Dagblaðið Vísir - DV - 12.05.2000, Blaðsíða 14

14
FÖSTUDAGUR 12. MAÍ 2000
FÖSTUDAGUR 12. MAÍ 2000
Útgáfufélag: Frjáls fjölmiölun hf.
Stjórnarformaöur og útgáfustjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Framkvœmdastjóri og útgáfustjóri: Eyjólfur Sveinsson
Ritstjórar: Jónas Kristjánsson og Óli Björn Kárason
Aðstoöarritstjóri: Jónas Haraldsson
Auglýslngastjóri: Páll Þorsteínsson
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiösla, áskrift:
Þverholtl 11,105 Rvík, sími: 550 5000
Fax: Auglýsingar: 550 5727 - Ritstjórn: 550 5020 - Aörar deildir: 550 5999
Grœn númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiölunar: http://www.visir.is
Rltstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
Akureyri: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaöam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning og umbrot: Frjáls fjölmiölun hf.
Filmu- og plötugerö: ísafoldarprensmiöja hf. Prentun: Árvakur hf.
Áskriftarverö á mánuöi 1950 kr. m. vsk. Lausasöluverð 180 kr. m. vsk., Helgarblaö 250 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til aö birta aösent efni blaðsins í stafrænu fornii og í gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiöir ekki viðmælendum fyrir viðtöl viö þá eða fyrir myndbirtingar af þeim.
Mannfómir í umferðinni
Umferðarslys kosta þjóðfélagið árlega 12-15 milljarða
króna, að mati Hagfræðistofnunar Háskóla íslands. Beinn
tjónakostnaður þriggja stærstu vátryggingafélaganna
vegna þeirra á liðnu ári var tæplega 8,6 milljarðar króna.
Þetta kom fram á ráðstefnu sem dómsmálaráðherra boð-
aði til í fyrradag um bætta umferðarmenningu. Útgjöld
vegna slysanna segja þó ekki alla sögu. Þar er ótalinn
miski þeirra sem í lenda og harmur þeirra sem að standa
vegna líkamstjóns og jafnvel dauða.
Á liðnu ári fórst 21 í umferðarslysum hérlendis. Það er
tveimur fleiri en að meðaltali á árunum 1991-1998. Athygl-
isvert er að ríflega 70 prósent dauðaslysa tveggja undan-
genginna ára áttu sér stað í dreifbýli, einkum á þjóðveg-
um landsins þar sem hraði er mikill. Tæplega þrjátíu pró-
sent urðu í þéttbýlinu, þar sem umferðin er mest. Flestir
sem létust í umferðinni í fyrra voru ungt fólk, á aldrinum
15-24 ára. ísland sker sig úr í alþjóðlegum samanburði
hvað þetta varðar. Mun fleiri yngri vegfarendur létu lífið
í umferðinni hér á landi en að meðaltali meðal þeirra
þjóða sem við miðum okkur við, austan hafs og vestan.
Svipað hlutfall eldri vegfarenda lét lífið á íslandi og með-
al flestra þjóðanna. Þessar mannfórnir á æskufólki okkar
eru ekki líðandi.
Algengustu aðalorsakir og undirþættir umferðarslysa
hér eru vanhöld á bílbeltanotkun, áfengisneysla og
hraðakstur. Það er löngu sannað að bílbelti eru öryggis-
búnaður sem kemur i veg fyrir slys á fólki i umferðar-
óhöppum eða dregur úr alvöru slysanna. Notkun beltanna
er lögbundin en það kemur ekki í veg fyrir trassaskap
ökumanna og farþega í þeim efnum. Af þeim sem slösuð-
ust minni háttar í umferðarslysum á liðnu ári notuðu 25
prósent ekki bílbelti. í þeim slysum þar sem meiðsli voru
flokkuð sem mikil nýttu 40 prósent ekki belti og rúmlega
helmingur þeirra sem létust i bílslysum á síðasta ári voru
ekki með bílbelti. Þarna er því mikið verk óunnið og ljóst
að árangur næst ekki nema með hertum viðurlögum.
Áfengi og akstur fara aldrei saman. Það vita allir þótt
hörmuleg dæmi sýni dómgreindarskort þeirra sem það
reyna. Það að flest banaslys verða í dreifbýli, þar sem há-
markshraði er um og yfir 80 km á klukkustund, sýnir þátt
hraðaksturs í slysunum. Sem dæmi um hið gagnstæða má
nefna að enginn hefur látið lífið í árekstri tveggja bíla í
þéttbýli undanfarin tvö ár, þar sem hámarkshraðinn er
undir 60 km á klukkustund.
Umferðin mun áfram taka sinn toll en leita verður allra
leiða til þess að fækka slysum, ekki síst alvarlegum slys-
um og dauðaslysum. Því er það vel að dómsmálaráðuneyt-
ið fer fyrir og leggur aukna áherslu á þennan málaflokk í
samvinnu við sveitarfélög, vátryggingafélög, áhugahópa
um umferðaröryggismál og síðast en ekki síst í samvinnu
við ökumenn sjálfa og vegfarendur.
Skráning og rannsóknir á umferðarslysum og orsökum
þeirra er grundvöllur þess að fækka megi slysum. Þau
mál eru nú tekin fastari tökum enda ekki vanþörf á. í
skýrslu dómsmálaráðherra kemur fram að fjöldi mikið
slasaðra í umferðinni árið 1998 hafi verið vanskráður um
15-25 prósent. Liggi orsakir slysanna fyrir er hægt að taka
á þar sem þörfin er brýnust. Að því vinnur sérstök um-
ferðaröryggisnefnd og einbeitir sér, á grundvelli rann-
sókna, að notkun bílbelta, ólöglegum hraðakstri, ölvun-
arakstri og ungu ökumönnunum. Þar er átaks þörf enda
valda þeir umferðarslysum mun oftar en hlutdeild í um-
ferðinni gefur tilefni til.
Jónas Haraldsson
19
I>V
Skoðuí
Fyrir nokkrum nóttum
lauk greinarhöfundur viö að
lesa bókina „Öld öfganna"
eftir Eric Hobsbawm en hún
kom út í islenskri þýðingu
Árna Óskarssonar í bókaver-
tíðinni fyrir síðustu jól. Lest-
urinn tók nálægt þrem vik-
um því bókin er ekki reyfari
heldur krufningarskýrsla
um tímabil sem allmargir ís-
lendingar hafa lifað aUt og
fjöldi stærstan hluta af.
Á síðustu dögum bókar-
innar var höfundur beðinn
þátt í umræðufundi um
Öfgar aldarinnar
Kjallarí
Arni Björnsson
læknir
að taka
framtíð
Reykjavíkur næstu 20 ár og óskar þess
nú að hann hefði lokið við bókina
áður því að í lokaköflunum kemur
best fram hversu brigðular framtíðar-
spár okkar mannanna eru.
Krufningarskýrslan
Það er mikill munur á krufningar-
skýrslu og reyfara þó einstaka krufn-
ingarskýrsla geti líkst reyfara og það
gerir þessi skýrsla. Það er raunar
undarlegt hve mikið hefur verið þag-
að um bókina hér á landi, ef undan er
skilinn ágætur ritdómur eftir Einar
Má Jónsson í Tímariti M&M, 4.1999.
Svo vildi til að næsta les-
efni höfundar á undan „Öld-
inni“ var „The Prime of
Life“ sem gæti heitið á ís-
lensku „1 blóma lífsins" eftir
Simone de Beauvoir sem er
hluti af sjálfsævisögu henn-
ar og gerist í báðum „stóru"
heimsstyrjöldunum.
Sú saga er sögð innan frá
og lýsir átakanlega a&eitun
þeirra sem upplifðu slátrun-
ina á vigstöðvunum 1914-18
“ gagnvart nýju striði, þ.á m.
stjómmálamanna eins og Neville Cham-
berlain¥s og heimspekinga eins og Jean
Paul Sartre o.fl. sem áttu að vita betur.
Krufningarskýrslan segir okkur, sem
lifðum aðeins siðari heimsstyrjöldina
sem áhorfendur hvílík ósköp af sjúk-
dómum hefur ásótt mannkynslíkamann
á 20. öldinni. Hún segir okkur líka að í
þessum hrjáða skrokki bjó andi sem
vann einstök afrek sem gætu vakið
skrokkinn tfi nýs og betra lífs á kom-
andi öld. - En svigrúmið fer minnkandi.
Tvíbent vísindaafrek
Það er ljóst að vísindaafrek aldar-
innar með tilsvarandi tæknivæðingu
hafa verið tvíbent og sum hafa leitt til
„Það er Ijóst að vísindaafrek aldarinnar með tilsvar-
andi tæknivœðingu hafa verið tvíbent og sum hafa
leitt til sjúkdóma í mannkynslíkamanum og eyðilegg-
ingar á hlutum af vistkerfi jarðarinnar sem munu
hafa ófyrirsjáanlegar afleiðingar...
sjúkdóma í mannkynslíkamanum og
eyðileggingar á hlutum af vistkerfi
jarðarinnar sem munu hafa ófyrirsjá-
anlegar afleiðingar, ekki fyrir jörðina
því hún mun halda áfram á sporbaug
sínum heldur fyrir dýrið „homo sapi-
ens“ sem ein dýrategunda hefur tekið
sér drottnunarvald yfir henni. Hvers
vegna vissum við ekki betur og vitum
við meira nú?
Fram að og í síðustu heimsstyrjöld
voru upplýsingar til almennings,
a.m.k. hér á landi, takmarkaðar og
þeir sem miðluðu upplýsingunum
Sjónvarp allra landsmanna og skákíþróttin
Þorsteinn Þorsteinsson, markaðs-
stjóri RÚV, ríður fram á ritvöllinn í
DV 3. maí sl. og reynir að verja Sjón-
varpiö vegna slaklegrar umfjöllunar
um skákviðburði nú nýlega. Þar
skýst honum yfir ýmislegt. Sú stað-
reynd er öllum kunn að sjónvarp
allra landsmanna hefur sýnt þessari
þjóðaríþrótt okkar afar lítinn sóma
síðustu misseri. Það lét t.d. fram hjá
sér fara þegar haldið var firnasterkt
alþjóðlegt skákmót hér í síðasta
mánuði, þar sem til leiks voru mætt-
ir fjölmargir heims- og landsfrægir
kappar.
Hjá sjónvarpi allra landsmanna
var ekki áhugi eða löngun til að
greina frá framvindu mótsins eða
gefa landsmönnum neina innsýn í
það sem þar var að gerast. Mótinu
lauk með glæsilegum sigri Hannesar
Hlífars Stefánssonar, sem vann þar
eitt af stórafrekum íslenskrar skák-
sögu. Það var þó ekki stærra mál í
augum Sjónvarpsins en einhver ann-
arrar deildar leikur í fótbolta úti í
Evrópu.
Sjónvarpíð situr hjá
Þegar hér var haldið alþjóðlegt
Reykjavíkurmót fyrir tveimur árum
sat Sjónvarpið einnig hjá, þótt hol-
lensk sjónvarpsstöð sæi ástæðu til að
senda hingað mannskap til að fjalla
um mótið og skákafrek íslendinga.
Um sama leyti kom önnur erlend
„Hjá sjónvarpi allra landsmanna var ekki áhugi eða
löngun til að greina frá framvindu mótsins eða gefa
landsmönnum neina innsýn í það sem þar var að ger-
ast. “ - Frá Reykjavikurskákmótinu.
Með og á móti
sjónvarpsstöð, BBC, hingað
til að vinna þátt um sama
efni. Við íslendingar höfum
á undanförnum árum barist
til sigra á skáksviðinu sem
er einsdæmi hjá svo lítilli
þjóð. Þar skörtum við bæði
heimsmeistaratitlum og 5.,
6., og 8. sæti á Ólympíumót-
um í keppni við stórþjóðir
heimsins.
í sjónvarpi allra lands-
manna, sem vikulega legg-
ur langa þætti undir íþrótt-
ir af ýmsu tagi, hefur skák-
íþróttin löngum liðið fyrir
þá sérvisku að stjómendur hafa ekki
getað komið sér saman um það hvort
hún eigi inni hjá íþróttadeild eða
ekki og vísar þar hver á annan. Ekki
virðist vera hægt að leysa það mál.
Þrátt fyrir velvilja fréttastjórans og
nokkra góða spretti á síðasta ári,
mæta skákfréttir jafnan afgangi.
Þetta finnst okkur skákmönnum
súrt i broti.
Nánast vísað á bug
Hér á árum áður buðu skákhreyf-
ingin og RÚV landsmönnum í sam-
einingu upp á beina útsendingu frá
atskákmóti íslands einu sinni á ári.
Tókst þar vel til enda þetta form
skáklistarinnar fyrirtaks sjónvarps-
efni, ef vel er tilreitt. Mikill áhugi
var fyrir þessum útsendingum, ekki
síst úti á landi þar sem öflug skák-
mót eru fátíðari en hér syðra. Einnig
í þessu efni hefur RÚV þrotiö erindi.
Tilraunum Skáksambandsins til að
koma á samningi um þessar útsend-
ingar á siðasta ári vöktu litla hrifn-
ingu hjá innlendu dagskrárdeildinni
og var nánast vísað á bug í skeyti
Rúnars Gunnarssonar til undirrit-
aðs.

Askeil Orn
Kárason
forseti Skáksambands
íslands
Með slíkum samningi
hefði RÚV þó haft yfir-
burðaaðstöðu til að taka að
sér útsendingar frá Heims-
mótinu í Kópavogi, en
grein markaðsstjórans er
rituð til að afsaka fjarveru
RÚV á því móti. Hann má
þó vita, aö seint í desember
var Sjónvarpinu boðið til
viðræðna um útsendingar
frá Heimsmótinu, (og at-
skákmótinu). RÚV fékk hér
tækifæri til að ná til sín
sýningarréttinum ef vilji
.....1.. hefði verið fyrir hendi. Það
tækifæri lét stofnunin ónotað, en
enga skýringu hef ég á þeim mis-
skilningi, að ætlunin hafi verið að
bjóða RÚV einungis atskákmót ís-
lands, en öðrum feita bitann, sem
Heimsmótið var. Mikil áhersla var
lögð á það af hálfu mótshaldara að
frá mótinu yrði sýnt á stöð sem næði
til alls landsins
Til eru fleiri sjónvarpsstöðvar
Málið var einnig kynnt fyrir Stöð
2 sem brást snöfurlega við og sendi
m.a. fréttastjóra sinn til viðræðna
við Kasparov, eins og Þorsteinn get-
ur réttilega um. Því miður kom síð-
ar á daginn að ekki var hægt að fall-
ast á kostunarkröfur Stöðvar 2, svo
ekki varð af þátttöku þeirra.
Þá kom til skjalanna ný og fram-
sækin stöð, Skjár einn, sem sýndi
metnað og dug i málinu sem hinum
stöðvunum virtist ofviða. Þar á bæ
var áhugi og skilningur á því að hér
væri um heimsviðburð að ræða, að
skáklistin ætti sér sess í okkar þjóð-
menningu, hljómgrunn hjá þjóðinni.
- Sjónvarp allra landsmanna skildi
það ekki.
Áskell öm Kárason
r t-f llll lOIUl
Áhangendur ríkidæmi KR-inga
idsmeistari í knattspymu?
Blikur á lofti í vesturbænum
j „Ég held að KR
verði Islands-
mt meistari í knatt-
spymu í sumar
vegna þess að viö eigum svo
ofboðslega marga dygga
áhangendur. í dyggum stuðn-
ingsmönnum liggur ríki-
dæmi okkar KR-inga fyrst og
fremst.
KR-ingar eru einstaklega
duglegir viö að styöja sína
menn á vellinum. Það sýndu
þeir í fyrra er þeir slógu hvert að-
sóknarmetið af öðru á KR-vellinum.
Magnús Orri
Schram,
framkvæmdastjóri
rekstrarfélags KR.
Ég er sannfærður um að lið
KR mun hampa stóra bikarn-
um aftur í sumar, einfaldlega
vegna þess hve stuðnings-
menn liðsins eru öflugir. Það
er einstök stemning á KR-
vellinum eins og kom svo oft
í ljós í fyrra. Fólki finnst
gaman að koma á KR-völlinn,
sjá skemmtilega leiki, styðja
sitt lið og skemmta sér vel.
Fólk mætir með fána í bún-
ingi KR, hlustar á góða tón-
list og skemmtir sér vel. Þess vegna
tekst ætlunarverk okkar í sumar.“
»Það eru blikur á
| lofti með KR í
sumar, eftir að
r þeir misstu
Bjarka Gunnlaugsson verður
erfitt fyrir KR aö verja ís-
landsmeistaratitilinn sem
þeir unnu með glæsibrag í
fyrra.
Þeir hafa fengið marga leik-
menn seint til leiks og undir-
búningur liðsins hefur ekki
verið sem skyldi. Það er ekki
laust við að taugaveiklunar
Gu&jón
Gu&mundsson,
íþróttafréttamaöur
á Stöö 2.
gæti í
lega orðið íslandsmeistari í
sumar. Það sem er alveg ör-
uggt er að KR-ingar fá ekki
titilinn á silfurfati en það er
hæpið að þeir þurfl að bíða
eftir honum í 31 ár aftur.
Skagamenn og ÍBV koma án
efa sterkir til leiks og án efa
kemur eitthvert lið á óvart.
Hugsanlega Framarar. Þeirra
Akkilesarhæll hefur verið að
skora og ef þeim tekst að
skora mikið af mörkum í
sumar gætu þeir hampað íslands-
voru ýmist hlutdrægir eða illa upp-
lýstir, stundum hvortveggja. Því hlaut
myndin af atburðum líðandi stundar
að vera brengluð.
En er hún réttari nú þegar upplýs-
ingaflæðið er meira en nokkru sinni í
sögu mannkyns og nánast öllum að-
gengilegt? Því má svara játandi og
neitandi því upplýsingaflæðið verður
því aðeins upplýsandi að sá sem upp-
lýstur er geti vinnsað úr þvi þannig
að hann geti skapað sér hlutlæga
mynd. Þetta er alls ekki auðvelt því
þeir sem ráða öflugustu miðlunum
eiga best með að koma upplýsingum
sínum og skoðunum á framfæri.
Dæmt aö leikslokum
Sagan verður, eftir sem áður, að
dæma að leikslokum því það sem bók-
in segir okkur er að samtímamat á
mönnum og málefnum er annaðhvort
brenglað eða alrangt. Fyrir þann sem
er reiðubúinn til að endurskoða eigið
gildismat á atburðum liðinnar og líð-
andi stundar er bók Hobsbown¥s ger-
semi en hún kann að vera erflður boð-
skapur þeim sem trúa á önnur óum-
breytanleg gildi en eðli mannsins sem
breytist næsta lítið þótt aldir líði.
Ámi Bjömsson
im
vesturbænum. Annað lið gæti hæg- meistaratitlinum."
íslandsmótiö í knattspyrnu fer aö hefjast. Fyrstl leikur er á dagskrá næsta þriöjudag og menn eru farnlr að spá í spilfn.
íslenskt lag á íslensku
„Hér með er þeirri
áskorun komið á fram-
færi við Sjónvarpið að
framvegis verði lögin
okkar flutt á íslensku,
við höfum hvort eð er
ekki efni á að halda
keppnina sjálf og því betra að leyfa
frændum vorum í Evrópu að hlusta á
okkar ástkæra ylhýra móðurmál. Ef
þetta verður ekki gert set ég fram þá
kröfu til vara að Sjónvarpið fari að
sýna okkur beint frá dægurlagakeppni
Kvenfélags Sauðárkróks. Þar lifir ís-
lenskan góðu lífi, svo ekki sé minnst á
skagfirsku Geirmundar-sveifluna."
Björn Jóhann Björnsson í Degi 11. maí.
Gott ef satt væri
„Viðvörunaróp úr öllum áttum - en
ríkisstjómin gerir ekkert," sagði
Rannveig Sigurðardóttir, starfsmaður
ASÍ, í gær um stöðu efnahagsmála,
viðskiptahalla og verðbólgu. Þetta er
furðuleg yfirlýsing og alröng. í fjár-
málaráðuneytinu gera menn sitt af
hveiju. Þar á bæ stóðu menn í því í
vikunni að keyra í gegnum Alþingi
frumvarp um milljarða króna aukin
ríkisútgjöld og stórfelld launuð frí há-
tekjufólks frá störfum. Með tilheyrandi
þensluaukningu. Það er ekki hægt að
segja að sá sem keyrir fæðingarorlofs-
frumvarpið í gegn „geri ekki neitt“.
En gott ef satt væri.“
Úr Vef-þjóöviljanum 11. maí.
Moldun Alþýðuflokksins
„Kommamir náðu
tökum á Alþýðuflokkn-
um í eitt skipti fyrir
öll og lögðu flokkinn
niður með lófataki í
vikunni. Krötum var
ekki falinn trúnaður í
forystusveit Samfylkingar og þeir
mega því horfa á eftir Alþýðuflokkn-
um eins og hverju öðra hlutafélagi
sem byijar á orðinu alþýða. Kratar
misstu ekki bara sætin sin í borgar-
stjóm Reykjavíkur til vandalausra og
misstu nú líka af Samfylkingunni."
Ásgeir Hannes Eiríksson í Dagspistli
sínum 11. maí.
Fyrirtækin og gildin
„Hin gömlu góðu
gildi að byggja upp
traustan rekstur og
arðsaman vöxt víkur
fyrir því sjónarmiði að
keyra fyrirtækið hratt
upp, selja það, samein-
ast svo öðrum eða fara í hlutafjárútboð
án þess að tilgangurinn sé skýr. Þegar
þessi skammtímasjónarmið tengjast
launakjörum stjórnarmanna og stjóm-
enda er full ástæða til að fara varlega."
Þorkell Sigurlaugsson viöskiptafr. í
Vi&skiptablaöinu 10. mai.
Unglingar sem þora
Hefur þú einhvem tímann
gert eitthvað með félögum
þinum sem þú vildir ekki
gera en geröir samt? Eða hef-
ur þú einhvem tímann svik-
ið loforð við einhvern til að
geðjast félögum þínum? All-
ir, börn, unglingar og full-
orðnir, hafa kynnst þrýstingi
frá félögum sinum á beinan
eða óbeinan hátt. Vilja eign-
ast sams konar leikfong og
hluti og vinir þeirra eiga,
gera eins, fá sömu tækifæri
o.s.frv.
viðhorf og venjur koma til
sögunnar. I stað foreldra
koma félagarnir. Nú er það
þeirra álit og afstaða sem
skiptir mestu. Þessum um-
skiptum fylgir oft mikil
óvissa og öryggisleysi.
Hvemig eignast ég nýja fé-
laga? Hvernig á ég að
hegða mér gagnvart nýju
félögunum?
Arni Einarsson,
framkvæmdastj.
Fræöslumiöstöövar I
fíknivörnum
Beínar þvinganir
Stundum er um beinar þvinganir
að ræða, t.d. að ef þú klæðist ekki
eins og til er ætlast er þér úthýst eða
ef þú hefur ekki sömu viðhorf og
hópurinn. Það er rikt í okkur, sem
búum í þjóðfélagi þar sem sam-
keppni er ríkjandi og fólk er metið
eftir því hvað það á og hvernig það
lítur út fremur en hvað það er og
hvemig það er, að bera okkur saman
við aðra. Þetta gerir okkur ósjálf-
stæð og óörugg. Hætt er við að eng-
inn þori að skera sig úr af ótta við að
mæta aðkasti eða vera ýtt til hliðar.
Fyrir því vill enginn verða. Ekki síst
er þetta áberandi á unglingsárum.
Félagarnir skipta okkur máli
Félagahópurinn skiptir okkur
miklu máli á unglingsárunum. Á þvi
tímabili ævinnar leitast maður við að
styrkja sjálfsmyndina, finna hvað
maður er og vill. Sjálfstæði gagnvart
foreldrum eykst og slitið er á tengslin
við bernskuna. Nýir áhrifavaldar á
Sameiningartákn
Sérhver hópur hefur
ákveðin einkenni eða
“" sameiningartákn, t.d. í
klæðaburði, látbragði, málfari, tón-
listarsmekk og ýmsum venjum.
Vímuefnaneysla getur verið slíkt
sameiningartákn. í hópi þar sem
mikið er lagt upp úr að menn séu
harðir og hugaðir eða uppreisnar-
gjarnir getur neysla vímuefna verið
merki um slíkt ef þjóðfélagið lítur
svo á að vímuefni tengist þessum
eiginleikum og séu hættuleg. Með
því að viðurkenna og tileinka sér
sameiningartákn hópsins geta menn
talist félagar hans.
Hugleysingjar hugrakkír í hóp
Flestum vex hugrekki í skjóli hóps.
Þeim ftnnast sér allir vegir færir.
Þetta getur gengið út í öfgar ef
ábyrgðartilfinning hverfur að miklu
leyti. Þá gefa einstaklingamir lausan
tauminn ýmsum hvötum sem engum
dytti í hug ef hann væri einn og sér.
Hópurinn gerir hann að múgsál og
ýtir undir lægstu hvatir hans og öfga.
Sérstaklega reynir á þetta ef fé-
lagahópurinn verður fyrir aðkasti
eða gagnrýni. Við það eykst sam-
kennd hópsins og meðlimir hans
verða enn sannfærðari en ella um
réttmæti þess sem hann stendur fyr-
ir eða hefur aðhafst. Við slíkar að-
stæður er ofbeldi oft skammt undan
og ekki bætir úr skák ef neysla
áfengis eða annarra vímuefna erf
með í spilinu. Illmennið og hugleys-
inginn láta þá óhindrað undan hvöt-
um sínum í skjóli hópsins.
Aö drekka eins og hinir
Margir kannast við þrýsting frá fé-
lögum sínum til að neyta áfengis eða
annarra vímuefna. Hann kemur fram
í ýmsum myndum. T.d. er oft bent á
að allir verði að vera með í því sem
hópurinn gerir eða viðkomandi er
jafnvel sakaður um hugleysi ef hann
neitar. Þrýstingurinn getur líka verið
óbeinn. Þeim sem ekki drekkur í
partíi finnst hann hugsanlega utan-
veltu eða jafnvel að hann skemmti
sér ekki eins vel og hinir sem gangast
upp í vímunni og eru hástemmdir oe
hömlulausir. Þeim finnst að þeir séu
að missa af einhverju eftirsóknar-
verðu, einhverju sem geri lífið
skemmtilegra, þó að þeir sjái síðar að
ekki hafi verið af neinu misst.
Að þora aö vera maður sjálfur
Félagahópurinn er unglingum
nauðsynlegur og mikilvægur þáttur
í því að verða fullorðinn. Hann getur
líka orðið þeim íjötur um fót ef þeir
glata sjálfstæði sínu fyrir hann eða
breyta ítrekað gegn betri vitund
bara til að geta talist til hópsins. Því
ræður hver og einn.
Árni Einarsson
„Flestum vex hugrekki i skjóli hóps. Þeim finnast sér dllir vegir fœrir. Þetta getur geng-
ið út í öfgar ef ábyrgðartilfinning hverfur að miklu leyti. Þá gefa einstaklingamir laus-
an tauminn ýmsum hvötum sem engum dytti í hug ef hann vœri einn og sér. “