Dagblaðið Vísir - DV - 08.02.2000, Blaðsíða 13

ÞRIÐJUDAGUR 8. FEBRÚAR 2000
13
Karlastælar í
sjónvarpinu
Úr karlaseríunni Shasta McNasty: Hér stöndum viö. Hér liggja þær....
Ekki alls fyrir löngu
komust eigendur banda-
rískra sjónvarpsstöðva
að þvi að landið er fullt
af týndum sauðum. Að í
Bandarikjunum er stór
hópur hugsanlegra not-
enda sem eru að mestu
hættir að horfa á sjón-
varp af því að dag-
skrámar eru þeim ekki
að skapi. Hér er einkum
um að ræða karlmenn,
einhleypa, á aldrinum
24 til 49 ára, sem finnst
að sjónvarpsþættir og
bíómyndir séu stútfull
af „pólitískri réttsýni"
þar sem sífellt er verið,
með beinum hætti og
óbeinum, að ala menn upp í heil-
brigðu líferni og góðum siðum,
kurteisi og tillitssemi við konur og
börn og tilfmningar annarra.
Gangsókn gegn skjáfælni
Körlum finnst lítið til koma, gott
ef þeim finnst ekki að sífellt sé í
sjónvarpi verið að draga upp nei-
kvæða mynd af þeim sjálfum og
grafa þar með undan þeirra sjálfs-
trausti og reka enn fleiri nagla í lik-
kistu hins sterka kyns sem einu
sinni var. Og sem fyrr segir, þeir yf-
irgefa sjónvarpið og kveikja á tölv-
unni þar sem þeir geta verið í ak-
sjón og lamið og skotið mann og
annan og sprengt hús og bíla í
klessu með hraða og gauragangi.
Sjónvarpsrekendur hafa nú fund-
ið ráð við þessari
skjáfælni karla. Þeir
keppast nú við að
bjóða rásir og dag-
skrár þar sem séð er
fyrir þörfum hinna
týndu sauða, sem
hafa að sjálfsögðu
verið rannsakaðar
og færðar á kort af
fjölmiðlafræðingum
og sölustjórum.
Karlþemban og karl-
remban koma aftur
með glaðbeittum
töffaralátum í orði
og verki.
Spjallþættir eru til
dæmis þannig upp
byggðir að tveir eða
þrír karlar sitja í sófa, þamba bjór,
tala um fótbolta eða box, segja
brennivínssögur eða vafasama
brandara um konur (sumir þættir
byggja nær eingöngu á þeim). En á
meðan snúast í kringum þá girni-
legar stelpur lítt klæddar eða hoppa
í kringum þá á trampolínum. Inn i
þessar ræður er svo skotið tíðind-
um úr kappakstri eða sýnishomum
úr bláum kvikmyndum. Ef gestir
koma að spjalla við þáttastjóra þá
eru það helst
stjömur úr kyn-
lífsiðnaðinum,
hver annarri eld-
hressari eins og
að líkum lætur.
Ekki má af
þeim líta
Körlum í mark-
hópnum er lofað
því á slíkum rás-
um að þeir muni
svo sannarlega
ekki þurfa að
leggja á sig þær
hörmungar að sjá bíómyndir þar
sem söguhetjan „finnur aftur barn-
ið í sjálfum sér eða leitar að sínum
innilegustu tilfmningum". Sauðim-
ir týndu, sem smala skal heim að
skjánum, fá „hreint testosteron"
beint í æð í kvikmyndum sem
krauma af sóðalegu ofbeldi, geypi-
légum slagsmálum og grófu sexi
ómældu. Á aðeins einu ári hefur of-
beldið aukist um 75% í bandarísku
sjónvarpi og þótti þó ærið fyrir.
Rammar sem settir eru um klám
þenjast út jafnt og þétt og „erótískt
innihald" i stórum kapalkerfum
hefur aukist um 77%.
Það fylgir sögunni að þessi
hneigð sé alls ekki bundin við
Bandaríkin ein, mörg Evrópulönd,
ekki síst Þýskaland, em á svipuðu
róli. Enda er karlþemban vinsæl,
eykur áhorf að miklum mun og
dregur að dagskránum marga glaða
auglýsendur bjórs og bila og bor-
véla. Og af því íslendingar skamm-
ast sín sárlega ef þeir dragast aftur
úr öðmm i þróun, þá getum við bú-
ist við stóraukinni fyrirferð efnis af
því tagi sem nú var nefnt hér og þar
I okkar sjónvarpsheimi. Þeir sem
hafa eins og hendi væri veifað gert
súludans að stóriðju munu ekki
láta sitt eftir liggja.
Þegar femínistar byrjuðu á sín-
um tima að rýna í samfélagið höll-
uðust þær mjög að því að karl-
mennskan væri stórlega varasöm
og gott ef ekki svínsleg í sínu eðli.
Altént væri brýnt að blanda í hana
góðum skammti af kvenleika ef
ekki ætti illa að fara. Og líklegt er
að þær verði ekki hissa á þeirri fjöl-
miðlaþróun sem nú var á minnst:
Hvað sögðum við ekki - það má
aldrei af þessum strákösnum líta...
Árnl Bergmann
Kjallarinn
Árni Bergmann
rithöfundur
„Þaö fylgir sögunni aö þessi
hneigö sé alls ekki bundin viö
Bandaríkin ein, mörg Evrópulönd,
ekki síst Þýskaland, eru á svipuöu
röli. Enda er karlþemban vinsæl,
eykur áhorf aö miklum mun og
dregur aö dagskránum marga
glaöa auglýsendur bjórs og bíla
ogborvéla.u
Karvelslögin
í ríflega 12 ára starfi mínu í
þjónustu Öryrkjabandalagsins hef-
ur mér komið mest á óvart hversu
vítt það málasvið er sem við er að
fást, hversu fjölþætt málin eru og
um leið oft margflókin. Þó er ein-
kenni þeirra allra þegar grannt er
að gáð hið sama, því kjara- og rétt-
indabarátta er alfa og ómega þess
alls. Alltof mörg eru þau sann-
gjömu réttindi sem enn eru ófeng-
in, önnur og þau skipta þó megin-
máli eiga enn afar þungfæra leið
til leiðréttingar, enn önnur ótrú-
lega nýlega fengin.
Breytt frumvarp
Eins og áður oft staldrar hugur
minn við áratugsgömul lög um
réttindi sjúklinga, sjúklingatrygg-
inguna, svo sjálfsögð að okkur
finnst, en þó svo nýfengin og ótrú-
legir þröskuldar verið í vegi í
framkvæmd allri og augljósar lag-
færingar ekki einu sinni hrokkið
til. Ég er hér að tala um Kar-
velslögin svokölluðu, sem réttilega
eru nefnd eftir góðvini mínum
Karvel Pálmasyni sem á fyrir það
frumkvæði sitt og mikla mála-
fylgju á sínum tíma æmar þakkir
svo ótalmargra. Karvel vildi í kjöl-
far eigin reynslu rétta hlut þeirra
sem lentu í hremmingum og
heilsutjóni af
völdum aðgerða
í heilbrigðisþjón-
ustu okkar. Upp-
runalegu frum-
varpi Karvels
var breytt í með-
fórum þingsins
svo ekki kom að
eins afdráttar-
lausu gagni og
hann hefði sjálf-
ur viljað en laga-
setningin var samt afar mikil rétt-
arbót. Það er ekki aðeins svo að
fólk fái ákveðnar bætur - alltof
iágar að vísu - heldur er ekki síðri
sú viðurkenning sem þannig fæst
á því að fólk hafi haft rétt fyrir
sér.
En saga Karvelslaganna í fram-
kvæmd er næsta grátleg og ýmsir
steinar í götu lagðir. Sakir þess aö
löggjafinn setti sjúklingatrygging-
una í slysatryggingar almanna-
„Nú er þaö svo aö viö eigum al■
mennt hiö ágætasta samstarf viö
þessa stofnun og mætum þar
skilningi og velvild yfirgnæfandi,
en því sárara er þegar málum er
þar í sjálfheldu haldiö í ósanngirni
rökleysunnar.“
enn og aftur
trygginga þótti
óheimilt að greiða ör-
yrkjum bætur, þótt
heilsutjón þeirra til
viðbótar fyrri örorku
væri fullsannað og til
þess nýtt önnur
ákvæði laganna. Sig-
hvatur Björgvinsson,
tryggingaráðherra
þá, brást snöfurlega
við - lagabreyting
fékkst fram eftir
vinnu starfshóps og
leiðrétting fékkst
fram og þó.
Úrskurður í
endurupptöku
Nú var sá þrösk-
uldur í vegi fyrir að
Tryggingastofnun hafnaöi því að
greiða bætur sjúklingatryggingar
til þess fólks sem hlaut hreina ör-
orku í framhaldi af aðgerðum í
heilbrigðisþjónustunni. Þeim sem
harðast urðu úti var synjað um
réttmætar bætur af þvi að það fólk
fékk sinn lífeyri eins og aðrir ör-
yrkjar, að sjálfsögðu. Þó var þama
um grundvallaratriði að ræða bak
við lögin af Karvels hálfu. Eftir
langt þref um þessi mál þar sem
ósveigjanleiki einn réði fór var
leitað til Umboðsmanns Alþingis.
Nú loks er sá úrskurður fenginn
sem a.m.k. okkur
Karvel kemur ekki á
óvart, þ.e. „að ekki
hafi verið heimilt að
synja N N um
greiðslu örorkubóta
skv. sjúklingatrygg-
ingu með þeim rök-
um að greiðslur
slikra bóta og al-
menns örorkulífeyris
geti ekki farið sam-
an“. Fullur sigur
fenginn eða hvað?
Úrskurðurinn send-
ur til Tryggingastofn-
unar til leiðréttingar
í endurupptöku, en
þar á bæ þótti mönn-
um rétt að senda úr-
skurðinn til Úrskurð-
amefndar almannatrygginga sem
vonandi fer að eindregnum úr-
skurði Umboðsmanns. Nú er það
svo að við eigum almennt hið
ágætasta samstarf við þessa stofn-
un og mætum þar skilningi og vel-
vild yfirgnæfandi, en því sárara er
þegar málum er þar í sjálfheldu
haldið í ósanngimi rökleysunnar.
En aðalatriðið er þó það að Kar-
vel Pálmason fái sitt góða mál í
framkvæmd rétta og þar með fái
fólk réttmætar bætur og sjálfsagð-
ar um leið.
Helgi Seljan
Kjallarinn
Helgi Seljan
. tramkvæmdastjóri
Öryrkjabandalagsins
Með og
á móti
Tvískipting símaskrárinnar
Ný símaskrá kemur út á vordög-
um. Verður hún tvískipt eins og í
fyrra sem þýðir að höfuðborgar-
svæði, ýmsar upplýsingar og
gulu síðurnar verða í fyrra bind-
inu en símanúmer á lands-
byggðinni, svæðisnúmer 42-48,
verða í seinna bindinu. Skiptar
skoðanir eru um þetta fyrir-
komulag og sýnist sitt hverjum.
Mikill
doðrantur
„Ég sé einfaldlega ekki
hvemig hægt er að komast hjá
því að tviskipta símaskránni.
Þetta er mik-
ill doðrantur
og fer stækk-
andi með
hverju árinu.
Þcæ að auki er
tviskiptingin
nokkuð eðli-
leg, miðað við
algengustu
notkun sima-
skrárinnar.
Hins vegar vildi ég gjaman sjá
tvískiptingu símaskrárinnar
fara fram meö öðrum hætti, lík-
ari því sem þekkist erlendis. Þá
væri skránni ekki skipt eftir
landsbyggð og höfuðborgar-
svæði, heldur eftir atvinnu-
rekstri annars vegar og nöfnum
hins vegar. Slíkt skipting væri
ekki sist jákvæð fyrir lands-
byggðina, þvi þá væri fyrirtækj-
um úti á landi gert jafn hátt
undir höfði með staðsetningu í
símaskránni og fyrirtækjum á
höfuðborgarsvæðinu. Þar væri
fyrirtækjum raðað eftir þjón-
ustugreinum, sem mundi auka
notagildi símaskrárinnar veru-
lega. Ég held að með slíkri
skiptingu yrðu skrárnar tvær
einnig jafnari að stærö.“
Eitt bindi
hagfelldara
„Oft þarf ég að leita í nöfnum í
símaskrá, innan bæjar sem utan.
Oft kemur það fyrir að ég þarf að
hringja út á
land. Verður
mér þá á að
grípa til stóra
bókarinnar,
hef gleymt því
að önnur síma-
skrá er einnig
til. Hún er
ekki þykk. En
þar er að finna
öll símanúmer-
in úti á landi. Oft angrar það mig
að þurfa að leita í litlu bókinni
að númerum þegar ég hef tekið
þá stóm í hendumar. Varla hef-
ur þessi skipting símaskrárinnar
verið gerð til að spara því ódýr-
ara er að prenta eina bók og
binda en tvær. Væri vitlegra og
hagfelldara að gefa slíka bók út
annað hvert ár en á hverju ári
því að breytingar sem verða á
búsetu, svo og á fjölgun númera,
mætti gefa út í lítilli bók það ár
sem nýrri útgáfu á símaskránni
væri gefið frí. Þetta er nú mín til-
laga en þegar eitthvað á að spara
er reyndar oft lítið á það hlust-
að.“ -hdm/hlh
Kjallarahöfundar
Athygli kjallarahöfunda er
vakin á því að ekki er tekið við
greinum í blaðið nema þær berist
í stafrænu formi, þ.e. á tölvudiski
eða á Netinu. DV áskilur sér rétt
til að birta aösent efni á stafrænu
formi og í gagnabönkum.
Netfang umsjónarmanns er:
gra@ff.is