Dagblaðið Vísir - DV - 28.02.2000, Blaðsíða 16

16
Menning
MÁNUDAGUR 28. FEBRÚAR 2000
I>V
Haraldur Guðbergsson.
íslenskar
teiknimyndasögur
I dag kl. 12.30 verður fyrirlestur í Opna listahá-
skólanum, Laugamesvegi 91, stofu 024. Þá flytur
Anna Hcillin, myndlistarmaður ffá Svíþjóð fyrir-
lestur sem hún nefnir „Visindaskáldskapur -
uppspretta dagdrauma". Anna mun nota
myndefni úr science-fiction-bíómyndum og tíma-
ritum máli sínu til stuðnings. Einnig mun hún
segja frá eigin verkum.
Á miðvikudaginn 1. mars á sama stað og tíma
flytur Halldór Carlsson fyrirlestur er nefnist „ís-
lenskar myndasögur". Þar rekur hann söguna frá
dögum Muggs, Tryggva Magnússonar og Spegils-
ins og sýnir brautryðjandaverk Haraldar Guð-
bergssonar sem fyrstur Islendinga mótaði sinn
persónulega stíl í gerð myndasagna. Bandormur,
Ragnar Lár, SÖB, Sigga Vigga, Blek, GISP!, Grim,
Kapteinn ísland og fleiri koma við sögu.
íslenskar teiknimyndasögur eru svo ungar að
teiknarar þurfa ekki að taka mið af neinni hefð.
Þær eru hvorki evrópskar né amerískar en hafa
þó litninga úr báðum. Þar getur líka allt gerst:
Búkolla reiknar út virðisaukaskatt og Galdra-
Loftur kaupir sér sjónvarp. Listamenn fara í með-
ferð við listþörf, stjómmálamenn setja vask á
jólasveininn og skemmtanaskatt á timburmenn.
Loftsteinn lendir á Miklubrautinni, skáldin týna
rauða þræðinum, löggan dulbýr sig sem snjó-
kom, samkvæmi í heimahúsum koma fram á
jarðskjálftamælum o.s.frv.
Námskeið verða á næstunni við Opna listahá-
skólann í ljósmyndun (kennari: Anna Pjóla Gísla-
dóttir ljósmyndari) og litafræði (kennari: Hafdís
Ólafsdóttir myndlistarmaður).
Fóstbræöur syngja
óvenjusnemma í ár
Karlakórinn
Fóstbræður er
óvenjusnemma
með vortónieika
sína að þessu
sinni. Þrennir
tónleikar verða
haldnir í Lang-
holtskirkju, þeir
fyrstu annað
kvöld, síðan 2. og
4. mars. Þeir hefj-
ast kl. 20.00 nema
síðustu tónleik-
amir sem eru kl. 15.00 á laugardag. Stjómandi
Fóstbræðra er Ámi Harðarson (á mynd).
Á fyrri hluta tónleikanna að þessu sinni munu
Fóstbræðiir eingöngu fLytja innlend lög, meðal
annars eftir Sveinbjöm Sveinbjömsson, Helga
Helgason og Karl O. Runólfsson. Eftir hlé hefst
dagskráin á söng Gamalla Fóstbræðra, en þeir
héldu nýlega upp á 40 ára afmæli sitt. Síðan syng-
ur kórinn m.a. verk eftir Francis Poulenc og
Maurice Durufle og loks syngja báðir kóramir
saman Landkjending eftir Edvard Grieg.
Ólafúr Kjartan Sigurðarson baritón syngur
einsöng með kómum að þessu sinni; einnig syng-
ur hann einn nokkur lög með Jónasi Ingimundar-
syni píanóleikara. Claudio Rizzi leikur á orgelið
með kómum f nokkrum lögum.
Starf listræns
stjórnanda
1. október í haust taka gildi nýjar samþykktir
fyrir Listahátíð í Reykjavík með breyttu stjómar-
fýrirkomulagi sem miðar að því að gera allan
rekstur hátíðarinnar markvissari. Nú hefúr starf
listræns stjómanda hennar verið auglýst en hann
verður ráðinn til fjögurra ára. Hann mun móta
dagskrá hverrar hátíðar og hafa með höndum
rekstrarstjóm og Qárhagslega ábyrgð á hátíðinni,
samningagerð og samskipti við ýmsa aðila sem
að hátíðinni koma.
Fram að þessu hefúr foimaður framkvæmda-
stjómar, skipaður ýmist af ríki eða borg, verið
listrænn stjómandi hátíðarinnar tvö ár í senn.
Með nýju skipulagi verður hægt að skipuleggja
atriði lengra fram í timann sem eykur möguleika
á að tryggja eftirsótt atriði og listamenn.
Þriggja manna stjóm Listahátíðar í Reykjavík
ræður listrænan stjómanda. Umsóknarfrestur
rennur út 1. mars.
Leikið
með
lífið
Halldóra Friöjónsdóttir
skrifar um leiklist
Frumsýningar á Hægan, Elektra eftir
Hrafnhildi Hagalín Guðmundsdóttur hefur
verið beðið með eftirvæntingu. Nú eru liðin
um það bil tíu ár frá því Ég er meistarinn var
sýnt, en það verk þótti óvenjumögnuð
frumraun ungs höfundar. Með Hægan, El-
ektra sannar Hrafnhildur að hún hefur mikið
til brunns að bera sem leikskáld og vonandi
þurfum við ekki að bíða önnur tíu ár eftir
nýju verki.
Ekki er Hægan, Elektra einungis óvenju-
frumlegt að forminu til heldur vekur verkið
ótal spumingar sem halda áfram að leita á
hugann löngu eftir að sýningu lýkur. Það eru
gerðar miklar kröfur til áhorfenda og hlutur
þeirra í sköpunarferlinu skiptir í raun megin-
máli. Túlkun tveggja einstaklinga á þessu
verki getur því verið gjörólík þó svo að þeir
hafi séð nákvæmlega sömu sýninguna.
Það er ekki auðvelt að lýsa innihaldi Hæg-
an, Elektra í fáum orðum því verkið er ótrú-
lega margslungið og vísar í margar áttir.
Grunnþemað eru samskipti móður og dóttur
en einnig er tekist á um andstæður eins og líf-
ið og listina, raunveruleikann og blekking-
una. Mæðgurnar eru leikkonur en eru hættar
að leika og nú er tilveran skilgreind sem fyr-
ir eða eftir sýningu. Hin eiginlega atburðarás
gerist í núinu, í berstrípuðu rými sem hefur
engar persónulegar skírskotanir. Sýningin
sem varð til þess að mæðgurnar ákváðu að
segja skilið við leikhúsið myndgerist á enda-
vegg sviðsins í formi kvikmyndar og þannig
nær höfundurinn að sýna samtímis fortíð og
nútíð. Persónumar sem mæðgurnar leika í
kvikmyndinni skapa mótvægi við karakter
þeirra í núinu og þegar átökin milli persón-
anna á sviðinu ná hápunkti gerist slíkt hið
sama í kvikmyndinni.
Þekking á goðsögninni um Elektru er ekki
forsenda þess að áhorfendur skilji leikverk
Hrafnhildar en segja mætti að hún bæti við
enn einni vídd. Hún auöveldar til dæmis
skilning á hlutverki karlmannsins sem birtist
af og til bak við þykka og ógagnsæja glervegg-
Túlkun tveggja einstaklinga á þessu verki getur verið gjörótík þó að þeir
hafí séð nákvæmlega sömu sýninguna. Edda Heiðrún Backman og
Steinunn Ólína þorsteinsdóttir í hlutverkum sínum í Hægan, Elektra. DV-
mynd E.ÓI.
ina en er samt fjar-
verandi. Hann er
hvort tveggja í senn
faðirinn og bróðir-
inn en líka sviðs-
stjóri i spunasýn-
ingunni/kvikmynd-
inni og einhvers
konar gæslumaður
sem grípur inn í
þegar mæðgurnar
eru komnar út á
ystu brún.
Viðar Eggertsson
leikstýrir þessari
frumuppfærslu á
Hægan, Elektra og
undir styrkri stjórn
hans fara leikkon-
umar Edda
Heiðrún Backman
og Steinunn Ólína
Þorsteinsdóttir á
kostum. Það er
næstum óþægilegt
hversu vel þær
passa í hlutverkin
og stundum hefur
maður á tilfinning-
unni að þær séu að
hleypa áhorfendum nær sér en góðu hófi
gegnir. Hvar lífið endar og leikurinn byrjar er
einmitt ein af fjölmörgum spurningum sem
Hrafnhildur leikur sér með og túlkun Eddu
Heiðrúnar á móðurinni sem gerir lítinn
greinamun á raunveruleika og skáldskap var
hreint mögnuð.Hún sýndi allan tilfmninga-
skalann en með ýktum leikrænum tilþrifum
eins og mikilli prímadonnu ber. Dóttirin er
mun jarðbundnari og rólyndislegri og Stein-
unn Ólína gæðir persónuna harmrænni dýpt
með öguðum leik sínum. Atli Rafn Sigurðar-
son leikur sýningarstjórann og gerði eins vel
og þetta nánast þögla hlutverk gefur tilefni til.
Hvert smáatriði í þessari sýningu er út-
hugsað og gildir þá einu hvort um er að ræða
leik, sviðsmynd, ljós eða tónlist. Allt fellur
saman af ótrúlegu listfengi og Viðar hefur
augljóslega gefið sér góðan tíma til að skapa
þetta flókna en magnaða listaverk. Eins og
var vikið að hér í upphafi er áhorfendum ætl-
aður stór hlutur í þessari sýningu og vonandi
að sem flestir takist á við það ögrandi verk-
efni. Hægan, Elektra er einstaklega athyglis-
verð sýning og öllum sem að henni koma til
mikils sóma.
Halldóra Friðjónsdóttir
Þjó&leikhúsið sýnir á litla svi&i: Hægan, Elektra eftir
Hrafnhildi Hagalín Guðmundsdóttur. Leikmynd og
búningar: Snorri Freyr Hilmarsson. Tónlist: Valgeir
Sigurösson. Lýsing: Björn B. Guðmundsson. Umsjón
meö kvikmynd: Bragi Þór Hinriksson. Leikstjórn: Viö-
ar Eggertsson.
Leiklist
Á hjara veraldar
Áslaug Thorlacíus
skrifar um myndiist
Listasa&i íslands heldur áfram aö
sýna okkur ljósmyndir erlendra sam-
tímalistamanna en þar stendur nú
yfir sýning á ljósmyndainnsetningu
eftir bandarísku listakonuna Roni
Hom. Verkið heitir PI en það er
einnig að finna í bókinni Arctic
Circles sem er hluti úr syrpu bók-
verka sem hún hefur unnið að undan-
farin ár undir einu heiti, To Place.
Myndimar á sýningunni em frá ís-
landi, einsog reyndar bókverkaflokk-
urinn allur en Roni Hom hefur komið
hingað og ferðast um landið á hverju
ári um langt skeið. Myndimar em
töluvert ólíkar innbyrðis, ólíkt því sem
oftast á við um myndasyrpur þegar allt
er til þess gert að búa til tiifmningu
fýrir heild. T.d. er formatið mismun-
andi þó allar séu myndimar í sömu
hæð og nokkrar era svart-hvftar þó
flestar séu í lit. Ýmist era þetta lands-
lagsmyndir, dýralífsmyndir, manna-
myndir, myndir teknar innandyra eða
hreinar uppstillingar. Myndimar
hanga hátt uppi á veggnum, hringinn í
kringum salinn án sérstaks upphafs
eða endis og þó ekki sé um nákvæmar
endurtekningar að ræða kemur sama
myndefnið aftur og aftur fyrir. Sam-
hengið sem heildin myndar tengist nútímavera-
leika æðar- eða bjargbónda norður við heim-
skautsbaug. Fugl í bjargi, dúnn, hreiður, fjöra-
grjót, móar, drulla
og leirbreiður, yfir-
gefm hús og enda-
laus hafflötur við
mismunandi birtu-
skilyrði. Innan um
era portrett af fólki,
konu og karli, og
uppstoppuðum viilt-
um dýrum sem þríf-
ast á þessari breidd-
argráðu, s.s. sel, ref
og snæuglu. Loks
era myndir teknar
af sjónvarpsskjá
sem sýna tilfínn-
ingaþrungin andlit
tveggja persóna úr
vinsælli ameriskri
sápu sem sýnd er
daglega í íslensku
sjónvarpi.
Þetta er sérstæð
sýning, samsett úr
mörgum andstæð-
um þáttum, s.s.
hinu persónulega og
hinu almenna, upp-
lifun og þekkingu,
náttúra og menn-
ingu. Hún er tilraun til að draga upp mynd af
áhrifum og sýnir aðeins einn hugsanlegan mögu-
leika af óendanlega mörgum en er alls ekki til-
raun til aö skapa heildstæða heimild um líf
ákveðins fólks eða lýsa aðstæðum af nákvæmni.
Margítrekuð áhersla á hið brotakennda og sund-
urlausa undirstrikar þetta, t.d. breytilegt format
myndanna, það hve myndefhið er af ólíkum upp-
runa og er allt frá því að vera stööugt fyrir aug-
um fólks til þess að vera afar sjaldséð, jafnvel svo
að heimsækja þurfi náttúragripasafh til að lita
það augum.
Margt er hægt að segja um þessa sýningu og
þá táknrænu merkingu sem leynist í verkum,
titlum og textum Roni Hom. Listasafnið hefur
gefið út litla en vandaða sýningarskrá sem kost-
ar lítið fé og hefur að geyma athyglisverða grein
um verkið og listakonuna eftir þýskan safn-
stjóra. Greinin hefst á eftirfarandi tilvitnun í
listakonuna sjálfa: „Ég er þeirrar skoðunar að
sá sem einskorðar sig um of við tungumálið til
að tjá skynjun sina á umheiminum sníði sér of
þröngan stakk.“ Og það er einmitt lóðið. Eins og
reyndar oft á við um myndlist er nefnilega alls
ekki hægt að færa það sem þessi sýning tjáir
yfir í texta. Þeir sem vilja fá tilfinningu fyrir
innihaldi hennar verða einfaldlega að upplifa
hana sjálfir og ætti enginn að missa af henni
sem áhuga hefur á nútímamyndlist. Það skaðar
ekki að myndimar eru hver annarri fallegri
enda hefur Roni Hom einstaklega gott auga fyr-
ir fegurðinni í hinu fábreytta.
Áslaug Thorlacius
Sýning Roni Horn stendur til 5. mars. Listasafn ís-
lands er opiö kl. 11-17 alla daga nema mán.

„Eins og oft á viö um myndlist er
ekki hægt að færa það sem þessi
sýning tjáiryfir í texta, “ segir Ás-
laug Thorlacius um sýningu
Roni Horn.