Alþýðublaðið - 16.11.1921, Blaðsíða 1

r
ublaðið
Gbetfkp tú& saá u$Lk&ý&ia£k&lfftrwwnM.
1921
Miðvikudaginn 16. nóvember.
265, tölnbl.
Gengið.
Mikið hefir verið rætt um
geagið, og dálítið ritað, nú upp
á síðkastið. Er það sízt undarlegt,
pvi málið er mikilsvarðandi. En
iii þess að hægt sé að taka af-
stöðu til, hverjar aðferðir munu
Ifklegar til þess að bæta úr verð
faili ísleazku krónunnar, er nauð-
synlegt að skilja vel hversvegna
fiún hefir failið. En að skýra það,
er í raun og veru hið sama og
að skýra hyers vegna yfirleitt, að
gengismunur á sér stað.
Svo að segja öll lönd grund-
völluðu fyrir stríðið raynt sfna á
dýruai málmum, eða gulli. Ekki
þó Island, meðan ekki var annað
hér i umferð en óinnleysanlegir
seðíar (Landsbankans). í einu
steiliagspuadí var sem næst 18
krónur og 16 aurar, í einum
íranka (frönskum, svissneskum,
itölskum, belgiskum o. s. frv.)
voru 72 aurar.
Nú er þessu öðruvísi varið.
Myatis er ekki lengur miðuð við
gulí. Það stendur reyndar ennþá
á peningaseðlum flestra landa að
|>eir séu innleystir með gulli.
Það var sannleikur einu siaai, en
er nú lýgi. Éf gull fengist fyrir
seðia, myndi það undir eins vera
tekið út f öllum löndum nema
einu; og flutt alt til þess lands,
en það væri það land sem gengið
«r hæzt.
Mynt eins land fellur í. verði
þegar um iengritima" er flutt
meira inn í landið en út úr þvf,
Jiema landsmenn fái á sama tfma
lán með í Iöngum gjaldfresti er
nemi jafn mikiu og því, hve
mikið meira var flutt inn en út.
k sama tiátt stfgur mynt eias
lands, f hlutfalli við annara landa
myct, ef urri lengri íímá er flútt
œeira út úr landiau en ina í það,
tseraa þetta land á samá tíma
veiti erlendum þjóðum láa, serh
þessum mismun nemur, Fyrir
strfð hafði svo að segjá hvert
einasta land lánstraust. Og þau
löndin sem fluttu meira inn en
úí, áttu stöðugt kost á þvf að fá
lán til iengri tfma í hinum Iönd-
unum. Þess vegna var nokkura-
veginn jafavægi á gengi laadaana,
enda gat gengisverðfallið f þvf
landí, þar sem gull var fáanlegt
fyrir seðla, ga't aldrei orðið mikið.
Ekki meðáa guil var fáanlegt, því
uádír eias ög genglð íell svo að
þáð várð undir flutaiagskostnaði
gullsins milli landa stöðvaðist
fallið.
Órsökin til verðfalls fslenzku
krónunnar er því: Við köíuœ .flutt
meira inn í landið en út, á und-
anförnum tfmum. En við getum
auðvitað ekki flutt meira Ínn en
út, nema við á sama tfma setjum
okkur f skuldir við erlendar þjóðir.
Ea nokkuð af þessum skuldum,
eru tilorðnár sem lán til skamms
tíma, þær eiga að greiðast nú.
Væru þær aftur á móti lás, sem
tekin væri með löngum börgunar.
tfma, hefðu þær sama og engin
áhrif f þá átt, að iækka gengið.
Eitt hið fyrsta verk okkar til
þess að hækka gengið ættiþyí
að vera að reyna að fá breytt
eins miklu og hægt er af lán-
nm þeim, sem útlenðingar iiafa
Teiít iandsmonnnm, og fallin
ern f gjalddaga, ílánmeðgðð-
nm norgnnarskilmálum. Það er
áreiðanlegt, að það er hægt að
fá miklu, ef til vill ölium togara
skuldunum breytt, f þannig ián, og
sennilega nokkuð af verzlunar-
skulduhiím Ifka.
II.
En hvað er. nn íslenek króna í
þessu gesgismili? Guljkróna er
hún ekki. Ef hún væri það, þá
væri hún sama verði og dönsk,
norsk og sænsk króna, og þá væri
dplíarinn ekki nema sem næst
3 kr. 73 aura virði. — íslenzka
krónan er heldur ekki tslands-
baakakrónarj, heldnr er hún sú
npphæð, í erlendri mynt, sem
Bru natrygg i n gar
á liuibúl og vörum
hiMírtri Odýrapf «n hté.'
A. V. TuHnIus
vátiyflVÍnSMlcrlfMQMN
Ei m s Ittpff éia»h úclnu,
»1«*|
¦HbwU*
menn yilja greiða fyrir hrerja
krónn í Tissri sknld á íslanði
sem fallin er í gjaldðaga. —
Standist útflutningur og innflutn-
ingur á, eða innflutningur og út-
flutningur áð viðbættum fengnum
lánum til langs tíma, þá mun það
verð er menn vilja greiða í ér-
iendri mynt fyrir krónu í vísri
skuld á íslandi, vera fram undir
það gullkróna (1 shilling i*($
penny í gullvirði). Flytji nú eitt-
hvert land eða einhver lönd mikið
meira út en inn, þá gerir það
verðmuninn meiri á fslenzku krón-
unni og gullkrónunni, þ. e. fslenzka
krónah hrapar f verði gagnvart
gullkrónunni, þó kanske á sama
tfma sé í sama verði og dönsk
króna, og hiutfalislega f sama verði
eins og t. d. franskur fránki.
Frh.
Býrmœtasta eignin.
Flestir vilja verða rfkir, en hitt
viil einatt gleymast, að meta hvað
sé verðmætast og mest til fram-
búðar.
Þó er erfitt að hugsa sér, að
nokkrum skynbærum manni geti
blandast hugur' um það, að heils-
an sé hverjum manni dýrmætasta
eignin, sem hann á, pg þó skeð-
ur þ&ð furðulegasta, aðhvaðsára-
fáir, af fjöldanum hafa hlrðu. 'á,
að tryggja hana.