Dagblaðið Vísir - DV - 21.12.1999, Blaðsíða 6

Spáð fyrir
um glæpina
Breskir vísinda-
menn hafa þró-
að nýtt há-
tæknieftirlits-
kerfi sem vænt-
anlega mun vara lögreglu og ör-
yggisverði við glæpum áður en
þeir eru framdir, svo sem búð-
arþjófnaði, ránum eða bílþjófn-
aði.
Að því er fram kemur í tíma-
ritinu New Scientist haga þeir
sem íhuga að fremja glæp sér
öðruvísi en annað fólk og með
stærðfræðiformúlum er hægt
að spá fyrir um hvað þeir ætl-
ast fyrir.
Höfundar þessa nýja keríís í
eru þeir Steve Maybank við
Reading-háskóla og David Hogg
við háskólann í Leeds. Þeir
nutu styrks frá Evrópusam-
bandinu við verkið.
Ætlunin er að tengja nýja eft-
irlitskerfið öryggismyndavélinn
sem munu síðan gera lögreglu
eða öryggisvörðum viðvart ef
eitthvað grunsamlegt er á seyði.
Eyrnabólgan
er ættgeng
Rannsókn sem
gerð var á tví-
og þríburum
rennir stoðum
undir þá trú
manna að eymabólga, einhver
algengasti kvilli í ungum böm-
um, sé ættgengur skratti. Ef
eitt bam í fjölskyldunni fær
eymabólguna eru miklar líkur
á að þau sem á eftir komi fái
hana líka.
Vísindamenn við lækna-
deild háskólans i Pittsburgh í
Bandaríkjunum rannsökuðu
135 pör af tvíbm-um af sama
kyni og fimm þríburasett af
sama kyni í tvö ár.
„Við komumst að því að ef
eitt bam fær eymabólgu era
60 prósent líkur á að hitt bam-
ið fái hana líka þegar eineggja
tví- eða þríburar era annars
vegar,“ segir Margaretha
Caselbrant, aðalhöfundur
rannsóknarinnar sem greint
er frá í tímariti bandarísku
læknasamtakanna.
Líkumar era 30 prósent þeg-
ar um er að ræða fjöleggja tví-
og þríbura.
Niðurstöðurnar gætu leitt
til þess að fyrr yrði gripið í
taumana hjá þeim sem era í
hættu á að fá kvillann.
Ekki er sama
lykt og lykt
Ætla mætti að
lykt væri hara
lykt, sama með
hvorri nösinni
væri þefað. Svo
er þó ekki. Bandarískir vís-
indamenn segja frá því í vís-
indaritinu Nature aö þeir hafi
fengið þátttakendur í tilraun
til að þefa af sömu efnablönd-
unni með annarri nösinni í
einu. Þátttakendurnir voru
sannfærðir um að um mis-
munandi lykt væri að ræða.
Hvor nös um sig virðist því
sérhæfa sig í ákveðnum lykt-
artegundum.
Dyggðugt líferni borgar sig:
Oreglan ýtir undir kynlíf
LFnglingar sem
neyta fikniefna
eru líklegri til
að stunda kyn-
mök og byrja
yngri í ofanálag
en jafnaldrar þeirra sem láta eitur-
lyfin eiga sig. Af því leiðir að meiri
líkur eru á að slikir unglingar
kræki sér í kynsjúkdóma og að
fleiri stúlkur verði óvart óléttar.
Rannsókn sem gerð var á vegum
rannsóknarstofnunar í fíkniefna-
notkun við Columbia-háskóla í New
York leiddi í ljós að 63 prósent
bandarískra táninga sem neyta
áfengis og 70 prósent þeirra sem
drekka oft hafa haft kynmök. Það á
aftur á móti aðeins við um 26 pró-
sent þeirra sem aldrei hafa bragðað
áfengi. Þá kom á daginn að 72 pró-
sent táninga sem neyta fikniefna og
81 prósent þeirra sem gera mikið af
því hafa haft samfarir en aðeins 36
prósent þeirra sem aldrei hafa próf-
að ólögleg fikniefni.
„Á sama tima og ljóst má vera að
táningar sem drekka og neyta fikni-
efna séu líklegri til að stunda kyn-
mök þegar þeir eru yngri og eiga
marga rekkjunauta liggur ekki Ijóst
fyrir hvað kemur fyrst, samfarim-
ar, drykkjan eða fikniefnaneyslan,“
segir Joseph Califano, yfirmaður
rannsóknarstofnunarinnar og fyrr-
um ráðherra heilbrigðis-, mennta-
og velferðarmála.
Engu að síður, segir Califano, gefi
niðurstöður rannsóknarinnar til
Rannsókn, sem gerð
var á vegum rann-
sóknarstofnunar í
fíkniefnanotkun við
Columbia-háskóla í
New York, leiddi í Ijós
að 63 prósent banda-
rískra táninga sem
neyta áfengis og 70
prósent þeirra sem
drekka oift hafa haft
kynmök.
kynna að foreldrar og forráðamenn
unglinga og aðrir sem láta sér annt
um velferð þeirra eigi að vera und-
ir það búnir að takast á við hvora
tveggja.
í skýrslunni er notast við upplýs-
ingar úr rannsóknum sem náðu til
meira en 34 þúsund unglinga um öfl
Bandaríkin, meira en 800 tímarits-
greinum og bókum og viðtölum við
sérfræðinga sem annast unglinga.
Ungt fólk sem drekkur áfengi eöa
neytir ólöglegra fíkniefna er líklegra
til aö byrja fyrr aö stunda kynmök
en aörir jafnaldrar þess, segir f niö-
urstöðum bandarískrar rannsóknar.
Þessi fíkniefnaneytandi er frá
Pakistan.
Rannsóknir sem geröar voru í Indlandi og víöar sýna fram á aö hægt sé
aö bæta heilsufar barna meö því aö gefa þeim sink fæðubótarefni.
Dregiö úr tíðni lungnabólgu og niðurgangspesta:
Sink í börnin
Sink-fæðubótar-
efni getur komið í
veg fyrir að böm
fái niðurgangspest
og lungnabólgu,
tvö helstu banamein imgra bama
í þróunarlöndunum.
Robert Black og Sunil Sazawal
við lýðheilsuskóla Johns Hopk-
ins-háskóla í Baltimore segja í
grein i bamalækningatímaritinu
Joumal of Pediatrics að hægt sé
að bjarga lífi fjölda bama með því
að gefa þeim sinktöflur eða með
því að bæta sinki í undirstöðumat
eins og brauð.
Black og Sazawal fóru í
saumana á tíu rannsóknum á
sinki sem fæðubótarefni og
komust að því að með því að bæta
því í fæðu bama, þótt ekki væri
nema í tvær vikur, var hægt að
fækka lungnabólgutilfeflum um
41 prósent og niðurgangspest um
25 prósent.
„Áhrifin eru meiri en við allar
aðrar tilraunir til að koma í veg
fyrir lungnabólgu," segja vísinda-
mennimir í grein sinni í tímarit-
inu.
Þau segja að niðurstöðumar
hafi ekki komið á óvart þar sem
vitað er að vannæring eykur lík-
umar á sjúkdómum. Sinkskortur
getur valdið truflunum á starf-
semi ónæmiskerfisins.
Vísindamennimir tveir unnu
verkið í samvinnu við Alþjóða-
heilbrigðismálastofnunina. Þeir
söfnuðu saman rannsóknum um
sink sem bömum í Indiandi,
Mexíkó, Papúu Nýju-Gíneu, Perú,
Víetnam, Gvatemala, Jamaíka,
Bangladess og Pakistan var gefið.
Robert Black og
Sunil Sazawal við
lýðheilsuskóla Johns
Hopkins-háskóla í
Baltimore segja í
grein í barnalækn-
ingatímaritinu Jour-
nal of Pediatrics að
hægt sé að bjarga lífi
fjölda bama með því
að gefa þeim
sinktöflur eða með
því að bæta sinki i
undirstöðumat eins
og brauð.
jJajJnij
Allur er varinn góöur:
Harðgerðari smokkar í vændum
Lágvaxinn ranni
sem vex í eyði-
mörkinni í
Mexíkó og í suð-
vestanverðu
Texasríki gæti
orðið bjargvættur þeirra mifljóna
manna og kvenna um heim allan sem
era með ofnæmi fyrir latexgúmmíi.
Tímaritið New Scientist segir frá
því að vísindamenn í Kalifomíu hafi
uppgötvað efni sem unnið er úr
runna þessum, sem heitir guayule,
og gæti komið í stað venjulegs latex í
hundraðum framleiðsluvara, svo
sem smokka, skurðlæknahanska og
annarra sjúkravara.
Fyrirtæki eitt í Fíladelfiu er að
undirbúa að setja guayule-latex á
markaðinn.
Katarina Comish, sem starfar við
rannsóknarstöð handaríska landbún-
aðarráðuneytisins í Bandaríkjunum
vestanverðum, hefur sýnt fram á að
efnið úr guayifle-runnanum inniheld-
ur ekki ofnæmisvalda sem eru í
gúmmílatexi og það veldur því ekki
ofnæmisviðbrögðum.
Áætlað er að tuttugu mifljónir
manna i Bandarikjunum einum séu
með ofhæmi fyrir latexi. Ofhæmið
birtist í ýmsum myndum, allt frá
vægum kláða og þurri húð til asma
og ofnæmislosts sem getur verið ban-
vænt. Cornish og félagar hennar hafa
einnig sýnt fram á að efhið úr gu-
ayule standist áhlaup veiranna sem
valda HlV-smiti, lifrarbólgu B og
herpes.
Þá segir Comish að vörur úr
guayule virðist þola lengri geymslu
en venjulegt gúmmí og erfiðara er að
rífa það.
Tímarítið New Scient-
ist segir frá því að vís-
indamenn í Kaliforníu
hafí uppgötvað efni
sem unnið er úr runna
þessum, sem heitir
guayule, og gæti kom-
ið í stað venjulegs
latex í hundruðum
framleiðsluvara, svo
sem smokka, skurð-
læknahanska og
annarra sjúkravara.
Smokkar úr nýrri tegund latexgúmmís eru sterkari en þeir sem eru úr hefö-
bundnu latexi og því ættu þeir aö veita meira öryggi í kynlífinu. Smokkarnir
á myndinni eru úr venjulega latexinu.