llla bHuð og ógeðfelld hjón

UAK<A'UmAtM ti
★★

tf'i 3,‘t'f U 1
. o'f flies
Kvikmyndahátíðin í Feneyjum er einhver
forpokaðasta hátíð iðnaðarins. Forsvarsmenn
þeirrar hátíðar era afar hrifiiir af nöngum myndum,
fúllum af dulúð og táknsæi. Þær mega helst ekki vera
skemmtilegar. Eina undantekningin sem ég veit um á
þessari reglu er mynd Emir Kusturica, Svartur köttar,
hvítur köttur, sem vakti lukku á hátíðinni í íyrra, en
þá var víst aðeins verið að reyna að lífga upp á hátíð-
ina og draga úr mesta listasnobbinu. Ástralska mynd-
in Fistfúl of Flies, sem vann m.a. til verðlauna í Feneyjum, er hins vegar að-
eins eldri og það kom því nokkuð ánægjulega á óvart að hún er ekki dæmigert
Feneyjasnobb, þótt hún sé á köflum hæggeng og aðeins ofar skilningi venju-
legra biógesta. Þetta er mynd um illa bOuð og ógeðfelld hjón sem reyna að
drepa niður sjálfstæðan vilja og kynhvöt hjá dóttur þeirra. Persónumar em of
ýktar til að vera trúverðugar, en aftar á móti er gaman að fylgjast með ungu
leikkonunni sem leikm- dótturina af ágæta innsæi. Það er þó nokkuð af athygl-
isverðum pælingum í myndinni, en þær em settar fram á svolítið ýktan og eig-
inlega bamalegan hátt.
Útgefandi: Myndform. Leikstjóri: Monica Pellizzari. Aðalhlutverk: Eamon Davern,
Mario Gamma og Giordano Gangl. Áströlsk, 1996. Lengd: 81 mín. Bönnuð innan 16
ára.-PJ
Last Bet
M
Véðjaðu á aðra spólu 01
Ætli persóna Johns Turturro, Leon, verði
ekki að teljast aðalpersóna kvikmyndarinnar
Last Bet. Erfitt er að lýsa henni skilmerkilega því
hún er án efa verst skrifáða persóna sem sá ágæti
leikari hefúr túlkað. Fyrst birtist hann sem dreng-
lundað góðmenni, því næst þroskaheftur, þá ofbeld-
isfúllur vitfirringur og að lokum sem rómantísk
hefia. Það mætti segja að með þessari ringulreið
endurspeglaði Leon myndina alla. Fíöldi persóna
kemur við sögu og eiga örsögur þeirra að mynda
heild í lokin, en þegar ekki tekst að skapa trúverðug tengsl á milli nátengdra
persóna verðm- heildarsýnin ansi vandræðaleg. Vaðið er úr einu í annað og
það ekki einugis á milli óskyldra atriða og ótrúverðugra persóna því gerð er
misheppnuð tilraun til að hræra saman gríni, drama og hasar. Hrærigrautur-
inn sá er bragðvondur svo ekki sé meira sagt. Við skulum vona að titillinn
ljúgi engu um að þetta sé Síðasta veðmálið.
Útgefandi: Myndform. Leikstjóri: William DeVizia. Aðalhlutverk: John Turturro,
Jimmi Smits, Elizabeth Perkins og Scott Glenn. Bandarísk, 1997. Lengd: 90 mín.
Bönnuð innan 16. -bæn
Underground. Súrrealísk og epísk veisla fyrir augu og eyru.
Emir Kusturica:
íslandsvinurinn frá Sarajevo
Það er kannski að bera í bakka-
fullan lækinn að fialla um júgóslav-
neska leikstjórann Emir Kusturica
núna eftir alla fiölmiðla athyglina í
kringum heimsókn hans og sýningu
mynda hans á kvikmyndahátiðinni
í sumar. Á hinn bóginn má segja að
góð vísa sé aldrei of oft kveðin og
Emir Kusturica er sannarlega leik-
sfióri sem á góða kynningu skilið.
Það skcd því gert hér í tilefni mynd-
bandaútgáfu nýjustu myndar hans,
Black Cat, White Cat.
Emir Kusturica er borinn og
barnfæddur í Sarajevo sem nú er
höfuðborg Bosníu. Hann vakti at-
hygli fyrir stuttmyndir sínar strax á
unglingsaldri og ljóst að kvik-
myndaferill lá fyrir honum. Eftir
nám í hinum virta kvikmyndaskóla
í Prag, þar sem hann gerði skóla-
verkefnismyndina Guemica (1978),
fór hann að vinna við júgóslav-
nesku sjónvarpsstöðina TV Sara-
jevo. Þar gerði hann fyrst sjónvarps-
myndina Here Come the Brides
(1978) sem hneykslaði ráðamenn
vegna opinskáar kynlífsumfiöllunar
- og var að lokum bönnuð. Hann lag-
aði stöðu sína hjá yfirvöldum með
sjónvarpsmyndinni Buffet Titanic
(1979), sem byggð var á sögu eftir
nóbelskáldið Ivo Andric, og vann til
verðlauna fyrir bestu leikstjóm á
þarlendri sjónvarpsverðlaunahátíð.
Epískt meistaraverk
Fyrsta alvöru kvikmyndin hans
var Do You Remember Dolly Bell?
(1981). í myndinni kynnist júgóslav-
neskur táningur vestrænni popp-
menningu og verður ástfanginn af
vændiskonu. Myndin fékk gullljón-
ið á kvikmyndahátíðinni í Feneyj-
um sem besta frumraunin. Kust-
urica hlaut síðan alheimsathygli
þegar næsta mynd hans, When
Father Was away on Business
(1985), hlaut gullpálmann á kvik-
myndahátíðinni í Cannes og var til-
nefnd til óskarsverðlauna sem besta
erlenda myndin. Því miður náðist
ekki að sýna þessa mynd á kvik-
myndahátiðinni í sumar.
Næsta mynd leikstjórans var
epíska meistaraverkið Time of the
Gypsies (1989), að mínu mati besta
mynd hans þótt síðari myndir hans
séu frægari. Myndin rekur sögu
sígaunastráks frá saklausum ung-
lingsárum í heimabæ hans til ferils
sem glæpakóngur í Ítalíu. Mögnuð
saga, frábær leikur og átakanleg
tónlist gera þessa mynd að mikilli
upplifun. Kusturica fékk verðlaun
fyrir bestu leikstjóm á kvikmynda-
hátíðinni i Cannes.
Kusturica hélt nú til Bandaríkj-
anna þar sem hann hóf kennslu í
kvikmyndafræðum við Columbia-
háskólann í New York. Hann gerði
síðan sína fyrstu enskumælandi
mynd, Arizona Dream (1993) og
byggði handritið á hugmynd frá ein-
um nemenda sinna. Myndin skart-
aði stjömunum Johnny Depp og
Faye Dunaway.en fékk misjafna
dóma og mörgum fannst hún
torskilin og stefnulaus. Hún vann
þó gullbjöminn og sérstök dóm-
nefndarverðlaun á kvikmyndahátíð-
inni í Berlín.
Deilur um þjóðernis-
hyggju
Kusturica hélt síðan aftur heim
til að gera Underground (1995), súr-
realíska og epíska veislu fyrir augu
og eyru, þar sem andspyrnuforingi
er lokaður niðri í kjallara í seinni
heimsstyrjöldinni, kemur síðan út
mörgum áratugum siðar og sér að
Emir Kusturica ávarpar gesti við
opnun á síðustu kvikmyndahátíð.
stríðið geisar enn, en þá er Bosníu-
stríðið í hámarki. Myndin vann
gullpálmann í Cannes og Iilaut nær
einróma lof gagnrýnenda um heim
allan.en varð einnig tileftii deilna
um pólitíska afstöðu leiksfiórans,
þar sem mörgum þótti hann upp-
hefia serbneska þjóðemishyggju í
myndinni, og var í framhaldi af því
bent á að sígaunum í fyrri myndum
hans sé jafnan lýst sem drykkjurút-
um og glæpamönnum. Víst má með
góðum (eða illum) vilja sjá merki
um vafasamar kynþáttaskoðanir
Kusturica en hann verðurr þó vart
sakaður um undirgefni við þjóðem-
issinna. 1993 skoraði hann einn
leiðtoga þeirra á hólm, en þjóðemis-
sinninn neitaði og sagðist ekki yilja
verða sakaður um morð á lista-
manni og 1995 hrinti hann öðrum
þjóðemissinnuðum stjómmála-
manni í gólfið á kvikmyndahátíð í
Belgrad.
Emir Kusturica er svolítið villtur
og ábyrgðarlaus bóhem fremur en
einhvers konar pólitískur bylting-
armaður, og burtséð frá stjómmála-
skoðunum hans er hann einn af at-
hyglisverðusta leikstjórum Evrópu.
Hann hótaði að hætta afskiptum af
kvikmyndum eftir Underground en
snerist hugur og á vonandi eftir að
halda áfram að fóðra okkur á fersk-
um hugmyndum og margbrotnum
sögum úr hugarheimum sínum.
Pétur Jónasson