Dagblaðið Vísir - DV - 01.02.2000, Blaðsíða 13

ÞRIÐJUDAGUR 1. FEBRÚAR 2000
13
Uppboð er eina leiðin
Eg verð að játa að ég
er alveg undrandi hve
lítið stjórnmálamenn
láta fiskveiðistjórnun-
ina til sín taka. Tveir
dómar sem gengið hafa,
annar í Hæstarétti og
hinn í héraðsdómi,
staðfesta í raun að kerf-
ið gengur gegn jafnræð-
isreglu stjórnarskrár-
innar. Samantekt á
stöðunni sýnir að mik-
illa skýringa er þörf
þegar árangur kerfisins
er metinn.
Nokkur atriði til
umhugsunar
1) Eftir nær tveggja
áratuga notkun kerfis-
ins eru þorskveiðar mun minni en
áður en kerfið var tekið í notkun.
2) Fiskiskipaflotinn hefur
stækkað verulega.
3) Skuldir sjáv-
arútvegsfyrir-
tækja hafa stór-
aukist. Þær hafa
aukist um 50 millj-
arða frá 1995.
4) Eignatilfærsl-
ur í þjóðfélaginu
eru ævintýraleg-
ar.
5) Fjölmargar
byggðir í landinu
hafa misst kjöl-
festu. Eignir fólks
sem átt hefur sitt
undir fiskvinnslu
hafa fallið í verði,
atvinnuleysi og
óöryggi ríkir víða
þar sem útgerð
var áður góð at-
vinnugrein.
6) Dómstólar
telja að jafhræðis-
regla stjórnar-
skrár sé brotin.
Kjallarínn
er að ýmsar stjóm-
valdsaðgerðir skapa
verðmæti sem ekki
voru til áður. Þegar
rétturinn til að
veiða er takmarkað-
ur verður hann
verðmætur. Þegar
úthluta þarf tak-
mörkuðum gæðum,
s.s. rásum til út-
varps- og sjónvarps-
rekstrar, rekstrar-
leyfi gagnagrunna
og innflutningi á er-
lendum landbúnað-
arvörum, er klárt
að verið er að út-
hluta verðmætum.
Verðmæti sem
verða til við tak-
markaðan aðgang. Til lengdar geta
stjórnvöld ekki úthlutað með
handafli. Markaðurinn er eina
tækið sem getur séð um slíka út-
Guömundur G.
Þórarinsson
verkfræðingur
Aölögun að
uppboöskerfi
Þjóðfélag okkar
er að taka miklum
breytingum. Ljóst
„Boltinn er hjá stjórnmálamönnunum sem verða að ná sátt í þjóðfélaginu. Það er þeirra hlutverk," segir Guðmundur m.a. í grein
sinni.
hlutun á viðunandi hátt. Því eru
uppboð eina leiðin til þess að
tryggja jafnan aðgang.
Menn verða að aðlaga sig upp-
boðsleið á aflaheimildum í áfong-
um. Þegar horft er yflr hvernig
þetta hefur gengið fyrir sig verður
að telja að það sé ámælisvert.
Aukningu heimilda verður að
bjóða upp og þrepa síðan úthlut-
uðu heimildirnar niður.
Alls ekki er víst að dómstólar
muni eyða þeirri réttaróvissu sem
nú ríkir. Boltinn
er hjá stjómmála-
mönnunum sem
verða að ná sátt í
þjóðfélaginu. Það
er þeirra hlut-
verk. Reyndar
boðuðu þeir sátt
fyrir kosningar.
En óvissan hefur
ekki verið meiri
en einmitt nú.
Mér segir svo
hugur um að
sagnfræðingar
framtíðarinnar
muni horfa undr-
andi yfir þetta tímabil fiskveiði-
stjórnunar og afleiðingar þess.
Guðmundur G. Þórarinsson
„Alls ekki er víst að dómstólar
muni eyða þeirri réttaróvissu
sem nú ríkir. Boltinn er hjá
stjórnmálamönnunum sem verða
að ná sátt í þjóðfélaginu. Það er
þeirra hlutverk. Reyndar boðuðu
þeir sátt fyrir kosningar. En
óvissan hefur ekki verið meiri en
einmitt nú. “
í boði er jafn réttur
Sífellt breiðari hópur kvenna og
karla, ungra sem aldinna, tekur
virkan þátt í umræðunni um jafn-
réttismál og er það vel. Undrunar-
efni er hins vegar nokkur hópur
sem virðist haldinn heyrnargalla
af óútskýranlegum toga. Sjáið til.
Talað er um j-a-f-n-r-é-t-t-i. En ein-
hvers staðar á leiðinni í hljóð-
skynjun þessa hóps verður hug-
takið jafnrétti að karlrembu, kven-
rembu eða jafnvel, ef eyru hlust-
anda eru alveg að fara í hundana,
að rauðum sokkum!
Hvaö er að óttast?
Hafa má nokkurt gaman af
svona orðaleikjum um tíma en svo
kemur að því að þeir ganga sér til
húðar. Til hvers líka að eyða tím-
anum í þref og rangfærslur þegar
hægt er að verja honum í málefna-
lega umræðu og úrlausnir á þeim
verkefnum sem fyrir liggja. Af
nógu er .að taka. Þar fyrir utan
finnst mér hugtakið jafnrétti bæði
skýrt og auðskilið. Mig langar líka
að minnast á þau sem telja, við eft-
irgrennslan, að víða sé pottur
brotinn í jafnréttismálum, en þora
ekki að taka þátt í umræðunni.
Það get ég alls ekki skilið. Hvað er
að hræðast? Pólitískar ofsóknir,
hremmingar ... eða hugsanlega
breytingar! Einmitt með því að
taka virkan þátt í þessari málefna-
legu umræðu kemur þú í veg fyrir
að lenda i stöðu fórnarlambsins og
stuðlar að betra samfélagi.
Hver er svo staðan í dag? Svo
virðist sem víða séu konur að fá
lægri laun en karlar í sömu stöð-
um með sömu menntun. Verðandi
feður hafa lögum samkvæmt full-
an rétt til orlofs
eftir fæðingu
barns síns. En
brotalamir virð-
ast vera á fram-
kvæmdahliðinni.
Þessu þarf að
ráða bót á. Hvert
er kynjahlutfall
prófessora við
Háskóla íslands?
Konur 7% og
karlar 93% ef ég
man rétt. Órökrétt ekki satt? Hvað
skal gera?
Saltstorkinn launaseðill
Ein leiðin er að gráta óhagstæð-
an launaseðil og tapaðar samveru-
stundir með fjölskyldunni. Það
gefur skammtímalétti og salt-
storkinn launaseðil. Hin leiðin, og
sú árangursríkari, er að vekja at-
hygli á þessari
rökleysu og vinna
að úrbótum. Fáir
búa yfir þeim eig-
inleika að geta les-
ið úr þögninni það
sem á þér hvílir.
Því þarf að tala
um hlutina. Ef
ekki, veit enginn
að á þér var brotið
og ekkert breytist.
Taktu því þátt,
ekki sem fómar-
lamb, heldur sem
sjálfstæður, máls-
metandi einstak-
lingur í samfélagi
sem upphefur
réttlæti en haöiar
ranglæti. Margt
hefur breyst til
batnaðar í jafn-
réttismálum. Ekki
þarf að fara
lengra aftur en eina öld til að sjá
kynin fastbundin á kynjaklafann.
Konur heima, karla útivinnandi,
með einstaka undantekningum.
Ef ég hefði verið uppi á þessum
tíma, með drauma um skurðlækn-
isstarf en tilskipaðan raunveru-
leika við kartöfluskrælingar, skal
ég játa að ég skil þær sem
brenndu brjóstahöld og klipptu
hár sitt í mótmælaskyni. En tímar
eru breyttir. í dag sjáum við alls
staðar konur í „karlastörfum" og
karla í „kvennastörfum". Sannar
enn og aftur að áhugasvið kynj-
anna eru ekki eins
klippt og skorin og hald-
ið var í þá gömlu góðu. í
einstaka tilfellum erum
við enn í viðjum vanans
að því leyti að ákveðin
störf eru einlit hvað
kynjahlutfoll varðar, þó
svo að kynin séu bæði
fullfær um að leysa þau
af hendi.
Hæfni metin sam-
kvæmt kjálkabreidd
Súrrealískt en áhuga-
vert væri ef atvinnuvið-
töl færu þannig fram að
milli atvinnuveitanda og
umsækjanda væri eins
konar sía, sem sýndi ein-
göngu þrívíða mynd af
heila umsækjanda á hlið
atvinnuveitandans og
gerði röddina kynlausa.
Af hverju? Jú, heilinn er
nú einu sinni það sem í langflest-
um tilfellum kemur til með að
bera hitann og þungann af starf-
inu og því ekki nema eðlilegt að
leggja megináherslu á það gang-
virki. Ég á nú svo sem ekki von á
því að sjá Umsækjanda-Filterinn
settan á markað á næstunni en
hverjum og einum væri hollt að
skoða einstaklinga, konur og
karla, á þessum „filterísku" nót-
um. Meta hvern og einn eftir
hæfni og verkum, en ekki breidd
kjálka eða blaki augnhára.
Amfríður Henrýsdóttir
„Ef ég hefði verið uppi á þessum
tíma, með drauma um skurðlækn*
isstarf en tilskipaðan raunveru-
leika við kartófluskrælingar, skal
ég játa að ég skil þær sem
brenndu brjóstahóld og klipptu
hár sitt í mótmælaskyni
Kjallarinn
Arnfríður
Henrýsdóttir
forsvarskona jafnréttis-
nefndar SHÍ sem stend-
ur fyrir Kynjadögum 1.
til 3. febrúar
Meö og
á móti
STASI-skjölin
Björn Bjarnason:
„Með ólíkindum
hvernig fylgst var
meö öllum.-
Fyrirspurn íslenskra stjórnvalda um
hugsanlegan aðgang aö skjölum hinn-
ar aflögöu a-þýsku leyniþjónustu,
STASI, hefur vakiö eftirtekt. Á sama
tíma og sumir telja nauösynlegt aö
hafa uppi á öllum gögnum sem snerta
hugsanlega njósnastarfsemi gegn fs-
lenska rikinu telja aörir aö upprifjun
slikra mála úr fortíðinni þjóni litlum
hagnýtum tilgangi.
Eins og
kostur er
Það er bæði sjálfsagt og eðlilegt
að íslensk stjómvöld feti í fótspor
annarra ríkisstjórna og óski eftir
þeim aðgangi
að Stasi-skjöl-
um, sem þær
hafa fengið. Fá-
einum vikum
eftir fall Berlín-
armúrsins var
ég á ferð í Aust-
ur-Berlín og fór
meðal annars í
höfuðstöðvar
Stasi og ræddi
þar við starfs-
menn. Er ljóst
að þar var gífurlegt magn upplýs-
inga og raunar með ólíkindum
hvernig fylgst var með öllum í
þessu einræðisríki. Rannsókn á
skjölunum hefur sýnt að útsend-
arar Stasi störfuðu ekki einungis
innan Austur-Þýskalands heldur
víða um heim. Uppljóstranir um
tengsl kommúnista á íslandi við
skoöanabræður fyrir austan járn-
tjaldið sýna að þessi tengsl fóru
ekki sist um Austur-Þýskaland.
Er enginn vafi á því að í kringum
þau samskipti hefur verið sams
konar Stasi-vefur og allt annað
sem varðaði austur-þýsk stjórn-
völd. Er full ástæða til að upplýsa
eins mikið um þetta allt og kostur
er. Tilmæli Sólveigar Pétursdótt-
ur dómsmálaráðherra eru mikil-
væg sem liður í því að íslendingar
kynni sér allar hliðar málsins.
Sannleiks-
nefnd
„Ég hef verið talsmaður þess að
hreinsa kalda stríðið út en það
þarf að gera það þannig að það sé
jafnræði í því.
Menn þurfa að
meta þetta tíma-
bil á hlutlægan
og hlutlausan
hátt en sarga
ekki bara á því
öðrum megin.
Það væri af
hinu góða að fá
öll þess sam-
skipti á hreint
en það er sá
gallinn á þvl að
leyndinni hefur í aðalatriðum
bara verið aflétt öðrum megin,
þ.e.a.s. þarna eystra. Það hefði því
verið eölilegt að dómsmálaráð-
herra hefði óskað eftir skjölum
vestanhafs líka og ég hef reyndar
lagt það til í ræðum á þingi og í
fjölmiðlum lika ef ég man rétt. Ég
teldi það vera mjög af hinu góða
að skipa einhvers konar sann-
leiksnefnd sem færi yfir þetta frá
hernámi íslands, inngöngunni í
NATO 1949 og komu hersins 1959
og skoðaði samskiptin við stór-
veldin á kaldastríðstímanum.
Þetta þarf að gera upp þannig að
þjóðin gæti skilið þennan hluta
sögu sinnar eftir og menn væru
ekki að grafa í þetta í smá-
skömmtum með misvönduðum
vinnubrögðum. Ég er mjög
hlynntur því að menn afli upplýs-
inga og að það sé unnið úr þeim
en það þarf að gera það á mjög
vandaðan, faglegan og hlutlægan
hátt. Að sjálfsögðu þarf að vera
fullt jafnvægi í þeirri heim-
ildarýni." -GAR
Steingrímur J. Sig-
fússon: „Menn
grafi ekki í smá-
skömmtum."